Attack on Titan
Attack on Titan (azərb. Nəhəngə hücum) və ya Yaponiyada tanınan adı ilə Shingeki no Kyojin (進撃の巨人?, azərb. Hücum edən nəhəng) — Hacime İsayama tərəfindən yaradılmış manqa seriyası. Manqa seriyası 9 sentyabr 2009-cu ildə Kodansha nəşriyyatının "Bessatsu Shōnen Magazine" jurnalında nəşr olunmağa başlamışdır. 2018-ci ilin avqust ayına qədər seriyanın 26 tankobon cildi buraxılmışdır. Manqa seriyası insanların "nəhənglər" adlandırdığı böyük, uzun humanoidlərdən qorunmaq üçün böyük divarlarla örtülü şəhərlərdə yaşadığı alternativ bir kainatda cərəyan edir. Nəhənglərin ölçüləri cürbəcür olur və onlar insanlarla qidalanır. Manqanın süjeti şəhərləri nəhənglər tərəfindən məhv ediləndən sonra orduya qoşulan Eren Yeqa və onun uşaqlıq dostları olan Mikasa Akkaman və Armin Arlertin həyatlarını əhatə edir. Bu hücum zamanı nəhənglərdən biri Erenin anasını yeyir, Eren isə nəhənglərin hamısını öldürərək intiqam alacağına söz verir. Hekayə davam etdikcə və nəhənglər haqqında olan gerçəklər oxucuya açıqlandıqca manqanın süjeti Historiya Reys, dəstə rəhbəri Levi, Erenin atası Qrişa və digər köməkçi personajları əhatə edir.
| Attack on Titan | |
 Birinci cildin üzlüyü. | |
| 進撃の巨人 (Shingeki no Kyojin) azərb. Nəhəngə hücum | |
|---|---|
| Janr | macəra, qaranlıq fentezi, postapokaliptika |
| Manqa | |
| Manqaka | Hacime İsayama |
| Nəşriyyat | Kodansha |
| Tərcüməçi nəşriyyat | |
| Jurnal | Bessatsu Shōnen Magazine |
| Demoqrafiya | şonen |
| Nəşr tarixi | 9 sentyabr 2009 – hazırda |
| Cildlər | 26 (cild siyahısı) |
| Romanlar | |
| Manqalar | |
| Anime | |
| Rejissor | Tetsuro Araki Kasaşi Koyzuka (II və III mövsümlər) |
| Prodüsser | Tetsuya Kinoşita Kensuke Tateyşi Corc Vada Şin Furukava Tomohito Naqase Toşihiro Maeda |
| Ssenarist | Yasuko Kobayaşi |
| Bəstəkar | Hiroyuki Savano |
| Studiya | Wit Studio Production I.G (istehsal əməkdaşlığı) |
| Digər lisenziyalar | |
| Kanal | MBS, Tokyo MX, BS11, FBS, TOS, HTB, TVA, GTV, GYT, TVS, tvk, CTC, RSK, BSN, RCC, SBC, TBC, SBS, IBC, RKK, ITC (I və II mövsümlər) NHK G (III mövsüm) |
| Digər kanallar | |
| Buraxılış tarixi | 7 aprel 2013 – hazırda |
| Seriyalar | 40 + 8 OVA (seriya siyahısı) |
| Anime | |
| Attack on Titan – Part 1: Crimson Bow and Arrow Attack on Titan – Part 2: Wings of Freedom | |
| Rejissor | Tetsuro Araki |
| Ssenarist | Yasuko Kobayaşi |
| Bəstəkar | Hiroyuki Savano |
| Studiya | Wit Studio Production I.G (istehsal əməkdaşlığı) |
| Digər lisenziyalar | |
| Vaxt | hər biri 120 dəq. |
| Anime | |
| Attack on Titan: The Roar of Awakening | |
| Rejissor | Tetsuro Araki Masaşi Koyzuka |
| Ssenarist | Yasuko Kobayaşi |
| Bəstəkar | Hiroyuki Savano |
| Studiya | Wit Studio |
| Digər lisenziyalar | |
| Vaxt | 120 dəq. |
| Bədii | |
| |
| Videooyunlar | |
| |
