Sabit nisbətdə portfel sığortası (ing. Constant proportion portfolio insurance, CPPI) — sərmayənin müəyyən bir hissəsinin yüksək riskli aktivlərə, digər hissəsinin isə təhlükəsiz aktivlərə yönəldilməsini nəzərdə tutan dinamik portfel idarəetmə strategiyasıdır.[1] Bu yanaşma, investorun müəyyən bir minimum dəyər (müdafiə dəyəri) ilə sığorta təmin etmək istəyini və eyni zamanda yüksək gəlir potensialı üçün riskli aktivlərdən faydalanmaq istəyini təmin edir.[2] CPPI strategiyası, maliyyə bazarlarının hərəkətlərinə uyğun olaraq portfelin tərkibini dəyişir və beləliklə portfeli bazar düşüşlərinə qarşı qorumağa çalışır.[3]
Sabit nisbətdə portfel sığortası (CPPI) strategiyası, həm zərərdən qorunma, həm də gəlir potensialını qorumaq istəyən investorlar üçün effektiv bir yanaşmadır. Dinamik tənzimləmə mexanizmi ilə, investorların bazar şəraitinə uyğun sərmayələrini təhlükəsiz aktivlər və riskli aktivlər arasında bölüşdürməsinə imkan verir.[4]
CPPI metodunun əsas ideyası, portfelin dəyərini əvvəlcədən müəyyən edilmiş minimum səviyyədən (müdafiə dəyərindən) aşağı düşmədən qorumaqdır.[5] Bu səbədən əsas prinsiplər aşağıdakılardır:[6]
- Müdafiə dəyəri (ing. Floor) — portfelin ümumi dəyərinin müəyyən bir minimum səviyyədən aşağı düşməməsi təmin edilir. Bu səviyyə investorun itirmək istəmədiyi məbləği təmsil edir.
- Yastıq məbləği (ing. Cushion) — müdafiə dəyəri ilə portfelin cari dəyəri arasındakı fərqdir. Bu fərq, sərmayənin daha riskli aktivlərə yönəldilməsi üçün istifadə olunan və itirilməsi riski olan məbləğdir.[7]
- Çarpan (ing. Multiplier) — yastıq məbləğinin nə qədərini riskli aktivlərə yönəltmək lazım olduğunu göstərən bir çarpandır. Çarpan dəyəri nə qədər böyük olarsa, portfelin riskli aktivlərə qoyulmuş hissəsi də bir o qədər çox olar.
Portfelin riskli və təhlükəsiz aktivlər arasında bölgüsünü CPPI modelində aşağıdakı kimi hesablamaq olar:[8]
Burada:
- Çarpan – portfelin riskli aktivlərə qarşı nə qədər həssas olduğunu göstərir və investorun risk istəkliliyindən asılı olaraq təyin edilir.
- Yastıq məbləği – cari portfel dəyərindən müdafiə dəyərinin çıxılması ilə əldə olunur.
Müdafiə dəyəri və çarpan təyin edilir. Portfelin cari dəyərinə əsasən yastıq məbləği hesablanır və riskli aktivlərə yönləndiriləcək məbləğ çarpanla vurularaq müəyyən edilir. Bazar qiymətləri dəyişdikcə, portfelin cari dəyəri və yastıq məbləği də dəyişir. Beləliklə, bazar artdıqca riskli aktivlərə ayrılan vəsait artır,[9] bazar azaldıqda isə riskli aktivlərdən təhlükəsiz aktivlərə keçid edilir. CPPI strategiyası portfelin ümumi dəyərinin müdafiə dəyərindən aşağı düşməməsinə çalışır. Bu, bazarda sərt düşüşlər zamanı portfelin təhlükəsiz aktivlərə yönəldilməsi ilə təmin edilir.
Müdafiə dəyəri ilə sərmayənin bir hissəsi qorunur və bazar düşüşlərində zərər məhdudlaşdırılır. Bazar dəyərləri artdıqca riskli aktivlərə ayrılan vəsait artır və gəlirlilik artır.[10] Portfel bazarın hərəkətlərinə uyğun olaraq dinamik şəkildə dəyişdirildiyi üçün şəraitə tez uyğunlaşır.
Çarpan çox yüksək olarsa, bazar düşüşləri zamanı portfelin dəyəri sürətlə azala bilər və müdafiə dəyəri risk altına düşə bilər. Çox tez-tez baş verən dəyişikliklər portfelin stabil olmamasına və əlavə ticarət xərclərinə səbəb ola bilər.[11]
- ↑ André F. Perold (August 1986). "Constant Proportion Portfolio Insurance", Harvard Business School.
- ↑ Fischer Black and Ramine Rouhani (1989). "Constant Proportion Portfolio Insurance and the Synthetic Put Option: A Comparison", Institutional Investor focus on Investment Management.
- ↑ Fischer Black; Robert W. Jones. "Simplifying Portfolio Insurance". The Journal of Portfolio Management. 14 (1). Fall 1987: 48–51. doi:10.3905/jpm.1987.409131.
- ↑ Fischer Black and André F. Perold (1992), "Theory of Constant Proportion Portfolio Insurance", Journal of Economic Dynamics and Control, 16(3-4): 403-426.
- ↑ Rama Cont and Peter Tankov (July 2009), "Constant Proportion Portfolio Insurance in Presence of Jumps in Asset Prices", Mathematical Finance 19(3): 379–401. doi:10.1111/j.1467-9965.2009.00377.x
- ↑ Zagst, Rudi; Kraus, Julia. "Stochastic dominance of portfolio insurance strategies". Annals of Operations Research (ingilis). 185 (1). 2011-05-01: 75–103. doi:10.1007/s10479-009-0549-9. hdl:10.1007/s10479-009-0549-9. ISSN 1572-9338.
- ↑ M. Brennan and E. Schwartz (1976), "Pricing of equity linked life insurance policies with an asset value guarantee" Arxiv surəti 10 iyun 2023 tarixindən Wayback Machine saytında, Journal of Financial Economics 3: 195–213.
- ↑ AF Perold, WF Sharpe, "Dynamic strategies for asset allocation" Financial Analysts Journal, 1995.
- ↑ "Portfolio Insurance: the extreme value approach to the CPPI method" Arxiv surəti 20 mart 2009 tarixindən Wayback Machine saytında, Bertrand.
- ↑ https://web.archive.org/web/20120722013608/https://files.nyu.edu/yr366/public/CPPI.doc - Summary of the pricing and basic principles of CPPI on HF
- ↑ https://web.archive.org/web/20051219134848/http://www.productinnovations.co.uk/knowledge/CPPI.pdf - Overview of retail examples and mechanics of CPPI