Qastrin

Qastrin — mədənin parietal hüceyrələri tərəfindən mədə turşusunun ifrazını stimullaşdıran və mədə hərəkətliliyinə kömək edən peptid hormonu. Mədə, onikibarmaq bağırsağın və mədəaltı vəzin pilorik bölgəsində G hüceyrələri tərəfindən sərbəst buraxılır.

Gastrin
Tanımlayıcılar
uniprot:P01350preprogastringastrinGAST
Xarici ID-lər
Species Human Mouse

n/a

n/a

n/a

n/a
UniProt

n/a

n/a
RefSeq (mRNA)

n/a

n/a
RefSeq (protein)

n/a

n/a
Yeri (UCSC) n/a n/a
axtarışı n/a n/a
Wikidata
İnsanı göstər/redaktə et

Fiziologiyası

Genetikası

İnsanlarda GAS geni 17-ci xromosomun uzun qolunda yerləşir (17q21)

Sintezi

Qastrin onikibarmaq bağırsağın və pilorik bölgənin G hüceyrələri tərəfindən istehsal olunan xətti peptid hormondur. Qana ifraz olunur.

Qastrinin 3 əsas təbii növü var:

  1. "böyük qastrin" və ya qastrin-34 — 34 amin turşusundan ibarət polipeptid
  2. "kiçik qastrin" və ya 17 amin turşusundan ibarət qastrin-17
  3. "miniqastrin" və ya qastrin-14, 14 amin turşusundan ibarət

Həmçinin, pentaqastrin süni şəkildə sintez edilmiş qastrinin C-terminus ucundakı son 5 amin turşusu ardıcıllığı ilə eyni olan 5 amin turşusu ardıcıllığıdır. Rəqəmlər amin turşularının sayını göstərir.

Buraxılması

Qastrin müəyyən stimullara cavab olaraq sərbəst buraxılır. Bunlara daxildir:

Qastrinin sərbəst buraxılması aşağıdakılar tərəfindən maneə törədilir:

  • mədə turşunun (ilk növbədə ifraz olunan HCl) olması (mənfi rəy halı)
  • somatostatin həmçinin sekretin, GIP (qastroinhibitor peptid), VBP (vazoaktiv bağırsaq peptidi), qlükaqon və kalsitoninlə birlikdə qastrinin sərbəst buraxılmasını maneə törədir.

Funksiyası

 
Hüceyrə G aşağı solda görünür və qastrin ondan uzaqlaşan iki qara ox ilə qeyd olunur. Qeyd: Bu diaqram qastrinin ECL hüceyrələrinə stimullaşdırıcı təsirini göstərmir.

Qastrinin olması mədənin parietal hüceyrələrini xlorid turşusu (HCl) və mədə turşusu ifraz etmək üçün stimullaşdırır. Bu, həm birbaşa parietal hüceyrələrdə [uğursuz test], həm də dolayı yolla mədədəki ECL hüceyrələrindəki CCK2/qastrin reseptorlarına bağlanaraq, sonra histamin ifraz etməklə reaksiya verir və bu da öz növbəsində parietalda parakrin formada fəaliyyət göstərirən hüceyrələri H+ ionlarının sərbəst buraxılmasını stimullaşdırır. Bu, parietal hüceyrələr tərəfindən turşu ifrazı üçün əsas stimuldur.

Yuxarıda göstərilən funksiya ilə yanaşı, qastrinin digər əlavə funksiyaları da var:

  • Parietal hüceyrələrin olğunlaşmasını və fundal böyüməsini stimullaşdırır.
  • Əsas hüceyrələrin həzm fermenti pepsinin zimogen (qeyri-aktiv) forması olan pepsinogeni ifraz etməsinə səbəb olur.
  • Antral əzələlərin hərəkətliliyini artırır və mədə daralmasını təşviq edir.
  • Pilorusa qarşı antral daralmaları gücləndirir və pilorik sfinkteri rahatlaşdırır, bu da mədə boşalma sürətini artırır.
  • İleoçekal qapağın boşalmasında rol oynayır.
  • Mədəaltı vəzin ifrazına və öd kisəsinin boşalmasına səbəb olur.
  • Qida borusunun aşagı tonusuna təsir göstərərək onun daralmasına səbəb ola bilər, baxmayaraq ki, səbəb endogen qastrin deyil, pentaqastrin ola bilər.
  • Qastrin qastrokolik refleksə kömək edir.