Manqanın spin-off prikvel ranobesi olan və Ryo Suzukaze tərəfindən yaradılan "Attack on Titan: Before the Fall" 2011-ci ilin dekabr ayında buraxılmağa başlamış, daha sonra isə öz manqa adaptasiyasını əldə etmişdir. Buna əlavə olaraq, daha iki ranobe və dörd spin-off manqa seriyası yaradılmışdır. Manqanın Wit Studio və Production I.G şirkətləri tərəfindən istehsal olunan anime serialı adaptasiyasının ilk mövsümü 2013-cü ilin aprel ayından sentyabr ayına qədər Yaponiyanın MBS telekanalında efirə verilmişdir. İkinci mövsüm 2017-ci ilin aprel ayından iyun ayına qədər efirə verilmişdir. Üçüncü mövsüm 2018-ci ilin iyul ayında başlamışdır.[1][2]Nitroplus və Production I.G şirkətləri manqa seriyası əsasında dörd videooyun adaptasiyası istehsal etmişdir. Həmin videooyunların animenin Blu-ray Disc buraxılışının üçüncü və altınca cildlərinin bonus məzmunu olaraq buraxılacağı açıqlanmışdır. Buna əlavə olaraq, Spike Chunsoft tərəfindən Nintendo 3DS platorması üçün daha başqa bir videooyun istehsal olunur. 2015-ci ildə iki-hissəli bədii film – "Nəhənglərin hücumu" və "Nəhənglərin hücumu: Dünyanın sonu", eləcə də bir bədii vebserialı buraxılmışdır. Komediya janrındakı "Attack on Titan: Junior High" manqa seriyasının anime adaptasiyası Production I.G tərəfindən hazırlanmış və 2015-ci ildə efirə verilmişdir. "Attack on Titan" və onun digər beş spin-off manqası Şimali Amerikada Kodansha USA, digər üçün roman seriyası isə Vertical tərəfindən nəşr edilmişdir. Anime Funimation tərəfindən Şimali Amerika regionu üçün, Manga Entertainment tərəfindən Böyük Britaniya regionu üçün və Madman Entertainment tərəfindən Avstralasiya regionu üçün lisenziyalaşdırılmışdır.
"Attack on Titan" animanqa seriyası böyük bir kommersial uğur əldə etmişdir. 2018-ci ilin may ayına qədər manqanın 74 milyon nüsxəsi satılmış, ən çox satan manqa seriyalarından birinə çevrilmişdir.[3] Ab-havası, musiqisi və süjetinə görə təriflənən manqanın anime adaptasiyası buraxılması seriyanın məşhurluğunu artırmışdır. Seriyanın Yaponiyanın qonşu ölkələrində şöhrətlənməsinə baxmayaraq, onun əsas mövzusu qalmaqal subyekti olmuşdur.
Titana hücumun süjeti insanların hələ də yaşadığı son yer olan üç divarın içərisində- Divar Maria (ing. Wall Maria; Wōru Maria (ウォール・マリア?)), divar Rose (ing. Wall Rose;; Wōru Rōze (ウォール・ローゼ?)) və divar Şina (ing. Wall Sina;Wōru Shīna (ウォール・シーナ?)) olan sivilizasiyaya əsaslanır. 100 ildən çox əvvəl insanlara hücum edən və onları yeyən "Titanlar" (Kyojin (巨人?)) adlı humanoid nəhənglərin meydana çıxmasından sonra bəşəriyyət yox olmaq ərəfəsində idi. Bəşəriyyətin son qalıqları üç konsentrik divarın arxasına çəkildi və bir əsrə yaxın sülhdən həzz aldı. Titanlarla mübarizə aparmaq üçün ölkənin ordusu Şaquli Manevr Avadanlığından, belə quraşdırılmış qarmaqlar dəstindən və üç ölçülü böyük hərəkətliliyə imkan verən qazla işləyən mühərrikdən istifadə edir.
