Rəqəmsal diplomatiya
Rəqəmsal diplomatiya (ing. Digital diplomacy; Digiplomacy; eDiplomacy) — diplomatik məqsədlərə çatmaq üçün internet və yeni məlumat texnologiyalarının köməyinin işlədilməsi.[1] Bununla belə, başqa təriflər də təklif edilmişdir.[2][3][4] Bu tərif diplomatiyanın aparıldığı mühitdə internetə əsaslanan dəyişikliklərdən tutmuş diplomatik gündəmlərdə kibertəhlükəsizlik, məxfilik və s. kimi yeni mövzuların ortaya çıxması, diplomatiya təcrübəsi üçün internet alətlərindən istifadəyə qədər internet və diplomatiya arasındakı qarşılıqlı əlaqəyə diqqət yetirir.[5]
Bu diplomatiya kateqoriyasında inkişaf etmiş platformaya xas terminlərə "Facebook" diplomatiyası, "Twitter" diplomatiyası[6][7] və "Google" diplomatiyası[8] daxildir.
Birləşmiş Krallığının Xarici və Birlik Ofisinin daxilində Rəqəmsal Diplomatiya Ofisi var.[9] Bundan əlavə, İsveç rəqəmsal diplomatiyanı erkən inkişaf etdirməyə başlayan ölkədir və onun Xarici İşlər Naziri Karl Bildt Twitter iştədən "ən yaxşı rabitəli" lider olaraq adlandırılıb.[10] ABŞ-də rəqəmsal diplomatiyanı inkişaf etdirməyə başlayan Corc Volker Buş və 2006-cı ildə Dövlət Katibi vəzifəsinə təyin edilmiş Kondoliza Rays idi. Rays ABŞ haqqında informasiya və dezinformasiyanın monitorinqini aparan qrupu yaradıb. O zaman, həmçinin Dövlət Departamentinin ilk bloqu, hökumət portalı və bir sıra rəqəmsal jurnal açılıb.[11]
Rəqəmsal diplomatiya xarici işlər nazirlikləri, səfirliklər və konsulluqlar kimi dövlət qurumları, səfirlər və ya xüsusi tapşırıqlar üzrə səfirlər kimi ayrı-ayrı diplomatlar, vətəndaş cəmiyyəti və insan hüquqları qrupları kimi qeyri-dövlət subyektləri tərəfindən tətbiq oluna bilər.[12]
Sosial medianın diplomatiyada bir alət kimi yüksəlişi ənənəvi xalq diplomatiyasının birtərəfli xarakteri ilə müqayisədə dövlətlərin digər diplomatik aktyorlar və onların xarici ictimaiyyəti ilə ikitərəfli ünsiyyət qurmasına şərait yaratmışdır. Ənənəvi diplomatiya oflayn rejimdə nisbi məxfilik şəraitində baş versə də, onlayn diplomatiya çoxlu sayda aktyora xarici siyasətin qurulmasını müzakirə etməyə imkan verib, ictimai rəyin xarici siyasət gündəliyinə təsirini artırmışdır.[13]
Diplomatiyanın bu üsulu digər aktyorlara çoxtərəfli diplomatik kampaniyalarda nüfuzlu insanlar və təşkilatlarla birgə yaradıcılıqda iştirak etmək üçün əlavə imkanlar təqdim edir. 2010-cu illərdə BMT-nin "Münaqişələrdə seksual zorakılığa son" kampaniyasına dəstək verən BMT-nin xüsusi nümayəndəsi Ancelina Colinin birgə yaratdığı məzmunu əks etdirən video Britaniya xarici işlər nazirinin cəmi 400 baxış əldə edən oxşar videosu ilə müqayisədə 15000 baxış toplaya bilmişdir.[14]
Dövlətlərin öz auditoriyalarının xarici siyasətləri ilə bağlı fikirlərini dinləmək qabiliyyəti rəqəmsal diplomatiyanın digər potensial faydası hesab edilir.[15][16] Bu, rəsmi diplomatik əlaqələri kəsmiş dövlətlər üçün bir-birlərinin xarici siyasət mövqeləri haqqında məlumat toplamaq üçün yeni vasitələr təqdim edə bilər. Məsələn, dövlətlərin gərgin diplomatik münasibətlərinə baxmayaraq, ABŞ Dövlət Departamenti İran Prezidentini "Twitter"də izləyir.[17]
Dövlətlər "Twitter" və digər onlayn platformalardan istifadə edərək onlayn diplomatik nüfuz qazana bilsələr də, bu yeni diplomatik kanallar risksiz deyil. Başda "Twitter" olmaqla sosial media platformalarında paylaşılan mesajlar və şəkillər artıq diplomatik böhranlara səbəb olmuşdur.
