Azərbaycan əlifbasında 9 sait var. I saiti yeganə saitdir ki, Azərbaycan dilində onunla başlanan söz yoxdur. Bu saitlərin 4-ü qalın, 5-i incədir.
1. Saitlər iki yerə ayrılır:
Qalın — a, ı, o, u
İncə — e, ə, i, ö, ü
2. Dodaqların vəziyyətinə görə:
Dodaqlanan saitlər: o, u, ö, ü.
Dodaqlanmayan saitlər: a, e, ə, ı, i.
3. Alt çənənin vəziyyətinə görə:
Açıq saitlər: a, e, ə, o, ö.
Qapalı saitlər: ı, i, u, ü.
Saitlərin uzun tələffüz olunması
Dilimizdə [ı] və [ü] saitlərindən başqa, bütün saitlər uzun tələffüz olunur. Uzun tələffüz olunan saitlərin iştirak etdiyi sözlər, əsasən, ərəb mənşəli sözlərdir. Uzun tələffüz olunan səslər sözün bütün hecalarında işlənə bilər.
Uzun tələffüzünə görə mənası dəyişən sözlər: nərə (balıq, qışqırmaq), əyan (bəlli, aristokrat), bəzən (bəzənmək, hərdən), dava (dərman, savaşmaq).
Heca və vurğu
Heca əmələ gətirən əsas amil saitdir. Sözdə neçə sait varsa, o qədər də heca var. Samitlər vurğu qəbul etmir, vurğu qəbul edən hərflər saitlərdir.
|
Dilçilik ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
"O" saitinin tələffüzü qaydası
Rus və Avropa dillərindən alınmış sözlərdə vurğusuz hecalardakı "o" saiti vurğulu hecadan əvvəl gəldikdə [a] səsi ilə tələffüz olunur: fontan -[fantan]. Oktyabr, noyabr sözləri yazıldığı kimi tələffüz olunur.Vurğulu hecalarda "o" saiti [o] kimi tətəffüz olunur: opera [opera].