Hekayə bəşəriyyəti titanlardan qoruyan üç dairəvi divarın ən kənarında yerləşən Şiqanşina qəsəbəsində yaşayan Eren Yeqa (ing. Eren Yeager\Eren Jeager;(yap. エレン・イェーガ) adlı oğlandan bəhs edir. 845-ci ildə 60 metr (200 ft) hündürlüyündəki bir "Azman nəhəng" (ing. Colossus Titan) birdən peyda olur və Mariya divarı daxilində yerləşən Şiqanşina rayonunun ətrafındakı divarları məhv edir.[qeyd 1] Bunu görən kiçik nəhənglər şəhərə daxil olur. Bir "Zirehli nəhəng" (ing. Armored Titan) Mariya divarının darvazasına sarsıdıcı zərbə vurur və onu tamamilə məhv edir. Buna görə də insanlar Mariya divarı daxilində yerləşən ərazini tərk etməli olur. Çoxlu sayda insanın biqafil şəkildə digər divarlar daxilinə getməsi şəhərlərdə aclıq və səs-küy yaradır. Hadisə zamanı Erenin anası titan tərəfindən yeyilir, Eren isə qaçır. O, bütün titanlardan qisas alacağına and içir və uşaqlıq dostları Mikasa Akkaman (ing. Mikasa Ackerman) və Armin Arlerto (ing. Armin Arlert) ilə birlikdə hərbi xidmətə gedir. O, titanları divarlardan silmək istəyən ekspedisiya qüvvəsi olan "Kəşfiyyat Birliyi"(ing. Survey Corps)-nə qoşulmaq niyyətindədir.
Şiqanşinanın süqutundan beş il sonra Trost yenidən nəhəng titanın hücumuna məruz qalır. Kəşfiyyat Birliyi və registlər şəhəri hücum edən titanlardan müdafiə etməyə tələsirlər və Eren öyrənir ki, o, özünü bir titana çevirmək üçün sirli qabiliyyətə malikdir. Bu, Maria divarını (ing. Wall Maria; Wōru Maria (ウォール・マリア?)) geri almaq üçün yeni tapdığı gücündən istifadə etmək niyyətində olan Kəşfiyyat Birliyinin diqqətini çəkir. Erenin titan forması üzərində nəzarəti əldə etdiyi və Roze divarını (ing. Wall Rose;; Wōru Rōze (ウォール・ローゼ?)) divarını düzəltdiyi uğurlu sınaq qaçışından sonra, hərbi polis və hökumət Eren üzərində sahiblik etməyə və onun səlahiyyətlərini öz xeyirləri üçün istifadə etməyə ümid edir. Eren Kəşfiyyat Birliyinə Xüsusi Əməliyyatlar Qrupunun kapitan Levi Akkaman (ing. Levi Ackerman) və Hanci Zoyi-yə (ing. Hange Zoe) təhvil verilir, burada onun hüdudlarını və sədaqətini sınayırlar. Eren, titan formasını düzgün istifadə etmək üçün özünə ağrı verməli və dəqiq bir göstəriş verməli olduğunu başa düşür. Kəşfiyyat Birliyinin komandiri Ervin Smit (ing. Erwin Smith) qoşunlarını divarlar arasındakı meşəyə cəsarətli bir ekspedisiyaya aparır və burada əsgərlərdən bir çoxunu öldürən həssas qadın titanla qarşılaşırlar. Sonrakı döyüşdə Levinin dəstəsi öldürülür və Eren qəzəbindən titan formasından düzgün istifadə edə bilmir. Yenidən qruplaşdıqdan və Hərbi Polisin korrupsiyasından uzaqlaşdıqdan sonra Eren və yoldaşları belə nəticəyə gəlirlər ki, onların hərbi registri Enni Lonhart (ing. Annie Leonhart) qadın titandır. Enni özünü kristallaşmadan əvvəl Eren ilə döyüşür, şəhəri məhv edir və bir çox şəhər əhalisini öldürür. Eren çox qeyri-sabit hesab olunaraq həbs edilir, lakin Levi və Ervin onun müdafiəsini təmin edir.
