Sosial media — virtual icmalar və vasitəsilə məlumatların, ideyaların, maraqların və digər ifadə formalarının və asanlaşdıran interaktiv texnologiyalar. İndiki dövrdə mövcud olan müstəqil və daxili sosial media xidmətlərinin müxtəlifliyi səbəbindən sosial medianın tərifində çətinliklər yaranmasına baxmayaraq, onun bəzi ümumi xüsusiyyətləri var:
- Sosial media interaktiv veb 2.0 internet əsaslı proqramlardır.
- (məsələn, mətn yazıları və ya şərhlər, rəqəmsal fotoşəkillər və ya videolar və bütün onlayn qarşılıqlı əlaqələr vasitəsilə yaradılan məlumatlar) sosial medianın can damarıdır.
- İstifadəçilər tərəfindən hazırlanmış, onlar tərəfindən dəstəklənən vebsayt və ya proqramlar üçün xüsusi xidmət profilləri yaradırlar.
- Sosial media istifadəçinin profilini digər şəxslərin və ya qrupların profilləri ilə birləşdirərək onlayn sosial şəbəkələrin inkişafına kömək edir.
Media sahəsində "sosial" termini platformaların istifadəçi mərkəzli olduğunu və kommunal fəaliyyətə imkan verdiyini göstərir. Beləliklə, sosial medianı insan şəbəkələrinin – sosial əlaqəni gücləndirən fərdlərin şəbəkələrinin onlayn vasitəçiləri və ya gücləndiriciləri kimi nəzərdən keçirmək mümkündür.
İstifadəçilər adətən sosial media xidmətlərinə masaüstü kompüterlərində olan vasitəsilə daxil olurlar və ya mobil cihazlarına (məsələn, smartfonlar və planşetlər) sosial media funksionallığı təklif edən xidmətləri endirirlər. İstifadəçilər bu elektron xidmətlər ilə məşğul olaraq yüksək interaktivliyə malik platformalar yaradırlar. Burada fərdlər, icmalar və təşkilatlar postlar paylaşa, birgə məzmun yarada, müzakirələr edə, iştirakçılıq edə və istifadəçi tərəfindən yaradılan və ya onlayn yerləşdirilən məzmunu dəyişdirə bilər. Bundan əlavə, sosial media bloqlar, podkastlar, videolar və oyun saytlarının yaradılması ilə bağlı fikirlərin inkişaf etdirilməsi ilə yanaşı, xatirələri sənədləşdirmək, hansısa mövzu haqqında öyrənmək və onları araşdırmaq, özünü reklam etmək və dostluq əlaqələri yaratmaq üçün istifadə olunur.
100 milyondan çox qeydiyyatdan keçmiş istifadəçisi olan ən populyar sosial media saytlarından bəzilərinə "Twitter", "Facebook" (və onunla əlaqəli "Messenger"), "WeChat", "ShareChat", "Instagram", "", "Weibo", "VK", "Tumblr", "" və "LinkedIn" daxildir. İnterpretasiyasından asılı olaraq bəzən sosial media xidmətləri adlandırılan digər məşhur platformalara "YouTube", "QQ", "Quora", "Telegram", "WhatsApp", "Signal", "LINE", "Snapchat", "Pinterest", "Viber", "Reddit", "Discord", "TikTok", "Microsoft Teams" və s. daxildir. Vikilər birgə məzmun yaradılması nümunələridir.
Sosial media vasitələri (məsələn, çap jurnalları və qəzetlər, və ) keyfiyyət,, tezlik, yuzabiliti, aktuallıq və dərinlik kimi bir çox cəhətdən fərqlənir. Bundan əlavə, sosial media vasitələri ötürmə sistemində (yəni, çoxsaylı mənbələrdən çoxsaylı qəbuledicilərə), ənənəvi media vasitələri isə monoloqoji ötürmə modeli (yəni, bir mənbədən çoxlu qəbuledicilər üçün) əsasında fəaliyyət göstərir. Məsələn, bir qəzet çoxlu abunəçiyə çatdırılır və bir radio stansiyası eyni proqramları bütün bir şəhərə yayımlayır.
İnternetin dramatik şəkildə genişlənməsindən sonra rəqəmsal media və ya rəqəmsal ritorika bir mədəniyyəti təmsil etmək və ya müəyyən etmək üçün istifadə edilməyə başlanmışdır. mövcud olan ritorikanın öyrənilməsi bir çox alimlər üçün yeni mühüm prosesə çevrilmişdir.
Müşahidəçilər sosial medianın istifadəsi mövzusuna nəzər yetirən zaman burada çoxlu müsbət və mənfi təsirləri qeyd etmişdilər. Sosial media fərdin real və ya onlayn icmalar ilə əlaqə hissini təkmilləşdirməkdə rol oynayır, həm də korporasiyalar, sahibkarlar, qeyri-kommersiya təşkilatları, vəkillik qrupları, siyasi partiyalar və hökumətlər üçün effektiv ünsiyyət (və ya marketinq) vasitəsi kimi çıxır edir. Müşahidəçilər həmçinin, siyasi iğtişaşlar zamanı sosial mediadan ünsiyyət və təşkilatlanma vasitəsi kimi istifadə edən ictimai hərəkatların artdığını görmüşdülər.
Sosial mediadan həmçinin, doğru və ya yalan xəbərləri oxumaq və ya paylaşmaq üçün istifadə etmək olar.
Tərifi
Andreas Kaplan və Maykl Henlayn sosial medianı belə təsvir edirlər: "Sosial media ideoloji və texnoloji veb 2.0 üsulları ilə istifadəçi tərəfindən yaradılmış məzmunun yaradılması və paylaşımını nəzərdə tutan internet əsaslı tətbiqetmələrdir.". Biznesmenlər isə sosial medianı istehlakçı tərəfindən yaradılan media adlandırırlar.
Sosial media – insanlar arasında virtual internet alətləri vasitəsilə sosial ünsiyyət yaratmaq və məlumatları paylaşma deməkdir. O, daha əlçatan və veb əsaslı texnologiyaladan istifadə etməklə ünsiyyəti interaktiv dialoqa çevirir. Sosial media vasitələrinə internet üzərindən yayımlanan informasiya saytları, sosial şəbəkələr, bloqlar, mikro bloqlar, ani ünsiyyət proqramları, daxildir.
Tari̇x
1991-ci ildə Tim Berners-Li hipermətn proqramını İnternetlə birləşdirən zaman o, şəbəkə rabitəsinin müasir dövrünü açan Ümumdünya Şəbəkəsini yaratdı. Bu irəliləyiş onlayn icmaların formalaşmasına kömək etdi və oflayn qrupların bloqlar, poçt siyahısı serverləri və e-poçt xidmətləri vasitəsilə saxlanmasına imkan verdi. Onlayn xidmətlərin təkamülü Veb 2.0-ın gəlişi ilə onlayn ünsiyyət kanalları kimi istifadə olunmaqdan onlayn sosial qarşılıqlı əlaqə üçün interaktiv platformaya çevrildi.
Sosial media 1990-cı illərin ortalarında GeoCities, Classmates.com və SixDegrees.com kimi platformaların yaranması ilə ortaya çıxdı. O dövrdə ani mesajlaşma müştəriləri və söhbət otaqları olsa da, SixDegrees unikal idi ki, bu, real insanların öz adlarından istifadə edərək ünsiyyət qurması üçün hazırlanmış ilk onlayn xidmət idi. CBS News-a görə, o, profillər, dost siyahıları və məktəbə bağlılıq kimi xüsusiyyətləri ilə öyünür və onu "ilk sosial şəbəkə saytı" edir. Platformanın adı "altı dərəcə ayrılıq" konsepsiyasından ilhamlanaraq, planetdəki hər bir insanın başqalarından cəmi altı qovşaq uzaqda olduğunu göstərir.
2000-ci illərin əvvəllərində sosial şəbəkə platformaları Friendster və Myspace kimi geniş populyarlıq qazandı, ardınca Facebook, YouTube və Twitter və başqaları.
Sosial media nümunələri
- Xəbər saytları - bu elə saytlardır ki, istifadəçilər həm oxuya və həm də münasibət bildirə bilirlər. İnformasiyanı bölüşmək və müzakirəyə çıxarmaq üçün də internet altələri mövcuddur. Bu saytlara Qafqazinfo, Baku.ws və s.) nümunə göstərmək olar.
- Sosial şəbəkələr (Facebook, Twitter, YouTube və s.) – bu şəbəkələrə "çayxana" adını vermək olar. Sosial şəbəkələr bizim fiziki dünyamızın virtual formasıdır.
- Ünsiyyət vasitələri – (WhatsApp, Skype, Telegram və s.) – heç bir xərc ödəmədən bütün dünya ilə canlı telefon bağlantısı, internet üzərindən görüntülü video konfranslar.
- Forum – insanların bir-birilə ünsiyyətinə və informasiya mübadiləsinə şərait yaradan sayt və proqramlar sayəsində internet istifadəçiləri axtardıqları və maraqlandıqları məlumatları əldə etmiş olurlar.
- Bloqlar – (TikTok, Instagram və s.) hər bir fərd öz bloqunu yaradır və onu gündəlik kimi istifadə edir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- ↑ Kietzmann, Jan H.; Hermkens, Kristopher. . Business Horizons (Submitted manuscript). 54 (3). 2011: 241–251. doi:. ISSN . 2019-09-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-23.
- ↑ Obar, Jonathan A.; Wildman, Steve. "Social media definition and the governance challenge: An introduction to the special issue". Telecommunications Policy. 39 (9). 2015: 745–750. doi:. SSRN .
- Tuten, Tracy L.; Solomon, Michael R. . Los Angeles: Sage. 2018. . ISBN 978-1-5264-2387-0.
- Aichner, T.; Grünfelder, M.; Maurer, O.; Jegeni, D. . Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 24 (4). 2021: 215–222. doi:. PMC (). PMID ().
-
; Haenlein, Michael. . Business Horizons. Bloomington, Indiana: Kelley School of Business. 53 (1). 2010: 61, 64–65, 67. doi:. 2021-03-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-28.
Social Media is a very active and fast-moving domain. What may be up-to-date today could have disappeared from the virtual landscape tomorrow. It is therefore crucial for firms to have a set of guidelines that can be applied to any form of Social Media [...].
- ↑ Boyd, Danah M.; Ellison, Nicole B. "Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship". Journal of Computer-Mediated Communication. 13 (1). 2007: 210–30. doi:.
- Dijck, Jose van. (ingilis). Oxford University Press. 2013-01-02. ISBN 978-0-19-997079-7.
- Schivinski, Bruno; Brzozowska-Woś, Magdalena; Stansbury, Ellena; Satel, Jason; Montag, Christian; Pontes, Halley M. . Frontiers in Psychology. 11. 2020: 3576. doi:. ISSN . PMC (). PMID ().
- Schurgin O'Keeffe, Gwenn; Clarke-Pearson, Kathleen. . Pediatrics. 127 (4). 2011: 800–804. doi:. PMID . 2023-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-23.
- Agichtein, Eugene; Castillo, Carlos; Donato, Debora; Gionis, Aristides; Mishne, Gilad. (PDF). WISDOM – Proceedings of the 2008 International Conference on Web Search and Data Mining. 2008: 183–193. 2023-05-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-08-23.
- Tao, Xiaohui; Huang, Wei; Mu, Xiangming; Xie, Haoran. . Web Intelligence. 14 (4). 18 November 2016: 273–274. doi:. 16 July 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 23 August 2023 – Lingnan scholars vasitəsilə.
- Pavlik, John; MacIntoch, Shawn. . New York, NY: Oxford University Press. 2015. səh. . ISBN 978-0-19-934230-3.
- Kaplan, Andreas M.; Michael Haenlein (2010) "Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media". Business Horizons 53(1): 59–68.
