Siqetkyoz adası
Siqetkyoz adası (mac. Szigetköz) — Macarıstanın şimal-qərbində, Kişalfyold ovalığında çay adası[1]. Slovakiya ilə sərhəd boyunca, Slovakiyanın Böyük Jitnı adasının ortası ilə üzbəüz 50 km-dən çox uzanır. O, Dunay və onun sağ sahilindəki Moşoni-Duna (Moşonski Dunay) ilə həmsərhəddi. Ada allüvialdır, Dunay və Rab çaylarının allüviyasından əmələ gəlmişdir. Sahəsi 375 km²-dir[2], Macarıstanın ən böyük adasıdır. İnzibati cəhətdən Dyor-Moson-Sopron qraflığına aiddir. Keçmişdə Macarıstan Krallığının Moson və Dyor qraflıqlarına aid olmuşdur.
| Siqetkyoz adası | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi |
|
| Yerləşməsi | |
| 47°52′25″ şm. e. 17°24′25″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Macarıstan |
| Akvatoriya | |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bu ada gəzinti və velosiped sürmək üçün, Moşoni-Duna isə su turizmi (kayak və kanoe) üçün məşhur yerdir.
Kiçik qumlu silsilələr olan tipik bir təpəli düzənlikdən ibarətdir. Orta əsrlərdə burada sel meşələri üstünlük təşkil edirdi. Hazırda o, əsasən kənd təsərrüfatı landşaftıdır. Bərəkətli allüvial torpaqlara malikdir. Burada Dunay çayının və onun sağ qollarının qurudulmuş qumlu-çınqıllı çöküntülərində homojen çəmən-qara torpaqları əmələ gəlir. Əkinçilik üçün xüsusilə əlverişlidir, ona görə də ada adı jit (buğda) məhsullarından “Jitnı adası” olaraq adlandırılmışdır. Tərəvəzçilikdə kələm və bibər yetişdirilməsi üzrə ixtisaslaşıb.
Siqetkyoz ərazisi Dunayın Macarıstan hissəsindəki ən mühüm kürü tökmə yeridir.
Siqetkyoz Macarıstanın quş faunasının 57%-ni təşkil edən 206 quş növünə ev sahibliyi edir. Bunlardan 166 növ qorunur. Burada 134 növ yuva qurur.
Buz dövrünün yadigarı olan Microtus oeconomus Siqetkyozdə yaşayır. Burada Nəcib maral, az sayda cüyür, çoxlu sayda qaban var. Siqetkyoz Landşaft Qoruğu 1987-ci ildə Qyor-Moson-Sopron Şurası 9681,7 ha ərazisi olan Siqetkyoz Landşaft Qoruğunu (Szigetközi Tájvédelmi Körzet) qurulması haqqında qərar verir, bunun 1426,6 ha-sı qorunur.
Mühafizə həm də Qabçikovo-Nadmaroş bəndinin tikintisi ilə əsaslandırılır. 1989-cu ildə Macarıstan tikintini dayandırır. Çexoslovakiya birtərəfli qaydada tikintini davam etdirmək qərarına gəlir. 1991-ci ildə Macarıstan 1977-ci il müqaviləsinin denonsasiya olunduğunu elan edir. 1993-cü ildə Slovakiya və Macarıstan Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinə müraciət edir. Məhkəmədə Macarıstan layihənin Siqetkyoz bölgəsində qrunt sularının səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə aşağı düşməsinə səbəb olacacağını bildirir[3].
Siqetkyoz adası Ferto-Xanşaq Milli Parkına aiddir[4].
- ↑ Кишальфёльд // Кварнер — Конгур. — М. : Советская энциклопедия, 1973. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров ; 1969—1978, т. 12).
- ↑ Fitch, Chris. "Down the Danube: Pack riding". Geographical. 89 (11). 2017: 57–60.
- ↑ Колесниченко С. Г. Международное экологическое право. Спецкурс: учебно-научное пособи. — Бишкек: КРСУ, 2012. — С. 48. — 131 с.
- ↑ Szigetközi Tájvédelmi Körzet. Fertő–Hanság Nemzeti Park.