Rayon respublikanın şərqində yerləşir. Sahəsi 135,8 min km²-dir. Böyük çayları: Aldan, Tompo, Xandıqa, Adıçi və s.

Rayonun ərazisi əsasən Aldan çayının orta axınında və onun hövzəsində yerləşir. Burada yerləşən Tompo çayı öz növbəsində adını rayona vermişdir. Ulus əraisi əsasən dağlıq ərazilərdən ibarətdir. Yanvar ayının orta temperaturu dağlarda -38 ° C-dən çay vadilərində -42 ° C-dək, iyunda dağlarda +10 ° C, çay vadilərində +17 ° C-dən olur. İllik yağıntının miqdarı 250-300 mm-dir.

Tompo rayonu 20 may 1931-ci ildə Taatta, Verxoyansk və Oymyakon rayonlarının dörd naleqindən qurulmuşdur. Coğrafi yerləşmə və əhali tərkibi baxımından bu naleqlər yeni qurulan bir milli bölgəni təşkil etməli idi. Burada əsas köçəri həyat tərzi keçirən, şimal maralı yetişdirən və ovçuluğu ilə məşğul olan əhali yaşayırdı.

1954-cü ildə rayon mərkəzi Krest-Xaldcay kəndindən Xandıqa kəndinə köçürülür.

Milli tərkib

2002-ci il siyahıyaalmasına görə ulusun etnik tərkibi: ruslar (50,8%), saxalar (29.8%), evenlər (4.3%), ukraynalılar (2,2%), tatarlar (0.8%), çukçi (0.5%) evenklər (0.5%) və digər millətlər (12,1%).

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Çebariki-Xaya və Xandıqa ş.t.q) ulus əhalisinin 57,64 7% -i yaşayır.

Tompo ulusu ərazisinə 2 şəhər və 7 kənd inzibati vahidliyinə ümumilikdə 14 yaşayış məntəqəsi daxildir. Ulus ərazisinə daxil olan yaşayış məntəqələri: Arı-Tolonl q., Aeroport q., Çebariki-Xaya ş.t.q., Keskil k., Krest Xalcay k., Meqino Aldan k., Novı k., Oxotski Perevoz k., Razvilka q., Saydı q., Tyoplı Kluç k., Topolinoye k., Udarnik q., Xandıqa.

Tompo ulusu Saxanın ən böyük nəqliyyat mərkəzlərindən biri olan Xandıqa kəndinin, ulus mərkəzinin coğrafi mövqeyi və dövlət yataqları üçün faydalı olan respublikanın sürətlə inkişaf edən və böyük gələcək potensiallı bölgələrindən biridir.