Temernis gömrükxanası
Temernis gömrükxanası — Rusiya imperiyası ərazində XVII—XIX əsrlərdə mövcud olmuş ticarət mərkəzi. Temernis gömrükxanası Hazır ki, Rostov-na-Donu şəhəri ərazisində qərarlaşırdı. Hazırda adı Rostov gömrükxanası olaraq tanınır[1].
Temerisdə gömrükxana Yelizaveta Petrovskinin əmri ilə 1749-cu ildə təsis edilmişdir. Gömrükxana Temeris çayının məsəbində Temeris şəhərciyi yaxınlığında Boqatı Kolodesin əks tərəfində yerləşirdi. Burada kazaklar sərbəst şəkildə yunanlar, türklər və digər xalqkarla sərbəst şəkildə ticarət əlaqəsi qura bilirdilər. Gömrükxana öz işinə 1750-ci ildə başlamışdır. Burada ticarət işləri türklərin qızıl və gümüş pulları ilə aparılırdı. Elə həmin ildəcə burada karantin tətbiq edilmişdir.
XVIII əsrdə gömrükxana Rusiyanın Qara dəniz, Azov dənizi və Aralıq dənizi hövzələri]] ilə əsas ticarət əlaqələrinin qururulduğu məntəqə rolunu oynayırdı. Burada hətta Temernis adlı liman belə mövcud idi. Burada ticari inhisarçılıq hökm sürürdü. Əsas rolu Rusiya-konstantinopol ticarət kompaniyası oynayırdı.
Yelizaveta Petrovskinin 1755-ci il sənədlərində «Temernis limanından Çar-Qrada qədər müəyyən müddət ərzində ticari əlaqələrin gerçəkləşdiyi bildirilirdi. 1758-ci ildə ticarət dövriyəsi 86,9 min rubl olmuşdur. 1762-ci ildə isə bu rəqəm 240,2 min rubla çatırdı.
1776 və 1836 illərdə gömrükxana [[Taqanroqda yerləşmişdi. Sonradan isə yenidən Rostov-na-Donuya köçürülmüşdür.
Gömrükxana vastəsi ilə aparılan mallar:
- dəmir və cuqun;
- inək yağı, kürü, palaz, dəri;
- çörək (Voronejdən 1871-ci ildə dəmiryolunun inşasından sonra).
Gömrükxana vastəsi ilə gətirilən mallar (türk və yunan tacirləri):
- ipən və digər parçalar;
- metal məmulatkarı;
- ladan, meyvələr.
- А. М. Ильин. История города Ростова на Дону. Ростов-на-Дону : Пар. тип. С. Я. Авакова, 1909. С. 29.
- Ригельман А. И., Ростов-на-Дону 150 лет назад, Ростов н/Д., 1918.
- Покровский С. А., Внешняя торговля и внешняя торговая политика России, М.,1947, с. 124—126.
- Золотов В. А., Хлебный экспорт России через порты Чёрного и Азовского морей в 60—90-е годы XIX в., Ростов н/Д., 1966.
- ↑ "Rostov gömrükxanasının 260 illiyi". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-04-14.