Bir neçə gün sonra, titanlar necə daxil olduqlarına dair heç bir dəlil olmadan divarlar arasında müəmmalı şəkildə peyda olurlar. Kəşfiyyat Birliyi araşdırmaya göndərilir, lakin onların yüksək dəstə liderlərindən biri danışa bilən meymunabənzər nəhəng olan "Heyvan Titan"la (ing. Beast Titan) qarşılaşdıqda öldürülür. Bir neçə üzv titanlar tərəfindən küncə sıxılır və bu, Kəşfiyyat Birliyinin yeni məzunlarından biri olan Ymirə uzaq bir ölkədən sürgün edildikdən sonra özünün titana çevrilə biləcəyini ortaya çıxarır.Krista Lenz (ing. Christa Lenz) onlara əsl adının Historiya Reyis (ing. Historia Reiss) olduğunu və adanın kral soyunun üzvü olduğunu söyləyir. Rayina Braun (ing. Reiner Braun) və Bertold Huver (ing. Bertholt Huover, Ereni onlarla birlikdə vətənlərinə qayıtmağa razı sala bilmədikdən sonra sırasıyla Zirehli Titan və Nəhəng Titana çevrilərək komandalarına xəyanət edirlər. Kəşfiyyat Birliyinin qalan hissəsi çoxlu döyüşlərdən sonra sağalarkən onlar Ereni girov götürməyə davam edirlər. Ervin, Ereni xilas etmək üçün uğurlu hücuma rəhbərlik edir, burada Eren titanları idarə etmək üçün "koordinat" adlı sirli gücdən istifadə edir; Rayina, Bertold və Ymir vətənlərinə qaçırlar. Titanların çevrilmiş insanlar olduğu və döyüşdüklərinin əslində məzun Konni Sprinqerin (ing. Connie Springer) ailəsi də daxil olmaqla Raqako kəndinin kəndliləri olduğu ortaya çıxdı.
Kəşfiyyat Birliyi Hərbi Polisin hədəfində olarkən Eren və dostları rəsmi olaraq Levi qrupuna qoşulurlar. Ervin hökumət qarşısında yalvarır, Levi qrupu və Hanci isə Levinin dayısı Kenni Akkamanın (ing. Kenny Ackerman) başçılıq etdiyi korrupsioner polis tərəfindən təqib edilir. Onlar həmçinin aşkar edirlər ki, saf titana çevrilərək başqa bir ağıllı güclərə sahib olan və insana çevrilə bilən titanı yeyərək onun qabiliyyətlərini əldə edə bilər. Adanın hökmdarı Kral Fritz dövlət rəsmiləri tərəfindən idarə olunan bir kukla kimi göstərilir. Historiya və onun atası (ing. Rod Reiss) Rod Reyis, kral soyunun sağ qalan yeganə üzvləridir. Reyis Ereni girov götürür, çünki atası Qrişa (ing. Grisha Yeager\Grisha Jeager ) titanın əvvəlki sahibi Frida Reyisi yedikdən sonra Eren qurucu titana sahibdir. Reyis dəhşətli Saf Titana çevrilərək Orvud rayonuna gedəndə Kəşfiyyat Birliyi gəlir, onların və Erenin köməyi ilə ona qalib gəlirlər; Historiya özünü Kraliça elan edərək atasını öldürür. Daha sonraKəşfiyyat Birliyi Mariya divarını düzəltmək və Şiqanşini bərpa etmək üçün ekspedisiyaya rəhbərlik edir. Heyvanın, Nəhəngin və Zirehlinin birləşmiş səlahiyyətləri Kəşfiyyat Birliyinin böyük hissəsinin sonrakı müharibədə öldürülməsinə səbəb olur; Armin Bertoldu yeyərək Nəhəng Titanın gücünə sahib olur və Ervin Canavar titana qarşı intihar qaçışında ölür. Eren və yoldaşları evinə və aşağıda yerləşən zirzəmiyə qayıdırlar, burada öz dünyalarının həqiqətini kəşf edirlər: onlar əslində Eldialıdırlar (ing. Eldians), Kral Fritz müharibədən qaçdıqdan sonra divarlar arasında qapalı qalan fəth edən Marleyalıların and içmiş düşmənləridir. Onlar deyildiyi kimi sonuncu insanlar deyil, əksinə, Paradis adlı təcrid olunmuş bir adada Eldianların qapalı bir sektasıdır. Onlar onurğa mayesinin yeridilməsi ilə Titanlara çevrilə bilən 'Ymir subyektləri' olduqları üçün Eldianlara Marley tərəfindən təzyiqlər davam edir.Kəşfiyyat Birliyi divarlarda qalan bütün titanları öldürür və nəhayət sahil xəttinə çatır, burada Eren bütün düşmənlərinə qalib gəlsələr, həqiqətən azad olub-olmayacaqlarını düşünür.