Sekresiyaya təsir edən amillər

Qastrinin sekresiyasına təsir edən amilləri 2 kateqoriyaya bölmək olar:

Fizioloji

Mədə təmizləməsi

  • Stimullaşdırıcı amillər: pəhriz zülalları və amin turşuları (ət), hiperkalsemiya (yəni mədə fazasında).
  • İnhibə edici amil: turşuluq (pH 3-dən aşağı) - mədədə δ hüceyrələrindən somatostatinin sərbəst buraxılması ilə həyata keçirilən, qastrin və histamin ifrazını maneə törədən mənfi əks əlaqə mexanizmi.

Parakrin

  • Stimullaşdırıcı amil: bombesin və ya qastrin azad edən peptid (GRP)
  • İnhibitor faktoru: somatostatin - G-hüceyrələrində somatostatin-2 reseptorlarına təsir göstərir. Hüceyrələrarası boşluqlara yerli diffuziya, həmçinin selikli qişaların yerli qan dövranına salınması səbəbindən sistematik olaraq parakrin yol; parietal hüceyrələrə təsir edərək turşu ifrazını maneə törədir.

Əsəb

  • Stimullaşdırıcı amillər: beta-adrenergik agentlər, xolinergiklər, qastrin-relizinq peptidləri (GRP).
  • İnhibitor faktoru: enteroqastrik refleks.

Dövriyyəsi

  • Stimullaşdırıcı amil: qastrin.
  • İnhibitor amillər: mədə inhibitor peptidi (GIP), sekretin, somatostatin, qlükaqon, kalsitonin.

Xəstəlikdə rolu

Zollinger-Ellison sindromunda qastrin həddindən artıq çox səviyyədə olur və çox vaxt qastrin istehsal edən bir şiş, əsasən onikibarmaq bağırsağın və ya mədəaltı vəzinin xoşxassəli şişi. Qanda yüksək səviyyədə qastrin olan hiperqastrinemiyanı yoxlamaq üçün "pentaqastrin testi" edilə bilər.

Otoimmün qastritdə immunitet sistemi parietal hüceyrələrə hücum edir, nəticədə hipoxloridriya və mədə turşusu ifrazının azalması baş verir. Bu, mədədə artan pH-ı kompensasiya etmək cəhdi ilə qastrin səviyyəsinin artması ilə nəticələnir. Nəhayət, bütün parietal hüceyrələr itirilir və qastrin ifrazı ilə bağlı mənfi əlaqənin itirilməsinə səbəb olan xlorhidriya baş verir. IV tip mukolipidoz (ortalama 1507 pq/mL; diapazon 400-4100 pq/mL) (normal 0-200 pq/mL) olan xəstələrin demək olar ki, hamısında plazma qastrinin konsentrasiyası konstitutiv axlorhidriyaya görə yüksəlir. Bu tapıntı bu neyrogenetik pozuntusu olan xəstələrin diaqnozunu asanlaşdırır. Bundan əlavə, H pilori infeksiyası nəticəsində yaranan xroniki qastritdə yüksək qastrin səviyyələri ola bilər.

Tarixi

Onun mövcudluğu ilk dəfə 1905-ci ildə ingilis fizioloqu Con Sidney Edkins tərəfindən irəli sürülmüş və qastrinlər 1964-cü ildə Liverpul Universitetində Hilda Tresi və Roderik Alfred Gregori tərəfindən təcrid edilmişdir. 1964-cü ildə qastrinin strukturu müəyyən edilmişdir.

