Qazaxıstan çayları
Qazaxıstanda 85 022 çay vardır; onlardan 84 694-nün uzunluğu 100 km qədər, 305-inin uzunluğu 500 km qədər, 23-nün üzunluğu isə 500–1000 km arası təşkil edir. Ən yüksək çay şəbəkəsi sıxlığı (0,4-1,8 km/km²) Altayın yüksək hündürlüklü sahələri üçün xarakterizə olunur. Ən az şay şəbəkəsi sızlığı isə Aralönü və Xəzərönü ərazilərdə (0,03 km/km²) müşahidə edilir. Qazaxıstanda 7 min çayın uzunluğu 10 kilometri keçir[1]
Qazaxıstan ərazisində axan çayların böyük qismi qapalı hövzəllərə aidddir:Xəzər dənizi, Aral dənizi, Balxaş gölü, Tengiz gölü. İrtış, Tobol və İşim çayları isə suyunu Kara dənizinə axıdır.
Qazaxıstan ərazisi adətən səkkiz su hövzəsinə bölünür: Aral-Sırdərya su hövzəsi, Balxaş-Alakol su hövzəsi, İrtış su hövzəsi, Ural-Xəzər su hövzəsi, İşim su hövzəsi, Nur-Sarısu su hövzəsi, Şu-Talas su hövzəsi və Tobol-Turqay su hövzəsi.
Qazaxıstan ərazisindən axan 6 çayın 100 m³/s - 1000 m³/s, 7 çayın 50 m³/s - 100 m³/s və 40 çayın 5 m³/s - 50 m³/s su sərfiyyatı olur.
| Çay | Ümumi uzunluğu | Qazaxıstan ərazisindən keçən hissəsi |
|---|---|---|
| İrtış | 4 248 km | 1 700 km |
| İşim | 2 450 km | 1 400 km |
| Ural | 2 428 km | 1 082 km |
| Sırdərya | 2 219 km | 1 400 km |
| Tobol | 1 591 km | 800 km |
| İli | 1 439 km | 815 km |
| Çu | 1 186 km | 800 km |
| Çay | Ümumi uzunluğu | Qazaxıstan ərazisindən keçən hissəsi |
|---|---|---|
| Nura | 978 km | 978 km |
| Turqay | 825 km | 825 km |
| Uil | 800 km | 800 km |
| arısu | 800 km | 800 km |
| Emba | 712 km | 712 km |
| Talas | 661 km | 453 km |
| Böyük Uzen | 650 km | 260 km |
| Kiçik Uzen | 638 km | 395 km |
| İlek | 623 km | 623 km |
| İrgiz | 593 km | 593км |
| Sagiz | 511 km | 511 km |
| Şiderti | 502 km | 502 km |
11 çayın uzunluğu 100 kilometri keçir. Ulı-Jılanşık – 422, kulanotpes – 364, Kalmakkırqan – 325, Tuındık – 303, Tokrau – 298, Jarlı – 193, Taldı – 129.[2]
Vilayət ərazisində 310 çayın uzunluğu 10 kilometrdən çoxdur. Bu çayların yarıdan çoxunun uzunluğu isə 20 km uzunluğa malikdir. Uzunluğu 100 km olan çayların sayı 21, 500 km olan isə bir dənədir (Tobol)[3]
130 müvəqqəti axar və kiçik çaylar. iri çayları: Şidertı, Olentı, Selentı, Aşısu, Tundık, Karasu.[4]
İri çayları: Akkanburlık – 176 km, İmanburlık – 177 lm.[5]
Vilayətdə 122 çay var.[6]
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-07.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-03-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-07.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-03-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-07.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-03-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-07.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-03-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-07.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-03-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-07.