Tamartaş - Haqqinda Melumat

Tamartaş — İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında köçün (elatın) yaşadığı qışlaq adı. Yerli tələffüz forması Dəmirdaş.

Toponimiyası

1728-ci ilə aid türkcə mənbədə Şirakel nahiyəsində Tomardaş kənd adıdır. 1878-ci ildə qışlağın əhalisi qovulmuş və orada ermənilər yerləşdirilmişdir. 1946-cı ildə kənd ermənicə Vardakar adlandırılmışdır. 1728-ci ilə aid mənbədə Tumar Taş kimidir.Lakin həmin əsrə aid ermənicə mənbədə Tamir yazılmışdır. Yerli tələffüz forması Tomar=Daş. Türk dillərində tomar "otlaq bitkili sucaq yer" (belə yerlər, adətən, maldar ellərin yaylaq və qışlaqlarda düşərgə yerlərinə çevrilir), yaxud türkcə tomor-"torpaq sahəsi", "təpəcik"sözlərindən biri ilə bağlıdır. Toponimdəki taş "daş", "qaya" sözü göstərir ki, bu adda tomor "təpəcik" sözü vardır. Qazaxıstanda Kara-Tomar, Türkmənistanda Tomar-övliyə və Türkiyədə Van gölünün içərisində Ax-Tamar adasının adı ilə mənaca eynidir. Van gölünün içərisində Axtamar mənbələrdə X əsrdən məlumdur. Axtamar adasının (IV əsrdə qala və XI–XIV əsrlərdə Axtamar monastırının) adı da məhz türk dillərində rəng bildirən aq (görünür, adanın vulkan mənşəli süxurunun ağımtıl rəngini bildirir) və tomor-"təpəcik" sözlərindən ibarətdir. Ona görə tədqiqatçıların bu adın erməni dilində "Vişab gölü" mənasın-da olması fikriqondarmadır.

İstinadlar

Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Тамарташ // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. с. 233.
Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис, 1913.
İrəvan əyalətinin icmal dəftəri. Bakı, 1996.
Мухаммед Насави. Жизнеописание султана Джалал ар-Дина Манкбурни. Перевод с арабского, предисловие, комментарии, примечания и указатели З.М.Буниятова. Баку, 1973.
Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи. Спб., 1852.
Обозрение Российских владений за Кавказом. Спб., 1836.
Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. М., 1984.
Мусхелишвили Д.Л. Из исторической географии восточной Грузии. Тбилиси. 1982.
S. Ataniyazov. Türkmenistanın qeoqrafik atlarının düşindürişli sözlüği. Aşqabat, 1980, s.269
Орбели И.А. Избранные труды. т. I, М., 1963.
Kitabi Dədə Qorqud. Bakı, 1970.
B. Ə. Budaqov, Q. Ə. Qeybullayev Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti

[1] Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Тамарташ // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. с. 233.

[2] Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис, 1913.

[3] İrəvan əyalətinin icmal dəftəri. Bakı, 1996.

[4] Мухаммед Насави. Жизнеописание султана Джалал ар-Дина Манкбурни. Перевод с арабского, предисловие, комментарии, примечания и указатели З.М.Буниятова. Баку, 1973.

[5] Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи. Спб., 1852.

[6] Обозрение Российских владений за Кавказом. Спб., 1836.

[7] Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. М., 1984.

[8] Мусхелишвили Д.Л. Из исторической географии восточной Грузии. Тбилиси. 1982.

[9] S. Ataniyazov. Türkmenistanın qeoqrafik atlarının düşindürişli sözlüği. Aşqabat, 1980, s.269

[10] Орбели И.А. Избранные труды. т. I, М., 1963.

[11] Kitabi Dədə Qorqud. Bakı, 1970.

[12] B. Ə. Budaqov, Q. Ə. Qeybullayev Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti