"Tarixin sonu və sonuncu insan" (ing. The End of History and the Last Man ) — amerikalı filosof və politoloq Frensis Fukuyamanın ilk kitabı. 1992-ci ildə Free Press tərəfindən nəşr edilmişdir. Kitabın nəşrindən əvvəl müəllifin “The National Interest” jurnalında “Tarixin sonu?” essesi (1989) dərc olunmuş və həm mətbuatda, həm də elmdə geniş rezonans doğurmuşdur. “Tarixin sonu və sonuncu insan” kitabında Fukuyama esse xəttini davam etdirir və iddia edir ki, Qərb tipli liberal demokratiyanın bütün dünyaya yayılması bəşəriyyətin sosial-mədəni təkamülünün son nöqtəsini və son idarəetmə formasının formalaşmasını göstərir. Fukuyamanın fikrincə, tarixin sonu hadisələr tarixinin sonu demək deyil, bir əsrlik ideoloji qarşıdurmaların, qlobal inqilabların və müharibələrin sonu və onlarla birlikdə incəsənət və fəlsəfənin sonu deməkdir.

Tarixin sonu və sonuncu insan
ing. The End of History and the Last Man
Müəllif	Frensis Fukuyama
Orijinal dili	ingilis dili
Yazılma ili	1990
Nəşr ili	1992

Fukuyama birbaşa göstərir ki, o, “ tarixin sonu ” konsepsiyasının müəllifi deyil, yalnız əsası Hegel tərəfindən qoyulmuş və sonra Karl Marks və Aleksandr Kojevenin əsərlərində inkişaf etdirilən ideyaları davam etdirir.

Sonrakı illərdə daha çox dillərə tərcümə olunan "Tarixin sonu və sonuncu insan" kitabı iyirmi dilə tərcümə edilmiş , həm elmi mətbuatda, həm də publisistikada çoxlu tənqidlərə məruz qalmışdı. Əksər rəyçilər müəllifin ideoloji qərəzliliyinə, liberal demokratiya ideyalarına hədsiz sadiqliyinə, hadisələri qiymətləndirməkdə və faktları seçməkdə seçiciliyə, eləcə də islamçılıq kimi liberal demokratiyanın yayılmasına açıq şəkildə qarşı çıxan bu cür artan hərəkatların əhəmiyyətini lazımi səviyyədə qiymətləndirməməsinə diqqət çəkiblər.

Frensis Fukuyama kitabın nəşrindən sonra yaranan mübahisələrdə fəal iştirak etmiş, ardıcıl olaraq öz mövqelərini müdafiə etmiş, lakin sonrakı əsərlərində əvvəllər bəyan etdiyi fikirlərini tədricən yenidən nəzərdən keçirmişdir.