Hal-hazırda elm və texnikada telluridlər əsasən təbəqə şəklində istifadə edildiyindən, kütlə və ya toz şəklində alınmış birləşmələrin üzərində daha əlavə təcrübələr aparmaq lazımdır ki, bu da müxtəlif cihazların, əlavə təcrübə və reaktivlərin sərf olunmasına gətirib çıxarır.

Bununla əlaqədar olaraq renium-telluridlərin nazik təbəqələrinin müxtəlif əsaslar üzərində alınması aktual məsələlərdən biridir.

Renium və onun ərintilərinin alınması üçün müxtəlif üsullar mövcuddur. Re-Te sistemində aşağıdakı birləşmələr var: Re₂Te, ReTe₂, Re₂Te₅, Re₃Te, Re₂Te₇ . Re–Te sistemi öyrənilmiş və ReTe₂ birləşməsini komponentlərin stexiometrik miqdarının havası çıxarılmış, ucu lehimlənmiş kvars ampulada 20 gün müddətində 700⁰C temperaturda qızdırmaqla alırlar. Nümunələri xırdaladıqdan sonra müxtəlif temperaturlarda (500–1100⁰C) yandırırlar, sonra həm buzlu suda, həm də havada soyudurlar. Müəlliflər güman edirdilər ki, ReTe₂-nin kristal qəfəsi rombikdir və qəfəs parametrləri aşağıdakı kimidir: a= 12,987 ± 0,007, b= 13,055 ± 0,008, c= 14,271 ± 0,008 Å.

Termiki və mikroquruluş analizlərinə görə 1000±5⁰C ərimə temperaturuna malik konqruyent əriyən birləşmə Re₂Te₇ (29% Re) əmələ gəldiyi ehtimal olunur. 30–50% tərkibli termofaza oblastında termiki effektin tədqiqi və onların mikrobərkliyinə əsasən 968±5⁰C peritektik inkonqruyent əriyən Re₂Te₅ (37% Re) birləşməsinin olduğu ehtimal olunur.

Renium-tellur sistemi eyni zamanda T. X. Qurbanov, R. A. Dovlyətşina və b. tərəfindən də geniş tədqiq edilmişdir. Aparılan tədqiqat işində renium və tellurun qarşılıqlı təsiri bütün qatılıq intervalında öyrənilmişdir.

Nümunələr komponenlərin havasızlaşdırılmış (qalıq təzyiqi 10–3 mm c. süt.) kvars ampulada 350⁰C-də 250 saat müddətində əridilməklə alınmışdır. Alınmış nümunələrin rentgen faza analizi tədqiq edilmiş, bərkliyi ölçülmüş, xüsusi elektrikkeçiriciliyi və termo e.h.q. öyrənilmişdir. Əldə edilən nəticələrə əsasən tellur və renium arasındakı mürəkkəb kimyəvi qarşılıqlı təsir müəyyən edilmişdir. Tərkibində 33,3 at.% Te olan ərinti peritektik növlü birləşmədir – Re₂Te. Dəyişən tərkibli 900 və 970⁰C-də yüksək konqruyent ərimə temperaturuna malik birləşmə 43–47 at.% Te və 66,6–72 at.% Te olan ərintilərdir.

Mikrobərkliyin ölçülməsi göstərir ki, 66,6–72 at.% Te – 150 kQ/mm²; 43–47 at.% Te – 466 kQ/mm². Tərkibində 66,6 at.% Te olan nümunələr gümüşü-boz rəngli, 33,3 at.% Te olan nümunələr isə boz-qara rəngli tozşəkilli ərintilərdir.