İstinadlar

  1. Lund T, Geurts van Kessel AH, Haun S, Dixon JE. . Human Genetics. 73 (1). May 1986: 77–80. doi:. PMID .
  2. Blanco, Antonio; Blanco, Gustavo, "Biochemical Bases of Endocrinology (II) Hormones and Other Chemical Intermediates", Medical Biochemistry, Elsevier, 2017, 573–644, doi:, ISBN 9780128035504
  3. Feng J, Petersen CD, Coy DH, Jiang JK, Thomas CJ, Pollak MR, Wank SA. . Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 107 (41). October 2010: 17791–6. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
  4. Holst JJ, Orskov C, Seier-Poulsen S. "Somatostatin is an essential paracrine link in acid inhibition of gastrin secretion". Digestion. 51 (2). 1992: 95–102. doi:. PMID .
  5. Johnson LR. . Endocrinology. 114 (3). March 1984: 743–6. doi:. PMID . 2008-09-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-17.
  6. Lindström, E.; Chen, D.; Norlén, P.; Andersson, K.; Håkanson, R. "Control of gastric acid secretion:the gastrin-ECL cell-parietal cell axis". Comparative Biochemistry and Physiology. Part A, Molecular & Integrative Physiology. 128 (3). 2001: 505–514. doi:. ISSN . PMID .
  7. ↑ Tortora, G. J., & Grabowski, S. R. (1996). Principles of anatomy and physiology. New York, NY: HarperCollins College. 14th Ed. Pg 906
  8. Vadokas B, Lüdtke FE, Lepsien G, Golenhofen K, Mandrek K. "Effects of gastrin-releasing peptide (GRP) on the mechanical activity of the human ileocaecal region in vitro". Neurogastroenterology and Motility. 9 (4). December 1997: 265–70. doi:. PMID .
  9. Castell DO. "Gastrin and lower esophageal sphincter tone". Archives of Internal Medicine. 138 (2). February 1978: 196. doi:. PMID .
  10. Henderson JM, Lidgard G, Osborne DH, Carter DC, Heading RC. . Gut. 19 (2). February 1978: 99–102. doi:. PMC . PMID .
  11. Indu Khurana. Textbook medical physiology. New Delhi: Reed Elsevier India. 2006. səh. 605. ISBN 978-8181478504. OCLC .
  12. Baron, J. H. Clinical Tests of Gastric Secretion (ingilis). 1978. doi:. ISBN 978-1-349-03190-0.
  13. Schiffmann R, Dwyer NK, Lubensky IA, Tsokos M, Sutliff VE, Latimer JS, Frei KP, Brady RO, Barton NW, Blanchette-Mackie EJ, Goldin E. . Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 95 (3). February 1998: 1207–12. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
  14. . www.medscape.com. 2023-05-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-05-26.
  15. Edkins JS. . The Journal of Physiology. 34 (1–2). March 1906: 133–44. doi:. PMC . PMID .
  16. Modlin IM, Kidd M, Marks IN, Tang LH. . World Journal of Surgery. 21 (2). February 1997: 226–34. doi:. PMID .
  17. . Gut. 5 (2): 103–107. 1964. doi:. PMC . PMID .
  18. Gregory H, Hardy PM, Jones DS, Kenner GW, Sheppard RC. "The antral hormone gastrin. Structure of gastrin". Nature. 204 (4962). December 1964: 931–3. Bibcode:. doi:. PMID .

