Türk İtaliyada
Türk İtaliyada (it. Il turco in Italia) — Coakkino Rossininin 2 pərdəli Feliçe Romaninin librettosunda opera. Komediya janrda olan bu operanın ilk premyerası 14 avqust, 1814 cı ildə Milanda, La Skalada oyananılmışdır.
| Türk İtaliyada | |
|---|---|
| it. Il turco in Italia | |
 | |
| Bəstəkar | Coakkino Rossini |
| Librettoçu | Feliçe Romani |
| Dili | italyanca |
| Janr | Komediya |
| Pərdə | 2 |
| Səhnə | 8 |
| İlk səhnələşdirmə |
14 avqust 1814[1][2] La Skala[1][2] |
| Müddəti | 2½ saat |
| Personajlar |
Personajlar:
|
| Premyera |
14 avqust, 1814 La Skala, Milan |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Opera Frans Zeydelmanın eyniadlı operasının Katerino Maççoloy tərəfindən yazılmış librettosu əsasında yazılmışdır. Feliçe Romani köhnə librettonun üzərində Rossininin töviyyələri ilə işləyərək yeni bir libretto ortaya qoymuş olur. Personaj Səlimin partiyası xüsusi olaraq opera müğənnisi Filippo Qallinin səsinə müvafiq yazılmışdır. Bu opera həm də bir il qabaq yazılmış olduğu “İtalyan qadın Əlcəzairdə” operası ilə analoq təşkil edir.
| Personajlar | Səs tembrləri | Premyera 14 avqust 1814 Dirijor: Alessandro Polla |
|---|---|---|
| Don Ceronio, neapollu şəxs | bas | Luici Paçini |
| Fyorilla, onun arvadı | soprano | Françeska Maffey Festa |
| Səlim, bir türk | bas | Filippo Qalli |
| Narçisso, Fyorillanın pərəstişkarı | tenor | Covanni Davide |
| Prosdoçimo, şair | bariton | Pyetro Vazoli |
| Zaida, türk qadını | mezzo-soprano | Adelaida Karpano |
| Albazar, türk | tenor | Qaetano Poççi |
| qaraçılar, türklər, хоr | ||
Hadisə XVIII əsrdə Neapolda vaqe olur. Şair Prosdoçimo opera librettosu üçün süjet axtarır. Musiqiyə yatımlı bir şey tapa bilmir. Qəfildən onun byninə bir fikir gəlir ki, süjet kimi tanışı don Ceronionun başına gələn əhvəlatı istifadə etsin.
Don Ceronionun yuxusu arvadınin yelbeyinliyi və ayağısürüşkənliyi ucbatından ərşə çəilir. O yardım üçün qaraçı falçısı Zeydayamüraciyət edir. Zaidanın da işləri qaydasında deyil. Zaida əri türk Səlimin qısqanclığı və qəddarlığından yaxa qurtarmaq üçün, ölümdən canını götürüb Neapola qaçmağa məcbur olmuşdur. Tezliklə şəhərdə varlı bir türk şahzadəsi peyda olur. İlk baxışdan o, don Ceronionun arvadı Fiorillaya vurulur. Heç Fioriya da şahzadəyə laqeyd deyildir. Don Ceronio arvadının bu yeni macarasını şair Prosdoçimoya nəql edir. Özünü dostunundərdinə şərik kimi göstərən Prosdoçimo buna ürəyində çox şaddır. Artıq o librettosu üçün süjettapmışdır. Sonradan aydın olur ki, bu türk şahzadə elə Zaidadan qisas almaq alovu ilə yanan, qısqanc Səlimin özüdür. Haisələrin gedişində Səlim Fiorillaya onunla qaçmağı təklif edir. Lakin buşairi qane etmədiyindən süjeti dəyişərək, Səlimlə Zaidanı üzləşdirməyi qərara alır. Bu görüşdə sönmüş hisslər təzədən baş qaldırmış olur. Səlim təzədən qaraçı Zaidaya vurulur. Bu zaman isə Fioriya qısqanmağa başlayır. Qadınlar arasında qalmaqal başlayır.
Səlim Fiorillanı əri don Ceronioilə razılığa gələ bilmədiyinə görə karnaval vaxtı onu qaçırmaq qərarına gəlir. Bundan xəbər tutan şair Prosdoçimo Zaidaya və Ceronioya Səlim və Fiorillanın qiyafətini geyməyitəklif edir. Fiorellaya vurulmuş Narçisso onun diqqətini cəlb etmək üçün Səlimin qiyafətini geyinir. Karnaval zamanı aləm bir-birinə qarışır. Belə ki, Fiorella Narçissonun əlinə keçmiş olur. Səlimə isə səhvən Zaida düşür. Cütlüklər bir-birilərinə əbədi eşq üçün söz verirlər. Bu vəziyyət heç də don Ceronionu qane etmir. O, hələ də Fiorillonu sevir. Şair dostu ona yelbeyin arvadından ayrılmasını məsləhət görür. Çarəsiz don Ceronio buna razılaşır və yazdığı məktubu ilə boşandığını bildirir. Səlimin könlü təzədən qaraçı Zaidaya düşür və onlar birlikdə Türkiyəyə yola düşürlər. Fiorilla uduzduğunu anlayaraq evinə geri dönür. Burada onu əri don Ceroniodan boşanmaq haqqında ərz etdiyi məktubu gözləyir. Bu zaman başını itirən Fiorilla anlayır ki, artıq gecdir o, hər şeyini itirmişdir. Şairin isə bu cür sonluq lap ürəyincə olur.
I Pərdə
1 Giriş: Nostra patria è il mondo intero (Zaida, Albazar, Prosdoçimo, xor)
2 Vado in traccia d'una zingara (Ceronio)
3 Non si dà follia maggiore (Fiorilla)
- Voga, voga, a terra, a terra (xor)
- Bella Italia alfin ti miro (Səlim)
- Serva!" - "Servo" (Fiorilla, Səlim dueti)
4 Un marito sciuminto! (Prosdoçimo, Ceronio, Narçisso)
5 Siete Turchi, non vi credo (Fiorilla, Səlim, Ceronio, Narçiso kvartetti)
6 Per piacere alla signora (Ceronio, Fiorilla dueti)
7 Final: Gran meraviglie (xor, Zaida, Səlim, Prosdoçimo, Narçiso, Fiorilla, Ceronio, Albazar)
II Pərdə
8 D'un bell'uso di Turchia (Səlim, Ceronio dueti)
9 Non v'è piacer perfetto - Se il zefiro si posa (Fiorilla)
10 Credete alle femmine (Səlim, Fioirlla dueti)
11 Intesi, ah! Tutto intesi - Tu seconda il mio disegno (Narçisso)
12 Arie Ah, sarebbe troppo dolce (Albazar)
13 Amor la danza mova (xor)
14 Oh, guardate che accidente! (Ceronio, Narçisso, Zaida, Səlim, Fioirlla, xor kvintetti)
15 I vostri cenci vi rimando (Fiorilla, xor)
16 Final: Son la vite sul campo appassita (Fioirlla, Ceronio, Prosdoçimo, xor, Səlim, Zaida, Narçisso)
- http://www.murashev.com/opera/Il_turco_in_Italia_libretto_Italian_English Arxivləşdirilib 2014-07-14 at the Wayback Machine
- Der Türke in Italien Arxivləşdirilib 2014-12-17 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 Archivio Storico Ricordi. 1808.
- ↑ 1 2 Grove Music Online (ing.). OUP. doi:10.1093/GMO/9781561592630.ARTICLE.O005713