Üç il sonra, Marley, digər millətlər anti-Titan silahları icad etdikdə, yeganə üstünlüyünü aradan qaldıraraq, öz üstünlüklərini qorumaq üçün mübarizə aparır. Təlimdə olan döyüşçülər Qabi Braun (ing. Gabi Braun) və Falko Qris (ing. Falco Grice), Kəşfiyyat Birliyi Marleyin paytaxtı Liberio-ya sızaraq hücum etdikdə, birbaşa müharibəyə atılır. Eren, Marleyi kölgədən idarə edən (ing. Willy Tybur Villi Tayburu öldürür və əvvəlki sahibi Taburun bacısını yedikdən sonra Döyüş Çəkici titana (ing. Warhammer Titan) sahib olur. Arminin Azman titanı bütün dəniz donanmasını məhv etmək üçün nüvə bombasından istifadə edir. Onlar özlərinə görə çoxlu itkilər versələr də, qələbədən sonra qaçıb Paradis-ə qayıdırlar. Qabi və Falko gəmiyə minir və Saşa Brausu öldürürlər, lakin saxlanılırlar. Erenin ögey qardaşı, Heyvan Titan-ın sahibi Zeke və onun dindar davamçısı Yelena, Yeni Eldian İmperatorluğu yarada biləcəklərinə inanaraq Paradis ilə işləyirlər. Eren Kəşfiyyat Birliyinə qarşı zorakı xəyanətə görə həbs edilir, lakin o, Yeqeristlər adlı ekstremist Paradis tərəfdarlarının bir qrupu ilə birlikdə qaçır. Eren dostlarına xəyanət edir, Armin və Mikasaya qul dedikdə etibarını itirir. Levi "İldırım nizəsi"nin (ing. Thunder Spear) partlaması nəticəsində ağır yaralanır. Yelena və onun köməkçiləri Paradisin hökumətinə nəzarəti ələ keçirir, mühüm məmurları bilmədən onurğa mayesini udmaqla girov saxlayırlar. Zekenin planı, Ymir-in Subyektlərini evtanaziya etmək üçün Erenin "Qurucu Titan"ından istifadə etməkdir. Marlinin hava donanması Paradisə çatır və müharibə başlayır. Qabi onu güllələyib başını kəsəndə Eren öldürülür. "Çənə Titan"ının (ing. Jaw Titan) sahibi Pokko Qalliard (ing. Porco Galliard), Falko-nun saf titanı tərəfindən yeyilir.
Nəhənglər 3–15 metr (10–50 fit) hündürlüyündə olan böyük humanoid məxluqlardır. Onlar adətən kişi xasiyyətli olurlar və reproduktiv orqanına malik olmurlar. Qidaya ehtiyacı olmadıqları görünsə də, onlar instinktiv olaraq insanlara hücum edib onları yeyirlər. Onlar enerjini günəş işığından əldə edirlər. Bundan başqa, nəhənglərin münasib həzmetmə traktı yoxdur. Onlar insanı yeyəndən sonra böyük, sürüşkən toplar qaytarırlar. İnsanlar onlara "tük-topları" deyirlər. Onların dəriləri qalın olur və onların yaraları tez sağalır. Nəhəngləri sadəcə boyun arxalarını zədələyərək öldürmək olur.
Hacıme İsayama (ing. Hajime İsayama 2006-cı ildə Titana hücumun 65 səhifəlik tək səfərlik versiyasını yaratdı. Əvvəlcə o, öz işini "Shueisha-da Weekly Shonen Jump" şöbəsinə təklif etdi və burada ona "Jump" üçün daha uyğun olması səbəbi ilə üslubunu və hekayəsini dəyişdirməyi tövsiyə etdi. O, imtina etdi və əvəzində onu "Kodansha"-da həftəlik "Şōnen" jurnalının şöbəsinə aparmaq qərarına gəldi. 2009-cu ildə seriallaşma başlamazdan əvvəl o, seriya irəlilədikcə daha da aydınlaşsa da, artıq bükülmələr üçün ideyalar düşünmüşdü. Müəllif əvvəlcə manqadakı mənzərəni dağlarla əhatə olunmuş doğma Hita Oita şəhərinin mənzərəsi üzərində qurmuşdur.
