Soya cərəyanı (yap. 宗谷海流) — Yapon dənizinin ən şimal hissəsindən keçən isti dəniz cərəyanı. Son qolosen dövründə Soya cərəyanının sürəti zəyifləmiş Oxot dənizinin cənub hissəsinə təsiri olduqca azalmışdır. Bu baxımda Kiçik Kuril adaları daha çox seçilir. Burada Sakit okeanın ərazisindən keçən soyuq Oyaşio cərəyanı Soya cərəyanının zəyifləməsinə təsir göstərir. Soyanın ən güşlü sıəsiri isə hələ də Saxalin adasının cənub-qərb və cənub hissələrinə, Moneron adasına, Kunaşir və İturup adalarının Oxot dənizi hissələrinə təsir göstərir.
Soya cərəyanı | |
---|---|
| |
Ümumi məlumatlar | |
Akvatoriya | Sakit okean |
Tip | İsti |
Duzluluğu | 33,8—34,5 ‰ |
Coğrafiyası
Soya cərəyanı öz növbəsində Tsuşima cərəyanınin şimal qolunu təşkil edərək onun güçünün 30 % özü ilə aparır. Burada Primorsk cərəyanının təsiri ilə şimala istiqamətlənir. Laperuz boğazı ilə Soya burnunun yaxınlığından Oxot dənizinə keçir. Burada isə iki qola bölünür. Şimal qolu dairəvi formada hərəhət edir. Hokkoyda adasının şimal sahillərindən keçərək Kunaşir adasına istiqamətlənir. Oxot dənizinin şimalına yaxın isə soyuq cərəyanların təsini ilə hər iki qol Sakit okeanına istiqamətlənir. Urup, Şikotan, İturup və Kunaçir adalartının arasından keçir. XVII—XVIII əsrlərdə cərəyanın kiçik buzlaşma dönəmində Şikotan adasında palıd ağacı yoxa çıxmışdır.
Əhəmiyyəti
Bu isti cərəyan Okot dənizinin flora və faunasına mühün fraktiki əhəmiyyəti vardır. Soyuq və isti cərəyanların toqquşduğu ərazi olan bölgə dəniz canlıları baxımından zəngindir. Digərv tərəfdən güçlü sənayeləşən Yaponiyanın tullantı suları bu crəyan vastəsi ilə Oxot dənizinə istiqamətlənir. Bu ərazi isə Rusiyanın məhəlli sularıdır.
Hidroqrafiya
Soya cərəyanının isti və duzlu suları Oxot dənizini Hokkaydo adası sahilləri, oradan isə Cənubi Kuril adaları istiqamətində yönəlir. Cərəyan 0-70 metr dərinliklə hərəkət edir. Cərəyanın duzluğu 33,8—34,2 ‰; iyun-noyabr aylarında tempertaturu isə +14…+17° təkil edir. Bu dövrdə cərəyan Saxalin adasının cənub-qərb hissəsini, Moneron adasını, Hamobay adalarının şimalını qızdırır. Yayda bu regionda daha az duman və yağış olur. Günəş radiasiyasının çox düşməsi səbəbindən bölgənin flora və faunası zənginləşir. Qışda isə burada qar örtüyü daimi olmur. İsti cərəyan yayda Aniva körfəzində suyun temperaturunu +24° qədər artırır. Kunaşirin Oxot dənizi sularında isə temperatur +20° qədər artırır. Bu isə rusların burada çimməyini mümkün edir. Qışda və yazda isə onun təsiri olduqca azalır. Bu zaman ona soyuq Şərqi Saxalin cərəyanı əks təsir göstərir.
İstinadlar
- (PDF). 2016-07-29 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-11-04.
- (PDF). 2016-12-20 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-11-04.
- . 2018-10-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-04.
- (PDF). 2013-12-19 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2017-11-04.
- . 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-11-04.
- . 2013-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-01-18.
- . 2013-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-18.
- ↑ . 2013-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-01-18.
- . 2022-02-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-04.
- . 2013-01-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-01-18.