Qazaxıstandakı ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Elm, Təhsil və Mədəniyyət üzrə ixtisaslaşmış qurumunun (UNESCO) Ümumdünya irsi obyektləri, 1972-ci ildə qurulan UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısında təsvir edildiyi kimi mədəni və ya təbii irs üçün vacib yerlərdir.Qazaxıstan 29 aprel 1994-cü il tarixində tarixi yerlərini siyahıya daxil olması üçün uyğunlaşdıraraq konvensiyanı qəbul etmiş və 2016-cı il tarixinə qədər Qazaxıstanın beş mədəni və təbii irsi bu siyahıya daxil edilmişdir.

Qazaxıstandakı ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı (Qazaxıstan)
Location of World Heritage Sites in Qazaxıstan

Qazaxıstanda siyahıya alınan ilk obyekt olan Əhməd Yasəvi türbəsi (qaz. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, Qоjа Ахmet Yassaviy kesenesі) 2003-cü ildə Parisdə keçirilən Ümumdünya irsi komitəsinin 27-ci iclasında siyahıya yazılmışdır. Növbəti illərdə ikinci ərazi olaraq Tamqalıdakı petroqliflər, daha sonra isə, 2008-ci ildə Sarıarka - Şimali Qazaxıstan step və gölləri siyahıya əlavə edilmişdir. 2014 və 2016-cı illərdə isə müvafiq olaraq iki transmilli rekvizit: İpək yolu: Çanqan-Tyan-Şan dəhlizinin marşrutlar şəbəkəsi (Çin və Qırğızıstan) və Qərbi Tyan-Şan (Qırğızıstan və Özbəkistanla) siyahıya əlavə edilmişdir.

Cədvəl

Cədvəl müvafiq sütunun üstündəki hissəsini vuraraq sütuna; yer, sahə və il sütunları üçün alfasayısal olaraq; yer sütunu üçün tərəf dövlət tərəfindən; və kriteriyalar sütunu üçün meyarlar növünə görə sıralanır. Transsərhəd ərazilər aşağıda sıralanır.

  • Obyekt – obyektin adı.
  • Yer – regional və ya əyalət səviyyəsindəki bölgə ilə müşaiyyət olunan ölkəyə görə sıralanır. Çoxmillətli və ya çox regionlu obyektlər olduqda, adlar əlifba sırası ilə sıralanır.
  • Tip / Kriteriya – Ümumdünya irsi komitəsi tərəfindən təyin olunmuşdur.
  • Sahə – hektar və akrla. Verilməyən dəyər, UNESCO tərəfindən heç bir məlumatın yayımlanmadığını göstərir.
  • İl – obyektin Ümumdünya irsi siyahısına yazıldığı tarix.
  • Təsvir – mövcud olduqda təhlükə altında olan bir obyekt kimi seçilmə səbəbləri də daxil olmaqla obyekt haqqında qısa məlumat
  * Trans-sərhəd obyekt

Dünya irsi əraziləri

Ərazi Şəkil Yer Kriteriya Area
Hektar (akr)
 İl Təsviri
Əhməd Yasəvi türbəsi   KazTürkistan vilayəti
43°17′35″ şm. e. 68°16′28″ ş. u. 		Mədəni:KazMau
(i),(iii),(iv) 		0.55 (1.4) 2003 Türküstanda yerləşən Teymurilər dövrünə aid Xoca Əhməd Yasəvinin məqbərəsi Teymurilər memarlığının ən böyük və ən yaxşı qorunan nümunələrindən biri olaraq günümüzə qədər gəlmiş olsa da, yarımçıq qalır.
Tamqalı   KazAlmatı vilayəti
43°48′12″ şm. e. 75°32′06″ ş. u. 		Mədəni:KazPet
(iii) 		90 (220) 2004 Tamqalıdakı təxminən 5000 petroqlif Tunc dövründən başlayaraq Orta Asiya çöllərindəki həyat tərzindən xəbər verir.
Sarıarka - Şimali Qazaxıstan səhra və gölləri   KazMüxtəlif
50°26′00″ şm. e. 69°11′20″ ş. u. 		Təbii:KazSar
(ix)(x) 		450,344 (1,112,820) 2008 Naurzum və Korqalşın Dövlət Təbiət qoruqları, Ağ durnaları, Qıvrımlələk qutanlar,Uzunquyruq sahilqartalları və Sayğaqlar da daxil olmaqla çox sayda nəsli tükənməkdə olan quş növlərinin qorunmasına şərait yaradır.
İpək yolu: Çanqan-Tyan-Şan dəhlizinin marşrutlar şəbəkəsi * KazMüxtəlif
  Çin
  Qırğızıstan
34°18′16″ şm. e. 108°51′26″ ş. u. 		Mədəni:KazSil
(ii)(iii)(v)(vi) 		42,668 (105,430) 2014 İpək yollarının 5000 km-lik bir hissəsini əhatə edən mülk, tarixi yaşayış yerləri, saraylar, məbədlər, yollar, istehkamlar, türbələr və digər tikililəri özündə cəmləşdirən dəhliz Çindəki Çanqandan Qazaxıstanın Yeddisu şəhərinə qədər uzanır.
Qərbi Tyan-Şan*   KazMüxtəlif
  Qırğızıstan
  Özbəkistan
43°44′00″ şm. e. 68°40′44″ ş. u. 		Təbii:KazWes
(x) 		0 2016 Tyan-Şan dağ silsiləsi sisteminin qərb hissəsində müxtəlif mənzərələr və yüksək dərəcədə biomüxtəliflik mövcuddur.

İlkin siyahı

Üzv dövlətlər Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmiş ərazilərə əlavə olaraq namizədlik üçün düşünə biləcəkləri yerlərin siyahısını da təqdim edə bilərlər. Ümumdünya irsi siyahısına namizəd olan ərazi yalnız əvvəlcədən siyahıda göstərildiyi təqdirdə qəbul edilir. Qazaxıstan 2016-cı ilə qədər Ümumdünya irsinin İlkin siyahısına görə on üç obyekt təqdim etmişdir:

  7. Otrar
  9. İle-Alatau Milli Parkı
  10. Altın-Emel Milli Parkı
  11. Aksu-Cabaqlı qoruğu
  12. Qərbi Tyan-Şan
  13. Böyük ipək yolu

İstinadlar

  1. . UNESCO. 27 August 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 21 September 2010.
  2. . UNESCO. 2016-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  3. . UNESCO. 2009-08-02 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  4. . UNESCO. 2021-07-06 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  5. . UNESCO. 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  6. . UNESCO. 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  7. ↑ . UNESCO. 2021-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  8. . UNESCO. 14 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 28 May 2010.
  9. . UNESCO. 2 September 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 10 September 2011.
  10. . UNESCO. 2022-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  11. . UNESCO. 2022-09-22 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  12. . UNESCO. 2018-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  13. . UNESCO. 2018-07-07 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  14. . UNESCO. 1 April 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 7 October 2010.
  15. . UNESCO. 2006-11-28 tarixində . İstifadə tarixi: 7 avqust 2016.
  16. . UNESCO. 2021-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  17. . UNESCO. 2021-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  18. . UNESCO. 2021-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  19. . UNESCO. 2021-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  20. . UNESCO. 2021-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  21. . UNESCO. 2021-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  22. . UNESCO. 2022-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  23. . UNESCO. 2021-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  24. . UNESCO. 2021-10-23 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  25. . UNESCO. 2020-06-22 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  26. . UNESCO. 2021-10-19 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  27. . UNESCO. 2021-04-17 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
  28. . UNESCO. 2021-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2016.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023