2018-ci ildə "Global Affairs Canada"nın "Twitter" səhifəsində Səudiyyə Ərəbistanını həbsdə olan insan haqları fəallarını azad etməyə çağıran bəyanat yayılmışdır. Buna cavab olaraq Səudiyyə Ərəbistanı Kanada ilə diplomatik və ticarət əlaqələrini kəsərək, ölkənin səfirini "persona non grata" elan etmiş, Səudiyyə Ərəbistanının Kanadadakı səfirini geri çağırmışdır.[18]
- ↑ Fergus Hanson. "A Digital DFAT: Joining the 21st century". Lowy Institute. November 2012. 2012-03-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ "E-diplomacy Platform - DiploFoundation". diplomacy.edu. 2011-01-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ Definition of eDiplomacy by Alec J. Ross - HUBFORUM 2010. YouTube. 1 October 2010. Archived from the original on 2023-08-11. İstifadə tarixi: 2023-11-03.
- ↑ Tutt. A. (2013), E-Diplomacy Capacities within the EU-27: Small States and Social Media (e-book access for free). grin.com. 23 May 2014. 2017-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-17.
- ↑ Kurbalija, Jovan. Chapter 8: The Impact of the Internet and ICT on Contemporary Diplomacy // Kerr, Pauline (redaktor). Diplomacy in a Globalizing World. Oxford University Press. October 1, 2017. 151–169. ISBN 9780190647988. August 15, 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 3, 2023.
- ↑ Fouts, Joshua. "Social Media, Virtual Worlds and Public Diplomacy". World Politics Review. WPR LLC. 2009-10-13. 2010-01-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-06.
- ↑ Tutt. A. (2013), E-Diplomacy Capacities within the EU-27: Small States and Social Media. www.grin.com. 23 May 2014. 2017-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-17.
- ↑ "Foreign ministry promotes digital diplomacy". RADIO THE VOICE OF VIETNAM. VOVNews. 2009-10-27. 2009-11-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-06.
- ↑ "Archived copy". 2012-03-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-03-12.
- ↑ "Sweden's Carl Bildt 'best connected' Twitter leader". BBC News. 2022-08-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-01.
- ↑ Цветкова Н. Программы Web 2.0 в публичной дипломатии США. (рус.) // США и Канада: Экономика, политика, культура : периодика. — 2011. — № 3, c. 112
- ↑ Tham, Davina. "Taiwan's digital diplomacy gets a kickstart". www.taipeitimes.com. Taipei Times. 15 January 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 January 2020.
- ↑ Duncombe, Constance. "Digital Diplomacy: Emotion and Identity in the Public Realm". The Hague Journal of Diplomacy (ingilis). 14 (1–2). 2019-04-22: 102–116. doi:10.1163/1871191X-14101016. ISSN 1871-1901. 2022-08-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-03.
- ↑ Pamment, James. "Digital diplomacy as transmedia engagement: Aligning theories of participatory culture with international advocacy campaigns". New Media & Society (ingilis). 18 (9). 2015-03-23: 2046–2062. doi:10.1177/1461444815577792. 2023-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-03.
- ↑ Manor, Ilan; Segev, Elad. "Social Media Mobility: Leveraging Twitter Networks in Online Diplomacy". Global Policy (ingilis). 11 (2). 2020: 233–244. doi:10.1111/1758-5899.12799. ISSN 1758-5899.
- ↑ "Digital diplomacy". www.diplomacy.edu (ingilis). 2023-02-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-02.
- ↑ "Digital diplomacy". www.diplomacy.edu (ingilis). 2023-02-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-02.
- ↑ Duncombe, Constance. "Twitter and the Challenges of Digital Diplomacy". SAIS Review of International Affairs (ingilis). 38 (2). 2018: 91–100. doi:10.1353/sais.2018.0019. ISSN 1945-4724.