Qırxpillə abidəsi
Qırxpillə abidəsi — Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad rayonunun Əylis kəndində kəhriz sistemləri üzərində inşa edilən tarixi abidə.
| Qırxpillə abidəsi | |
|---|---|
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Şəhər | Naxçıvan |
| Yerləşir | Ordubad rayonunun Əylis kəndi |
| Üslubu | Naxçıvan memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərir |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
|
|
|
Bişmiş kərpicdən və ya yerli materialdan inşa olunmuşdur. Belə abidələr Şahtaxtı, Qarabağlar, Naxçıvan və digər yerlərdə də var. Yaşayış məntəqələrində daha çox rast gəlinir. Hazırda Ordubad və Əylis məntəqələrində bu abidələr xalq tərəfindən mühafizə olun maqdadır. Tədqiqatçılar Ordubad, Əylis kəhriz sistemləri üzərində inşa olunmuş Qırxpillələri Azərbaycanın qədim irs abidələrindən biri hesab edirlər. Dərinlikdən asılı olaraq Qırxpillələrdə pillələrin sayı müxtəlif olur, yəni “40 pillə” sözü şərtidir. Riyazi məntiqdə isə 40 pillədə hər pillənin hün dürlüyü 20 sm hesablanarsa (40 x 0,2 m = 8 m), onda Ordubaddakı kəhrizlərin orta dərinliyinin 8 metrə yaxın olması həqiqəti təsdiq edilər. Pillələrin düzülüşü həyətin şəraitinə və kəhrizin dərinliyinə görə birbaşa enən və ya döngəli, yəni 10-15 pillədən bir istiqamətini dəyişərək dolanan pilləli olur. Qırxpillələrdə həmişə sabit tem peratur (+8-100C) olduğun dan ilin fəslindən asılı olmayaraq, oraya qoyulmuş ərzaq xarab olmur. Şəxsi həyətlərdəki Qırxpillələr su təchizatı, ərzaq saxlamaq, həm də təbii sərinləşdirici xidmətini yerinə yetirir. Məhəllələrdə qoyulmuş qırxpillələrdən isə yalnız məhəllə camaatı su götürmək üçün istifadə edirlər. Xalq arasında qırxpillələr qırxayaq da adlanır.
- Quliyev Ə., V Əliyev V. Naxçıvanın qədim kəhriz sistemi abidələri. "Mədəniyyət dünyası" elmi-nəzəri məcmuəsi. VIII buraxılış. 2004.
- Naxçıvan abidələri ensiklopediyası. Naxçıvan: 2008, səh.275-276 (az.)