İsayama internet kafedə işləyərkən onun yaxasından tutan müştəri ilə qarşılaşıb. Məhz bu hadisə ona Titanlar vasitəsilə çatdırdığı emosiyanı, “ünsiyyət qura bilmədiyim bir insanla görüşmək qorxusunu” göstərdi.Titanların görünüşünü tərtib edərkən o, Eren Yeagerin Titan forması üçün döyüş ustası Yuşin Okami və Zirehli Titan üçün Brok Lesnar kimi bir neçə modeldən istifadə edir.Animenin prodüseri Corc Vada bildirdi ki, “Qorxu divarı” yapon mədəniyyətinin təcrid olunmuş və qapalı təbiətindən təsirlənmişdir. O, həmçinin bildirib ki, hər bir fərdin daxili hissləri serialın əsas mövzularından biridir.İsayama daha sonra "Titana hücum"un Muv-Luv vizual roman seriyasındakı ikinci vizual roman olan 'Muv-Luv Alternativ"dən ilhamlandığını təsdiqləyəcəkdi.
İsayama özünün əsas aylıq qrafikini storyboard üçün bir həftə və həqiqətən fəsil çəkmək üçün üç həftə kimi qiymətləndirdi. Hekayə əvvəlcədən planlaşdırılmışdı, hətta toplanmış cildlərdə konkret “həqiqətin” üzə çıxacağı qeyd olunurdu. 2013-cü ilin sentyabrında o, seriyanı toplanmış 20 cilddə bitirməyi hədəflədiyini bildirdi. Əvvəlcə İsayama seriala hər bir personajın öldüyü Stiven Kinqin The Mist filminin uyğunlaşdırılmasına bənzər faciəvi nəticə verməyi planlaşdırırdı. Bununla belə, manqa və animeyə müsbət reaksiya, müəllifin pərəstişkarlarına təsir edə biləcəyi üçün sonluğu dəyişdirmək barədə düşünməsinə səbəb oldu.
2018-ci ilin noyabrında Yaponiyanın "Jōnetsu Tairiku" sənədli proqramı İsayamanın manqanı tamamlamaq üçün çəkdiyi mübarizədən bəhs edən bir epizod yayımladı və o, "Titana hücum"un son hekayə qövsünə daxil olduğunu təsdiqlədi.2019-cu ilin dekabrında İsayama manqanı 2020-ci ildə bitirməyi planlaşdırdığını söylədi.2020-ci ilin iyun ayında İsayama manqanın cəmi 5%-nin qaldığını bildirdi və o, gələn il onu bitirməyi gözlədiyini, nəhayət süjeti yekunlaşdıraraq serialın orijinal hekayə xəttini bağlayacağını bildirdi.2020-ci ilin noyabr ayında İsayama manqanın tamamlanmasına 1% -dən 2% -ə qədər olduğunu bildirdi və onu eyni il bitirməyi planlaşdırdığını bildirdi.2021-ci ilin yanvarında seriyanın 9 aprel 2021-ci ildə on bir illik nəşrdən sonra tamamlanacağı elan edildi.
Titana hücum Hacime İsayama tərəfindən yazılmış və təsvir edilmişdir. Serial Kodanşanın aylıq nəşri "Bessatsu Shonen Magazine"-in 9 sentyabr 2009-cu ildə buraxılmış ilk sayında başladı. Manqa 139-cu fəslinin 9 aprel 2021-ci ildə buraxılması ilə on bir illik nəşrdən sonra tamamlandı. 8, 2020-ci il tarixində manqanın tam rəngli seriala çevriləcəyi açıqlandı. Kodansha, 17 mart 2010-cu ildən 9 iyun 2021-ci ilə qədər buraxılan fəsillərini otuz dörd cilddə topladı.
