Salim Sürünool
Salim Sürünool (tuvaca: Салим Сазыгович Сүрүң-оол d. 15 aprel 1924 – ö. 10 aprel 1995) – Tuvanın Qərbi Xemçik bölgəsindəki Akka kəndində anadan olan tuvalı şair, nasir və tərcüməçi. Tuva millətinin milli yazıçılarından biri və müasir Tuva ədəbiyyatında tanınmış şəxslərdən biri olmuşdur.[1]
| Salim Sürünool | |
|---|---|
| Салим Сазыгович Сүрүң-оол | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Xemçik çayı, Tuva |
| Vəfat tarixi | (70 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | şair, tərcüməçi, dramaturq |
| Əsərlərinin dili | Tuva dili |
| İlk əsəri | “Baştayqı Nom” (İlk kitab) |
Sürünool 1924-cü ilin 15 aprelində Tuva Respublikasının Barıın-Hemçik kojuunun Akka kəndində anadan olmuşdur. Qızıl Majalık ibtidai məktəbini, Qızıl şəhərindəki müəllim məktəbini, sovet partiya məktəbini və sonra da Dövlət Müəllim İnistitutunu bitirmişdir.[2]
Süürünool ədəbi fəaliyyətinə 1946-cı ildə başlamışdır. “Baştayqı Nom” (İlk kitab) adlı şerlərinin antologiyası 1952-ci ildə nəşr edilmişdir. Çox sayda dərs kitabını, rusca-tuvac, tuvaca-rusca və Tuva dilinin izahlı lüğətinin hazırlanmasında iştirak etmişdir.[3] Tuva dilinə Puşkinin 3 əsərini, Lermontovun mənzumələrini, Erşovun mənzum nağılını, Lu Sinnin romanını və başqa bir çox ədəbi əsərləri tərcümə etmişdir. Sürünool ədəbi fəaliyyəti 1946-cı ildə başladı. "İlk kitab" (Baştayqı nom.), "Kənarım" (Meqalalım), "Mavi dağlar" (Kök-kök dağılar) şeir toplularını yazmışdır. Nəsrində "Kənar qadın" (Öske kadi) və "Bir qarğa danışan Tuvan" (Tyvalaar Kuskun), "Bu Sevgi", "Vəhşi" (Ozalash khem), "Leytenantın komissiyası" (Leytenantlar daalgazy), "Ananın nəziri", "Kimin oğlu?" (Kımnyk oğlu?), "Bir insanın tərcümeyi-halı", "Yaşıl ada" (Nogaan Ortuluk). Syurun-ool - "Bağçada", "Bu barədə daha çox", "Çağırılmamış qonaq", "Həkim, sən gecsən" pyeslərinin müəllifidir. Əsərləri SSRİ və xarici ölkələrin xalqlarının dillərinə tərcümə edilmişdir. S. Syuryun-ool - 7-ci sinif "Doğma ədəbiyyatı" üçün oxu kitabının tərtibçisi, "Damyrak" ədəbi dərnəyinin rəhbəri, şairlər, yazıçılar A. Khovalyg, V. Saarymbuu, M. Khaydyp, L. Irgit, N. Kuular, A .Uerzhaa, V. Xomushku, A. Hertek [1]. Bundan əlavə Syurun-ool rus dilinin tuvan dilinə tərcüməsi ilə məşğul olmuşdur (A. Puşkinin "Qaraçı" şeirləri, "Tunc atlı", "Qafqaz əsiri", M. Lermontov "Tacir Kalaşnikov haqqında mahnı", P. Erşov "Kiçik itburnu atı", Lou Sin "A-Q əsl tarixi), Çin və Altay ədəbiyyatı. 1962-ci ildən SSRİ Yazıçılar Birliyinin üzvüdür.
- 2 tоmnug çоgааldаr çıındızı (Qızıl, 1974)
- 2 tоmnug şilittingеn çоgааldаr (Qızıl, 1991-1992)
- «Bаştаygı nоm» (Qızıl, 1952)
- «Mееñ ааlım» (Qızıl, 1957)
- «Аdıjоk» (Qızıl, 1966)
- «Kök-kök dаglаr» (Qızıl, 1969)
- «Çеçеn çugааlаr» (Qızıl, 1959)
- «Çаygı hünnеr» (Qızıl, 1963)
- «Inаkşıl-dır» (Qızıl, 1965)
- «Çоlааçınıñ оglu» (Qızıl, 1967)
- «Оzаlааş hеm» (çоgааl)|«Оzаlааş hеm» (Qızıl, 1968)
- «Lеytеnаntınıñ dааlgаzı» (Qızıl, 1970)
- «Аvаzıngа dаñgırаk» (Qızıl, 1973)
- «Kımnıñ оglul?» (Qızıl, 1977)
- «Öskе kаdаy» (Qızıl, 1980)
- «Аk-Töş» (Qızıl, 1984)
- «Nоgааn оrtuluk» (Qızıl, 1986)
- «Tıvаlааr kuskun» (Qızıl, 1994)
- ↑ "Салим Сазыгович Сүрүң-оол". narod.ru. 27 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Сүрүң-оол, Салим Сазыгович - Ынакшыл-дыр". 27 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ "Сүрүң-оол Салим Сазыгович". pisateli-tuvy.ru. 27 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.