SurTürkiyənin Diyarbəkir ilinin ilçələrindən biri. Sur Diyarbəkır qalasının içərisində yerləşən tarixi yerdir. İlçə adını qala divarlarından (türk. sur) götürmüşdür.

Sur
37°54′39″ şm. e. 40°14′12″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 2008
Əhalisi
Əhalisi
  • 112.306 nəf. (2018)
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi 21300
Digər

Sur xəritədə
Sur
Sur
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarix

Sur ilçəsi 2008-ci ildə Diyarbəkir ilində mərkəzi tarixi yaşayış yeri olaraq qurulmuşdur. İlçə Dəclə çayının sahilində, Karaca vulkanının felsik lavası üzərində, dəniz səviyyəsindən təxminən 600 metr (2,000 ft) yuxarıda yerləşir. Bölgədəki çoxsaylı tarixi bina və tikili tarix boyu aid olduğu müxtəlif sivilizasiya və zəngin mədəniyyətlərin şahidi olmuşdur.

Surun tarixi 7 500-cü ildən başlayır. Arxeoloji qazıntılar dünyanın ən qədim yaşayış məntəqəsinin bölgədə mövcud olduğunu göstərmişdir. Ərazidə hökm sürən sivilizasiyalara Hurrilər (Tunc dövrü), Mitanni (e.ə. 1500 — e.ə. 1300), Hettlər (e.ə. 1600 — e.ə. 1178), Aşşur (erkən tunc dövrü), Farslar (e.ə. 10 əsrin əvvəlləri), Makedoniya imperiyası (e.ə. 356 — e.ə. 323), Roma imperiyası, Bizans imperiyası, Kürd əsilli Mərvanilər, Əyyubi imperiyasıOsmanlı imperiyası daxildir.

Siyasət

İlçənin hazırkı bələdiyyə başçısı Feyme Filiz Buluttəkindir.Kaymakam olara isə Abdullah Çiftçi təyin edilmişdir.

Görməli yerləri

Sur həm tarix, həm də mədəniyyət mərkəzidir. İlçə Tarixi Diyarbakır evləri, Diyarbəkir Arxeologiya muzeyi, Cahit Sıtkı Tarancı muzeyi, Müqəddəs Məryəm kafedralı, Süryani Pravoslav Kilsəsinə aid Müqəddəs Məryəm kilsəsi, Müqəddəs Qiraqos Erməni kilsəsi, Dəclə körpüsü, Dəlilər karvansarası, Həsən paşa karvansarası, Həzrəti Süleyman məscidi, Məhəmmədin 27 səhabəsinin qəbirləri, Nəbi məscidi, Şeyx Məttar məscidi və onun Dörd ayaqlı minarəsi, Diyarbəkir Ulu məscidi və Diyarbəkir qalası ilə yanaşı çoxsaylı karvansara, mədrəsə, şadırvan və müxtəlif tarixi dövrlərə aid kitabələri ehtiva edir.

2015 qarşıdurması və bölgənin yenidən qurulması

2015-ci ildə Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) ilə əlaqəli yaraqlılar Sur ilçəsinə daxil olaraq burada barrikadalar qurdular və küçələrdə səngər qazdılar. Yerli rəhbərlik 11 dekabr 2015-ci il tarixində Surda 24 saat küçəyə çıxma qadağası tətbiq etdi və Türk Ordusunun Xüsusi Qüvvələr Komandanlığının 200-ə yaxın əsgəri evlərdə axtarış apardı. Münaqişə əksər sakinlərin evlərini tərk etmələri ilə nəticələndi. Sur ilçəsinin müxtəlif məhəllələrində tərk edilmiş evlərdə silahlılar məskunlaşdı və PKK ilə Türk Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri arasındakı qarşıdurmalar 2016-cı ilin əvvəllərinə qədər davam etdi.

Amnesty International 300 000 insanın münaqişə nəticəsində evlərini tərk etdiyini taxmin etmiş və hökumətin cavabını "kollektiv cəza" adlandırmışdır.International Crisis Group baş verən qarşıdurmada təxminən 1 700 nəfərin öldüyünü qeyd etmiş və köçkün sayını 350 000 olaraq qiymətləndirmişdir.Human Rights Watch isə Türkiyə hökumətini "Türkiyənin cənub-şərqində mülki şəxslərə qarşı kütləvi sui-istifadə hallarına görə bölgənin müstəqil araşdırmalar üçün bağlı olması" səbəbi ilə tənqid edib.

Bu müddətdə bir çox ev dağıdılmış və qeydiyyata alınan tarixi binalar ciddi şəkildə ziyan görmüşdü. 2016-cı ilin mart ayında hökumət bütün zədələnmiş tarixi tikililərin bərpası və dağılmış evlərin orijinal üslubuna uyğun olaraq yenidən qurulması üçün layihəyə başladı. Bununla birlikdə, layihə Türk Memarlar və Mühəndislər Birliyi tərəfindən tənqid olundu və layihənin "müdafiə mərkəzli yanaşma" şəklini alacağı və bunun üçün bəzi tarixi tikililərin məhv edilməsinin tələb ediləcəyi iddia edildi.

İstinadlar

  1. (Turkish). Sur Kaymakamlığı. 2017-05-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-18.
  2. . secim.haberler.com (türk). İstifadə tarixi: 2019-11-08.
  3. . www.sur.gov.tr. 2010-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-11-08.
  4. . Sabah (türk). 2016-02-15. 2021-07-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-02.
  5. . Hürriyet Daily News | LEADING NEWS SOURCE FOR TURKEY AND THE REGION (ingilis). 2016-07-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
  6. Ergan, Uğur. . Hürriyet (Turkish). 2016-01-18. 2016-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-25.
  7. (www.dw.com), Deutsche Welle. . DW.COM (ingilis). 2022-08-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
  8. . BBC (Turkish). 2016-03-26. 2022-04-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-25.
  9. . Hürriyet (Turkish). 2015-12-29. 2016-03-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-25.
  10. . Hürriyet (Turkish). 2016-02-02. 2017-05-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-25.
  11. . The Independent (ingilis). 2016-03-19. 2018-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
  12. . blog.crisisgroup.org (ingilis). 2017-06-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-30.
  13. . Human Rights Watch (ingilis). 2016-07-11. 2022-01-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
  14. . Al-Monitor (ingilis). 2017-01-24. 2020-12-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-30.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023