Qliptapantelles — Mərkəzi və Şimali Amerikada rast gəlinən endoparazitoid arı növüdür. Qliptapantelles cinsinin nümayəndələrinin sürfələri sahiblərini manipulyasiya edir, onları cangüdənlər kimi xidmət etməyə məcbur edir.
Qliptapantelles | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||||||
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Qliptapantelles
|
||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
|
Törəmə
Dişi qliptapantelles yumurta qoydurucularını tırtılların sahiblərinə yapışdırır. Yumurtalar tırtılın içindən çıxır. Tırtıl 4-cü və ya 5-ci dövrə qədər normal şəkildə qidalanır və böyüyür . Sonra 80-ə qədər tam yetişmiş sürfə onun bədənindən çıxaraq puplaşır.
Davranışdakı dəyişikliklər
Qliptapantelles sürfələri göründükdən sonra, tırtıl pupaların baramalarının yanında bir mövqe tutur, arxaya doğru əyilir və hərəkət etməyi və yaxud yeməyini dayandırır. Zaman zaman həmin pupalar üzərində ipək dolanacaq. Buna baxmayaraq, narahat olduqda, o, hiddətlə mübarizə etməyə başlayır. Bu davranış, pupaların mövcud olan yırtıcılarını vurmaq və dəf etməkdir , bununla da arı pupalarının sağ qalma şansı artır. Parazitləşməmiş iyirmi tırtıldan yalnız biri bu şəkildə reaksiya verə bildi. 60% hallarda parazitləşmiş tırtıllar bu potensial yırtıcıları uğurla dəf etmək qabiliyyətinə malikdirlər. Artıq yemək yeməyən və zəifləmiş tırtıl sonda ölür. Parazitləşdirici tırtıllar tərəfindən qorunmayan pupaların ölüm göstəriciləri əhəmiyyətli dərəcədə yüksəkdir.
Mexanizm
Qrossmanın tədqiqatları zamanı aşkar edilmişdir ki, heç də bütün sürfəli qliptapantelles öz sahibindən yəni tırtıllardan yaranmırlar. Bir və yaxud ikisi geridə qalır və onlar aktiv olur.Çox güman ki, bu larva sahibini manipulyasiya edir. Bu, bir növ altruizmdir. Çünki həmin sürfələr balalarını qorumaq üçün öz puplaşma şanslarını əldən verirlər.
İstinadlar
- Fernández-Triana J. L., Buffam J., Beaudin M., Davis H. E., Fernández-Galliano A., Griffin E., Lin S., McAulay M. K., Richter R., Rodriguez F. et al. An annotated and illustrated checklist of Microgastrinae wasps (Hymenoptera, Braconidae) from the Canadian Arctic Archipelago and Greenland (ing.). // ZooKeys / T. L. Erwin Sofia: Pensoft Publishers, 2017. Vol. 691, Iss. 691. P. 49–101. ISSN ;
- . 2016-08-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-07-14.
- Marktl, Robert C.; Stauffer, Christian; Schopf, Axel. . Entomologia Experimentalis et Applicata. Blackwell Publishing. 105 (2). 2002: 97–109(13). doi:. 2012-10-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-05-07.
- Branc, Catherine. . NewScientist. 2008. 2008-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-07-04.
- Yong, Ed. . Not Exactly Rocket Science. 2008. 2008-06-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-07-04.
- Hesselberg, Thomas. . Life of Science. 2008. 2017-05-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-07-04.
- Grosman, Amir; və b. . PLOS ONE. 3 (6). 2008: 3. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
- . Universiteit von Amsterdam Faculty of Science News. 2008. 2012-02-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-07-04.