- . 2020-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-11-19.
- . books.google.com. 2023-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- . softailed.com. 2023-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-19.
- . cbsnews.com. 2019-04-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- . books.google.com. 2023-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- . techjury.net. 2023-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- . britannica.com. 2023-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-08-21.
- . 2020-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-11-19.
Əlavə ədəbiyyat
- Agozzino, Alisa. "Building A Personal Relationship Through Social Media: A Study Of Millenial Students' Brand Engagement". Ohio Communication Journal. 50. 2012: 181–204.
- Al-Rahmi, Waleed Mugahed; Othman, Mohd Shahizan. . Journal of Information Systems Research and Innovation. 2013: 1–10.
- Aral, Sinan. . Currency. 2020. ISBN 978-0-525-57451-4.
- . . New Haven: Yale University Press. 2006. ISBN 978-0-300-11056-2. OCLC .
- Beshears, Michael L. "Effectiveness of Police Social Media Use". American Journal of Criminal Justice. 42 (3). 2016: 489–501. doi:.
- Blankenship, M. . The Education Digest. 76 (7). 2011: 39. .
- . Social Media: A Critical Introduction. London: Sage. 2014. ISBN 978-1-4462-5731-9.
- Gentle, Anne. (2nd). Laguna Hills, CA: XML Press. 2012. ISBN 978-1-937434-10-6. OCLC .
- . . New York: Riverhead Books. 2005. ISBN 978-1-57322-307-2. OCLC .
- Jordan, Kasteler. . 2017.
- Jue, Arthur L.; Alcalde Marr, Jackie; Kassotakis, Mary Ellen. (1st). San Francisco, CA: Jossey-Bass. 2010. ISBN 978-0-470-40543-7.
- Lardi, Kamales; Fuchs, Rainer. Social Media Strategy – A step-by-step guide to building your social business (1st). Zurich: vdf. 2013. ISBN 978-3-7281-3557-5.
- Li, Charlene; Bernoff, Josh. . Boston: Harvard Business Press. 2008. ISBN 978-1-4221-2500-7. OCLC .
- Mateus, Samuel. . Observatorio (OBS*) Journal (Special Issue). 2012. doi:.
- McHale, Robert; Garulay, Eric. . Que. 2012. ISBN 978-0-7897-4953-6.
- . . Princeton, NJ: Princeton University Press. 2014. ISBN 978-0-691-15339-1.
- Powell, Guy R.; Groves, Steven W.; Dimos, Jerry. . New York: John Wiley & Sons. 2011. ISBN 978-0-470-82741-3. OCLC .
- Rheingold, Howard. (1st printing). Cambridge, MA: Perseus Pub. 2002. səh. . ISBN 978-0-7382-0608-0.
- Schoen, Harald; Gayo-Avello, Daniel; Takis Metaxas, Panagiotis; Mustafaraj, Eni; Strohmaier, Markus; Gloor, Peter. "The power of prediction with social media". Internet Research. 23 (5). 2013: 528–543. CiteSeerX . doi:.
- Schrape, JF. Reciprocal irritations: Social media, mass media and the public sphere // . New Modes of Shaping Social Change?. 2017. 138–150. doi:. ISBN 978-1-78643-838-6.
- ; . . Hoboken, NJ: John Wiley. 2006. ISBN 978-0-471-74719-2. OCLC .
- . . New York: Penguin Press. 2008. ISBN 978-1-59420-153-0. OCLC .
- Siegel, Alyssa. . Psychology Tomorrow. September 7, 2015.
- . . New York: Anchor Books. 2004. ISBN 978-0-385-72170-7. OCLC .
- ; . New York: Portfolio. 2006. ISBN 978-1-59184-138-8. OCLC .
- Tedesco, Laura Anne. . Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art. October 2000.
- Watts, Duncan J. Six degrees: The science of a connected age. London: Vintage. 2003. səh. 368. ISBN 978-0-09-944496-1.
Xarici keçidlər
- Vikianbarda Sosial media ilə əlaqəli mediafayllar var.