Sadıq Nurumbetov
Sadıq Nurumbetov (1900-1972) - Özbəkistanın və Qaraqalpaqstanın xalq şairi, Berdax adına Dövlət mükafatı laureatı, qaraqalpaq poeziyasının görkəmli nümayəndələrindən biri.
| Sadıq Nurumbetov | |
|---|---|
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | |
| Mükafatları | Berdax adına Dövlət mükafatı laureatı |
Sadıq Nurumbetov 1900-cü ildə Kegeyli rayonunda dünyaya göz açmışdır. Şair ilk şeirləri yumoristik və satirik formada qələmə almışdır. Bu əsərlərdə Sadıq Nurumbetov insanlardakı zəif cəhətləri və eybəcərlikləri qeydə almışdır.
Abbas Dabılovdan fərqli olaraq psixoloji lirika ustası olan Sadıq Nurumbetov şeirlərində vətəndaş lirikasına daha çox yer verirdi. Onun xalqlar dostluğu haqqında şeirləri yüksək bədii keyfiyyətləri ilə seçilirdi. Şairin satirik və yumoristik şeirləri «Şamanlar», «Tənbəllər» və başqaları qrotesklə dolu və gülüş doğuran əsərlərdən ibarət idi. Bu əsərlər məhz onu yumor ustası kimi tanınmasına səbəb olmuşdur. «Qardaşlar» poema-dastanında isə müəllif Xarəzm ərazisində yaşayan xalqların dostluğunu vəsf etməklə, həm də onların yeni dövr və cəmiyyətin qurulmasında iştirakını tərənnüm edirdi.
Abbas Dabılov kimi Nurumbetov da şifahi epik yaradıcılığın ənənələrini uğurla davam etdirirdi. Xüsusən onun xalq «Berdağ», «İpəkçi», «Janıl», «Qəmərilər» epik dastanlarında və digər əsərlərində bu cəhət özünü daha parlaq şəkildə əks etdirir.[1] Otuzuncu illərdə Nurumbetov dəsti-xətti özünü daha yaxşı təzahür etdirirdi. Müharibə dövründə Nurumbetov bir sıra vətənpərvərlik ruhlu şeirlər yazıb-yaratmışdır ki, bunların sırasında «Vətən uğrunda», «Mənim oğlum», «Yenilməz əsgərlər» və s. kimi şeirlər daha üstün mövqedə dayanır. Müharibədən sonrakı dövrlərdə Nurumbetovun yaradıcılıq axtarışları daha da intensivləşir. XX əsrin 50-70-ci illərin əvvəllərində şairin onlarla şeirlər məcmuəsi nəşr olunur. Bu baxımdan onun «Yaz», «Amud ərya», «Davudgöl», «Till əxan» və başqa əsərləri daha səciyyəvidir. Nurumbetovun poetik yaradıcılığında yer alan «Berdağ» epik poeması, «Aral dənizində», «İpəkçi», «Janıl» və “Bəxtiyar” lirik-epik dastanları XX əsr qaraqalpaq ədəbiyyatının mühüm səhifəsini təşkil edir.
S.Nurumbetovun «Bəxtiyar» və «Dənizdə», «Nəvai» və «Berdağ» kimi dastan - poemalarının mühüm cəhətləri, onlarda əksini tapmış vətəndaşlıq kredosu, vətənpərvərlik baxışları, bədii ifadəlilik, lakoniklik, lirik-epik poeziyanın özünəməxsusluğu, strukturu və kompozisiyası detalları ilə araşdırılmışdır. Sadıq Nurumbetovun əsərləri xəlqiliyi, özünəməxsus xarakterik cizgiləri, yüksək bədii ideyalılığı və məziyyətləri ilə seçilir.[2]
Qaraqalpaqstanın xalq şairi Sadıq Nurumbetov Ayapbergeni çox hörmətli müəllimlərindən biri hesab edirdi.[3]
Sadıq Nurumbetov 1972-ci ildə vəfat etmişdir.
- ↑ Нурмухамедов М.К., Жданко Т.А., Камалов С.К. Культура советской Каракалпакии// Нурмухамедов М.К., Жданко Т.А., Камалов С.К. Каракалпаки. Ташкент, «ФАН», 1971, с. 113
- ↑ Nizami Məmmədov-Tağısoy. Qaraqalpaq ədəbiyyatı. Bakı: Elm və Təhsil, 2015, s. 259-262
- ↑ Жапаков Н.Творчество Аяпбергена Мусаева – Нукус, 1964, с. 133-134.