Sekuritizasiya (ing. Securitization) — maliyyə aktivlərinin (məsələn, kreditlər, ipoteka borcları və ya digər öhdəliklər) birləşdirilib yeni maliyyə alətlərinə çevrilməsi prosesidir. Bu proses zamanı borclardan yaranan nağd axını zəmanətli qiymətli kağızların (securities) buraxılmasını təmin edir. Sekuritizasiya, maliyyə qurumlarına likvidlik yaratmaq və riskləri daha geniş bir investor bazasına yaymaq imkanı verir.
Növləri
- İpoteka ilə təmin edilmiş qiymətli kağızlar (MBS)
- Aktivlər ipoteka krediti portfelinə əsaslanır
- Ən çox istifadə edilən sekuritizasiya növlərindən biridir.
- Aktivlərə əsaslanan qiymətli kağızlar (ABS)
- İpoteka xaricində digər aktivlərdən, məsələn, avtomobil krediti, tələbə krediti və ya kredit kartı borclarından yaranır.
- Təminatsız borclara əsaslanan qiymətli kağızlar
- Aktivlər təminatsız borclara, məsələn, istehlak kreditlərinə əsaslanır.
- Ticarət ipoteka qiymətli kağızları (CMBS)
- Ticarət məqsədli daşınmaz əmlak kreditləri əsasında yaradılan sekuritizasiya.
İqtisadiyyata təsiri
Sekuritizasiya investorlara yeni məhsullar təqdim edir və bazarda daha çox iştirakçı cəlb edir. Banklar sekuritizasiya vasitəsilə daha çox likvidlik əldə edərək daha çox kredit təklif edə bilərlər. Risklərin daha yaxşı bölüşdürülməsi maliyyə sisteminin sabitliyinə töhfə verə bilər. Şəffaflığın və tənzimləmələrin çatışmazlığı sistematik böhranlara səbəb ola bilər.
2008-ci il böhranı və sekuritizasiya
2008-ci il qlobal maliyyə böhranında sekuritizasiya mühüm rol oynadı. Xüsusilə ipoteka ilə təmin edilmiş qiymətli kağızlar (MBS) və onların strukturlarının (məsələn, Collateralized Debt Obligations — CDO) qeyri-şəffaflığı böhranı dərinləşdirdi. Yüksək riskli ipoteka kreditlərinin qiymətli kağızlara çevrilməsi və onların geniş yayılması nəticəsində maliyyə sistemi ciddi zərərlər gördü.
Bu hadisələrdən sonra sekuritizasiya mexanizmləri ilə bağlı daha sərt tənzimləmələr tətbiq edildi və şəffaflıq artırıldı.
İstinadlar
- (PDF). Dwight Asset Management Company. 2005. 18 March 2009 tarixində (PDF) arxivləşdirilib.
- . www.britannica.com (ingilis). İstifadə tarixi: 2023-07-30.
- Raynes; Sylvain; Rutledge, Ann. The Analysis of Structured Securities. Oxford University Press. 2003. səh. 103. ISBN 978-0-19-515273-9.
- "ESF Securitization Data Report Q2:business
- "The Handbook of Asset-Backed Securities", Jess Lederman, 1990.
- Hill, Claire A. "Whole Business Securitization in Emerging Markets". Duke Journal of Comparative and International Law. 12 (2). 2002. SSRN .
- . Financial Accounting Standards Board. September 2000.
- The Committee on the Global Financial System. (PDF) (Hesabat). Bank for International Settlements. January 2005.
- Sabarwal, T. "Common Structures of Asset Backed Securities and Their Risks". 29 December 2005. SSRN .
- Kim, M.; Hessami, A.; Sombolestani, E. . 24 March 2010.
- Reis-Roy, Calvin. An Analysis of the Law and Practice of Securitisation. 2003.
Xarici keçidlər
- BBC Programme: The City Uncovered