Stanislav Şvarts
Stanislav Şvarts (1 aprel 1919 və ya 1919[1], Dnepr – 12 may 1976 və ya 1976[1], Sverdlovsk) — Sovet zooloqu və ekoloqu, SSRİ Elmlər Akademiyasının akademiki (1970), əhalinin və təkamül ekologiyasının rusdilli qanadının banilərindən biridir.
| Stanislav Şvarts | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1 aprel 1919 və ya 1919[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 12 may 1976 və ya 1976[1] |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Elm sahələri | ekologiya, zoologiya |
| Elmi dərəcəsi | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
  |
1 aprel 1919-cu ildə Yekaterinoslavda anadan olub.
1937-ci ildə Stanislav Şvarts müəllimləri D. Kaşkarov və P. Terentyev olduğu Leninqrad Universitetinin biologiya fakültəsinə daxil olur. Müharibə vaxtı könüllü olaraq cəbhəyə yollanır[3]. 1942-ci ildə tərxis olunmadan sonra universiteti bitirib aspiranturaya daxil olur. 1946-cı ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir.
1946-cı ildən Sverdlovskda Heyvan populyasiyası ekologiyası laboratoriyasının təşkilatçısı və rəhbəri (1952-ci ildən). 1954-cü ildən elmlər doktoru, 1966-cı ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1970-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü olur. 1955–1976-cı illərdə fəaliyyətlərinə müasir bir istiqamət vermiş SSRİ Elmlər Akademiyası Bitki və Heyvan Ekologiyası İnstitutunun direktoru olur.
Stanislav Şvarts heyvan populyasiyalarının vəziyyətini müəyyənləşdirmək və inkişafının proqnozlaşdırılması üçün morfofizioloji göstəricilər metodunu, təbiətdəki təkamül prosesinin ekoloji mexanizmləri haqqında yeni fikirləri, heyvan populyasiyalarında böyümə və inkişaf sürətinin metabolik tənzimlənməsini inkişaf etdirmiş, heyvan populyasiyası ekologiyasının inkişafına mühüm töhfə vermişdir. Uzaq Şimal təbiətinin əhatəli tədqiqatlarına rəhbərlik etmişdir.
20 ildən artıq müddətdə çoxtərəfli tədqiqatlar zamanı Stanislav Şvarts öz tələbələri ilə birlikdə ekoloji qayda kimi qəbul olunan bir qanunauyğunluğu kəşf etmiş və formalaşdırmışlar: Növləşmə növdaxili ixtisaslaşmış formalara nəzərən adaptasiyanın və enerji sərfiyyatı baxımından daha qənaətcil yeni uyğunlaşmanın aşkar mərhələsidir. Bu hal mühüm ümumbioloji əhəmiyyətə malikdir. Bu, Şvartsın çox sayda əsərində əks olunub.
Akademik İnnokenti Gerasimov Şvarts nəzəriyyəsinin tərəfdarlarından idi. Şvarts Sovet İttifaqı ərazisindəki ilk biosenozların geniş miqyasda qorunmasının mümkünsüzlüyü haqqında fikrini, xalq təsərrüfatının artan ehtiyacları və təbii ehtiyatların istehlakı ilə izah etmişdir. Bu ehtiyacları ödəmək üçün çox miqdarda oksigenin, heyvan və bitki mənşəli məhsulların sintezini təmin edəcək süni ekosistemlərin yaradılması tələb olunurdu. Süni ekosistemlərin yüksək məhsuldarlığı onun ehtiyat fəaliyyətini, yəni təsadüfi xarici təsirlər altında biokütlə istehsalının qorunmasını təmin etmişdir[4].
Stanislav Şvarts eyni zamanda populyasiya və təkamül ekologiyası sahəsində Ural elmi məktəbinin banisidir.
- ↑ 1 2 3 4 Švarc, Stanislav Semenovič // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- ↑ 1 2 Гельтман Д. В. История неполучения заслуженной учёной степени: Документы о попытке присуждения Н.В. Тимофееву-Ресовскому учёной степени доктора биологических наук без защиты диссертации в 1957 г., The Story of Non-awarding of the Deserved Degree: Documents on the Attempt to Award a Doctor of Science Degree in Biology without Defense of a Thesis to N.V. Timofeyeff-Resovskii in 1957 (rus.). // Историко-биологические исследования 2018. Т. 10, вып. 3. С. 89–108. ISSN 2076-8176; 2500-1221 doi:10.24411/2076-8176-2018-11968
- ↑ Память народа
- ↑ Снытко В.А., Собисевич А.В., Романова О.С., Савенкова В. М. Экологический подход в географии: из научного наследия академика И.П. Герасимова // Институт истории естествознания и техники им. С.И.Вавилова. Годичная научная конференция, посвященная 85-летию ИИЕТ РАН. — Т. 23. — Янус-К Москва, 2017. — С. 39–44.