Ədəbiyyata görə elementar telluru Re ilə 450⁰C temperaturda qızdırdıqda ReTe₂ əmələ gəlir. Re₂Te H₄ReO₄, Te və (COONH₄)₂ qarışığının bağlı farfor qabda qızdırılması nəticəsində ayrılmışdır. Proses 500⁰C temperaturda 0,5 saat müddətində aparılmışdır. Alınan boz rəngli reaksiya məhsulu 20%-li KOH məhlulu və su ilə yuyulmuş, sonra 200⁰C-yə qədər qurudulmuşdur. ReTe₂ hidrogen atmosferində 450⁰C-də əriyir, vakuumda 600⁰C-dən yuxarı temperaturda isə parçalanır, bu zaman tellurla yanaşı havanın da iştirakı nəticəsində Re₂O₇ əmələ gəlir.

ReTe₂-in H₂ qazı ilə birləşməsi isə Re və H₂Te əmələ gətirir.

Renium-tellur sisteminin elektrokimyəvi yolla tədqiqi Şaripova və Songina tərəfindən civə elektrodu üzərində öyrənilmişdir. Daha doğrusu, renium (VII) məhluluna tellurun (IV) əlavə edilməsi ilə civə elektrodu üzərində elektrokimyəvi proseslər tədqiq edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, reniumun (VII) verilmiş məhlulunda, –0,35–0,8 V potensialda, bir dalğa müşahidə edilir. Lakin məhlula tellur (IV) əlavə edildikdə, –0,7 V potensialda maksimum dalğa müşahidə edilir ki, həmin maksimum nə tellur, nə də renium üçün ayrılıqda müşahidə edilmir. Tədqiqatlar nəticəsində reniumun tellurun çökməsinə katalitik təsiri aşkar edilmişdir.

İlk dəfə olaraq Re-Te sistemi Salahova E. Ə. tərəfindən xlorid-sulfat, xlorid-borat elektrolitlərdə tədqiq edilmişdir.

Elektrokimyəvi yolla alınmış renium-tellur ərintilərinin bir sıra fiziki və elektrofiziki xassələri tədqiq edilmişdir. Renium-tellur ərintisi əsasında diod quruluş yaradılmış, onun dinamiki və statik voltamper xarakteristikaları öyrənilmişdir.

Hal-hazırda elm və texnikanın elə bir sahəsini tapmaq mümkün deyil ki, orada metalların və ərintilərinin elektrokimyəvi çökdürülməsi üsulundan istifadə edilməsin. Ona görə də bütün bunları nəzərə alaraq, müxtəlif metallar üzərində renium-tellur ərintilərinin örtük şəkilli nazik təbəqələrinin alınması üçün elektrokimyəvi üsulun işlənib hazırlanması perspektivli hesab edilir.

• Re-S sistemində alınan ərintilər
• Re-Se sistemində alınan ərintilər

1. Опаловский А. А., Федоров В. Е., Лобков Е. У. "Синтез и рентгенографическое исследование теллуридов вольфрама и рения"// Жур. неорг. матер. 1970, № 3, том VI, стр. 561–563.
2. Опаловский А. А., Федоров В. Е., Эренбург Б. Т., Лобков Е. У., Васильев Я. В. "Новые данные о теллуриде рения"// Жур. физич. химии, 1971, № 8, с. 2110–2114.
3. Курбанов Т. Х., Довлятишна Р. А. и др. "Система Re-Te" //Жур. неорг. химии, 22, 1977, с. 1137–1139.
4. Montignie E. Uber einige Telluride: Ga₂Te₃, Ga₂Te, ReTe₂ und Re₂Te. // Z. Anorgan. und allgem. Chem., 1969, v.366, No 1–2, p. 111–112.
5. Сонгина О. А., Шарипова Н. С. "О каталитическом восстановлении селена (IV) на ртутном капающим электроде" //III Всесоюз. совещ. по химии и технологии халькогенов и халькогенидов, г. Караганда, 1986, с. 295
6. Salakhova E. A. Receiving thin films Re–Te from chloride-sulfate electrolyte and the influence of the various factors on composition of alloys //Chemical industry today, 2008, No.6, 43–47.
7. Салахова E. A. "Электроосаждение тонких покрытий сплавами рений-теллур из хлоридно-боратного электролита" // Журн. Электрохимия 2011, № 8, выпуск 47, с 938–943.