Sultan Mahmud türbəsi — İstanbulun Fateh ilçəsinin Çəmbərlidaş səmtində yerləşən XIX əsrə aid məzar külliyəsi.
28 iyun 1839-cu ildə vəfat edən Sultan II Mahmud, 1 iyulda Divanyolunda bacısı Əsma Sultanın sarayının bağçasına dəfn olundu və üzəri çadırla örtüldü. Yerinə taxta çıxan oğlu Əbdülməcidin əmriylə 5 iyulda məzarın üzərində türbənin inşası başladı və 12 oktyabr 1840-cı ildə tamamlandı.
Türbədə ümumilikdə 18 məzar yeri var. Burada dəfn olunanlardan bəziləri bunlardır:
- Sultan II Mahmud
- Sultan Əbdüləziz
- Sultan II Əbdülhəmid
- Bəzmialəm Sultan (Sultan II Mahmudun xanımı və Sultan Əbdülməcidin anası)
- Əsma Sultan (Sultan I Əbdülhəmidin qızı)
- Atiyə Sultan (Sultan II Mahmudun qızı)
- Xədicə Sultan (Sultan II Mahmudun qızı)
- Salehə Sultan (Sultan II Mahmudun qızı)
- Aşubican Qadınəfəndi (Sultan II Mahmudun xanımı)
- Nevfidan Qadınəfəndi (Sultan II Mahmudun xanımı)
- Naciyə Qadınəfəndi (Sultan II Əbdülhəmidin xanımı)
- Dürrünəv Qadınəfəndi (Sultan Əbdüləzizin xanımı)
- Yusif İzzəddin Əfəndi (Sultan Əbdüləzizin oğlu)
- Mehriban Mihrişah Sultan (Sultan Əbdüləzizin nəvəsi)
- Mehmed Şövkət Əfəndi (Sultan Əbdüləzizin oğlu)
- Ömər Fərrux Əfəndi (Əbdülməcid Əfəndinin oğlu)
- Rəbiyə Əyyub xanım (Sultan II Əbdülhəmidin nəvəsi)
- Fatma Gövhəri Sultan (Sultan Əbdüləzizin qızı)
- Ərtoğrul Osman Əfəndi (Sultan II Əbdülhəmidin nəvəsi).
Türbəyə bitişik bağçada bəzi önəmli tarixi şəxsiyyətlər dəfn olunmuşdur. 140-a yaxın məzardan ibarət məzarlıq da külliyəyə aid edilir.
Mənbə
- BA, İrâde-Dahiliye, nr. 3, 1183;
- Takvîm-i Vekāyi‘, nr. 181, 18 Rebîülâhir 1255;
- a.e., nr. 210, 27 Şâban 1256;
- İzzet Kumbaracılar, İstanbul Sebilleri, İstanbul 1938, s. 53;
- G. Goodwin, A History of Ottoman Architecture, London 1971, s. 397, 420;
- Pars Tuğlacı, Osmanlı Mimarlığında Batılılaşma Dönemi ve Balyan Ailesi, İstanbul 1981, s. 159-161;
- Oktay Aslanapa, Osmanlı Devri Mimârisi, İstanbul 1986, s. 511-512, 543;
- Tahsin Öz, İstanbul Camileri, Ankara 1987, I, 129;
- Hakkı Önkal, Osmanlı Hanedan Türbeleri, Ankara 1992, s. 257-261;
- Günkut Akın, “Tanzimat ve Bir Aydınlanma Simgesi”, Osman Hamdi Bey ve Dönemi Sempozyumu, 17-18 Aralık 1992, İstanbul 1993, s. 123-133;
- a.mlf., “Divanyolu Küresi”, TT, XII/72 (1989), s. 21-23;
- a.mlf., “Mahmud II Türbesi ve Sebili”, DBİst.A, V, 263-265; M. Orhan Bayrak, Türkiye Tarihi Yerler Kılavuzu, İstanbul 1994, s. 333;
- Ömer Faruk Şerifoğlu, Su Güzeli: İstanbul Sebilleri, İstanbul 1995, s. 82;
- Halûk Şehsuvaroğlu, Asırlar Boyunca İstanbul, İstanbul, ts., s. 221-223;
- Selman Can, Osmanlı Mimarlık Teşkilatının XIX. Yüzyıldaki Değişim Süreci ve Eserleri ile Mimar Seyyid Abdülhalim Efendi (doktora tezi, 2003), İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 48-50.