Şimali Amerikada seriya Kodansha USA tərəfindən ingilis dilində nəşr edilmişdir. Birinci cild 19 iyun 2012-ci ildə, sonuncu cild isə 19 oktyabr 2021-ci ildə nəşr edilmişdir.
"Attack on Titan" seriyası sadəcə Yaponiyada yox, bütün dünyada məşhurlaşmışdır. Buna misal olaraq, Honkonqda anime haqda məlumat "am730" pulsuz qəzetinin 27 may 2013-cü il tarixli buraxılışında verilmişdir. Qəzet animenin Honkonqda, eləcə də ÇXR və Tayvanda əldə etdiyi populyarlıqdan bəhs edirdi.[4] Seriya bir neçə qurum, təşkilat və şəxs tərəfindən tənqid olunmuşdur. Cənubi Koreyanın "Electronic Times" jurnalı "Attack on Titan" manqa seriyasının Yaponiya baş naziri Şinzo Abenin siyasi ideyalarını təbliğ edən hərbi mesajlar verdiyini iddia etmişdir.[5] Honkonqlu bir neçə tənqidçi seriyadakı "Nəhənglər"i Çin Xalq Respublikasına qarşı istifadə edilən bir metafor olduğunu iddia edir. Honkonqlu KİV şərhçisi Von Yun-tat Hacime İsayamanın "Attack on Titan" seriyasında istifadə etdiyi üslubu və çoxcəhətliliyi tərifləmişdir. O, bu amillərin manqa oxucularında manqa haqqında fərqli-fərqli interpretasiyalar yaratdığını demişdir.[6] 2013-cü ildə İsayamanın 2010-cu ildə paylaşdığı bir bloq paylaşımının internetdə yayılması qalmaqal yaratmışdır. Bu paylaşımda İsayama Dot Piksis personajının Yaponiya imperiyası dövründə fəaliyyət göstərmiş general Akiyama Yoşifuruya əsaslandırıldığını yazırdı. Bu generalın Birinci Çin-yapon müharibəsi dövründə aldığı qərarlar Lyuyşun qırğınına səbəb olmuşdur.[7]
- ↑ Manqanın 2-ci fəslində qeyd edildiyi kimi həmin divarın hündürlüyü 50 metr (160 ft) idi.
- ↑ "Attack on Titan Season 3 Coming in 2018". IGN. iyun 17, 2017. iyun 17, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: avqust 12, 2017.
- ↑ Green, Scott. ""Attack On Titan" Anime Season 3 Listed For Spring". Crunchyroll. iyul 2, 2017. sentyabr 5, 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: avqust 12, 2017.
- ↑ "『進撃の巨人×東武動物公園』7/14（土）〜10/8（月・祝）詳細はこちらから！". tobuzoo.com. 25 may 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 avqust 2018.
- ↑ "Attack on Titan explosive hit in China, Hong Kong, and Taiwan – 4 million YouTube hits – Netizens debate walls under siege (《進擊の巨人》爆紅中港台 Youtube點擊400萬 網民熱議圍牆抗敵)". Honkonq: am730. may 27, 2013. səh. 1. iyun 7, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: avqust 12, 2018.
- ↑ "A revival of militarism? Attack on Titan sparks Korean-Japanese spat (軍國主義復活？／進擊的巨人 引發韓日論戰)". Taypey: The Liberty Times. iyun 12, 2013. iyun 25, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: avqust 12, 2018.
- ↑ Wong Yeung Tat. "Popular Manga: Because we have our own titans to defeat (流行漫畫﹕因為，我們也有想要打倒的巨人)". Honkonq: Ming Pao. fevral 13, 2011. oktyabr 17, 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: avqust 12, 2018.
- ↑ "A Thousand Death Threats Against a Popular Anime Creator". Kotaku. iyul 1, 2013. iyul 3, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: avqust 12, 2018.
- shingeki.net — Manqanın rəsmi saytı (yap.)
- shingeki.tv — Animenin rəsmi saytı (yap.)
- Attack on Titan «Kodansha Comics» saytında. (ing.)
- Attack on Titan «Funimation» saytında. (ing.)
- Attack on Titan (manqa) Anime News Network Ensiklopediyasında
- Attack on Titan (anime) Anime News Network Ensiklopediyasında