Ədəbiyyatı

  • Rozengurt E, Walsh JH. . Annual Review of Physiology. 63. 2001: 49–76. doi:. PMID .
  • Dockray GJ. "Clinical endocrinology and metabolism. Gastrin". Best Practice & Research. Clinical Endocrinology & Metabolism. 18 (4). December 2004: 555–68. doi:. PMID .
  • Anlauf M, Garbrecht N, Henopp T, Schmitt A, Schlenger R, Raffel A, Krausch M, Gimm O, Eisenberger CF, Knoefel WT, Dralle H, Komminoth P, Heitz PU, Perren A, Klöppel G. . World Journal of Gastroenterology. 12 (34). September 2006: 5440–6. doi:. PMC . PMID .
  • Polosatov MV, Klimov PK, Masevich CG, Samartsev MA, Wünsch E. "Interaction of synthetic human big gastrin with blood proteins of man and animals". Acta Hepato-Gastroenterologica. 26 (2). April 1979: 154–9. PMID .
  • Fritsch WP, Hausamen TU, Scholten T. "[Gastrointestinal hormones. I. Hormones of the gastrin group]". Zeitschrift für Gastroenterologie. 15 (4). April 1977: 264–76. PMID .
  • Higashimoto Y, Himeno S, Shinomura Y, Nagao K, Tamura T, Tarui S. "Purification and structural determination of urinary NH2-terminal big gastrin fragments". Biochemical and Biophysical Research Communications. 160 (3). May 1989: 1364–70. doi:. PMID .
  • Pauwels S, Najdovski T, Dimaline R, Lee CM, Deschodt-Lanckman M. "Degradation of human gastrin and CCK by endopeptidase 24.11: differential behaviour of the sulphated and unsulphated peptides". Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Protein Structure and Molecular Enzymology. 996 (1–2). June 1989: 82–8. doi:. PMID .
  • Lund T, Geurts van Kessel AH, Haun S, Dixon JE. . Human Genetics. 73 (1). May 1986: 77–80. doi:. PMID .
  • Kariya Y, Kato K, Hayashizaki Y, Himeno S, Tarui S, Matsubara K. "Expression of human gastrin gene in normal and gastrinoma tissues". Gene. 50 (1–3). 1986: 345–52. doi:. PMID .
  • Gregory RA, Tracy HJ, Agarwal KL, Grossman MI. . Gut. 10 (8). August 1969: 603–8. doi:. PMC . PMID .
  • Bentley PH, Kenner GW, Sheppard RC. "Structures of human gastrins I and II". Nature. 209 (5023). February 1966: 583–5. doi:. PMID .
  • Ito R, Sato K, Helmer T, Jay G, Agarwal K. . Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 81 (15). August 1984: 4662–6. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
  • Wiborg O, Berglund L, Boel E, Norris F, Norris K, Rehfeld JF, Marcker KA, Vuust J. . Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 81 (4). February 1984: 1067–9. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
  • Kato K, Hayashizaki Y, Takahashi Y, Himeno S, Matsubara K. . Nucleic Acids Research. 11 (23). December 1983: 8197–203. doi:. PMC . PMID .
  • Boel E, Vuust J, Norris F, Norris K, Wind A, Rehfeld JF, Marcker KA. . Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 80 (10). May 1983: 2866–9. Bibcode:. doi:. PMC . PMID .
  • Kato K, Himeno S, Takahashi Y, Wakabayashi T, Tarui S, Matsubara K. "Molecular cloning of human gastrin precursor cDNA". Gene. 26 (1). December 1983: 53–7. doi:. PMID .
  • Koh TJ, Wang TC. "Molecular cloning and sequencing of the murine gastrin gene". Biochemical and Biophysical Research Communications. 216 (1). November 1995: 34–41. doi:. PMID .
  • Rehfeld JF, Hansen CP, Johnsen AH. . The EMBO Journal. 14 (2). January 1995: 389–96. doi:. PMC . PMID .
  • Rehfeld JF, Johnsen AH. "Identification of gastrin component I as gastrin-71. The largest possible bioactive progastrin product". European Journal of Biochemistry. 223 (3). August 1994: 765–73. doi:. PMID .
  • Varro A, Dockray GJ. . The Biochemical Journal. 295 (Pt 3). November 1993: 813–9. doi:. PMC . PMID .

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023