Qalvarino
Qalvarino (30 noyabr 1557-ci ildə vəfat edib) — Araukani müharibəsinin ilkin hissəsinin çoxunda olan məşhur araukan döyüşçüsü. O, qubernator Qarsia Hurtado de Mendozaya qarşı "Laqunillas döyüşü"ndə yüz əlli araukanlarla birlikdə döyüşdü və əsir düşdü. Qiyamın cəzası olaraq, bu məhbuslardan bəzilərinin sağ əlləri və burnu kəsilməyə məhkum edilmiş, Qalvarino kimi digərlərinin isə hər iki əli kəsilmişdi.[1] Qalvarino və qalanları daha sonra araukanların qalan hissəsi üçün bir dərs və xəbərdarlıq olaraq buraxıldı. Mendoza general Kaupolikanı öz torpaqlarına yenidən daxil olmuş insanların sayı və keyfiyyəti barədə məlumatlandırmaq, onu qorxutmaq və sınanmış digər vasitələrlə yanaşı, zərbələrə məruz qalmadan təslim ola bilməsi üçün göndərdi.[2]
Mapuçeyə qayıdarkən, o, Kaupolikan və müharibə şurasının qarşısına çıxdı, onlara öz şikəstliklərini göstərdi, ədalət çağırışı etdi və Lautaro kimi bu ispan işğalçısına qarşı Mapuçenin daha da üsyan etməsi üçün fəryad etdi. Cəsarətinə və igidliyinə görə şura tərəfindən bir eskadrilya komandiri təyin edildi. Əllərini əvəz edən hər iki şikəst biləyinə bıçaq taxaraq, "Millararapue döyüşü"nə qədər növbəti kampaniyada Kaupolikanın yanında döyüşdü, burada onun eskadronu qubernator Mendozanın özünə qarşı vuruşdu və komandanlıqda iki nömrəlini vura bildi.
|
O, çavuş kimi komandanlıq edərək gəldi və adamlarını bu sözlərlə ruhlandırdı: "Qardaşlarım, baxın, hamınız yaxşı vuruşursunuz. Mənim kimi əlsiz olmaq istəmirsiniz ki, nə işləyəsiniz, nə də yemək yeyəsiniz?". Qalvarino bu əlləri yuxarı qaldıraraq döyüşçülərinə cəsarətlə döyüşmək işarəsi verdi və onlara dedi: "Sizin döyüşəcəkləriniz onları kəsir. Bunu sizin hər birinizə edəcəklər. Heç kim qaça bilməz. Ölmək daha yaxşıdır döyüş meydanında , çünki siz vətəninizi müdafiə edərkən öləcəksiniz." O, öz dəstəsinin qabağında bir qədər irəlilədi və yüksək səslə dedi ki, əvvəlcə öləcək, artıq qolları olmasa da, düşməni dişləri ilə belə dayandırmaq üçün əlindən gələni edəcək. Jerónimo de Vivar, Crónica, Capítulo CXXXIII. "Qardaşlarım, krallığımıza daxil olduqları gündən bu günə qədər etdikləri və etməkdə olduqları açıq-aşkar ziyanı görərək, niyə bu xristianlara hücum etməyi dayandırdınız? Onların etdiklərini və gördüklərini sizə yenə də edəcəklər. Bizə və ya uşaqlarımıza və qadınlarımıza bu qədər zərər verən insanları məhv etməkdən maksimum yararlanmaqda səy göstərməsəniz, mənə etdiklərini görürsünüzsə, yenə də sizə də edəcəklər, əllərinizi kəsəcəklər."
|
|
Lakin Mendozanın komandanlığı bir saatdan artıq döyüşdən sonra Qalvarinonun diviziyasını qırdı və üç min araukanın öldürülməsi ilə döyüşdə qalib gəldi və o da daxil olmaqla səkkiz yüzdən çoxunu əsir götürdü.[3] Mendoza onun itlərin yanına atılaraq edam edilməsini əmr etdi.[4]
Alonso de Ercilla tərəfindən yazılmış "La Araucana"[5] kitabında o, Qalvarinonun əsl ölümünün asılaraq olduğunu izah edir.
- Jerónimo de Vivar, Crónica y relación copiosa y verdadera de los reinos de Chile (Chronicle and abundant and true relation of the kingdoms of Chile) ARTEHISTORIA REVISTA DIGITAL; Crónicas de América (on line in Spanish) Capítulo CXXXII, CXXXIII
- Pedro Mariño de Lobera, Crónica del Reino de Chile, escrita por el capitán Pedro Mariño de Lobera….reducido a nuevo método y estilo por el Padre Bartolomé de Escobar. Edición digital a partir de Crónicas del Reino de Chile Madrid, Atlas, 1960, pp. 227–562, (Biblioteca de Autores Españoles; 569–575). Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes (on line in Spanish) Libro 2, Capítulo II, III, IV