Qan plazması
Qan plazması (yun. πλάσμα "formalaşmış, əmələ gələn bir şey") — qanın forma verən elementlərindən (hüceyrələrindən) məhrum olan maye hissəsi Qanda plazmanın faizi 52–61% təşkil edir. Makroskopik olaraq, forma verən elementlərin çöküntüsündən sonra qan damarının yuxarı hissəsində toplanan homogen, bir qədər bulanıq (bəzən demək olar ki, şəffaf) sarımtıl mayedir. Histoloji olaraq plazma maye qan toxumasının hüceyrələrarası maddəsidir.
Santrifuqa-separatorları plazmanı qandan ayırır. Qan plazması maddələri həll edən sudan — zülallardan (plazma kütləsinin 7–8%) və digər üzvi və mineral birləşmələrdən ibarətdir. Əsas plazma zülalları albumin — 55–65%, α 1 -qlobulinlər — 2–4%, α 2 -qlobulinlər 6–12%, β-qlobulinlər 8–12%, γ-qlobulinlər — 2–4% və fibrinogendir — 0,2–0,4%. Qan plazmasında həmçinin qida maddələri (xüsusilə qlükoza və lipidlər), hormonlar, vitaminlər, fermentlər, aralıq və son metabolik məhsullar, eləcə də qeyri-üzvi maddələr həll olunur.
Orta hesabla 1 litr insan plazmasında 900–950 q su, 65–85 q protein və 20 q aşağı molekulyar birləşmələr var. Plazma sıxlığı 1,025–1,029 q/ml, pH — 7,36–7,42 arasında dəyişir.
Donor qan plazmasının toplanması üzrə geniş təcrübə mövcuddur. Plazma xüsusi aparat vasitəsilə sentrifuqasiya yolu ilə qırmızı qan hüceyrələrindən ayrılır, bundan sonra qırmızı qan hüceyrələri donora qaytarılır. Bu proses plazmaferez adlanır.
Trombositlərin yüksək konsentrasiyası olan plazma (trombositlərlə zəngin plazma) tibbdə bədən toxumalarının sağalması və bərpası stimulyatoru kimi getdikcə daha çox istifadə olunur. Bunun əsasında çoxfunksiyalı tibbi texnika hazırlanmışdır — stomatologiya, kosmetologiya, ortopediya və digər sahələrdə istifadə olunan "PRP terapiya".