Pribılov adaları
Pribılov adaları (ing. Pribilof Islands) — Berinq dənizində dörd vulkanik adad an ibarət olan arxipelaq. İnzibati cəhətdən ABŞ-nin Alyaska ştatının bir hissəsidir. Adaları kəşf edən rus səyyahı Qabriel Pribılovun şərəfinə adlandırılmışdır.
| Pribılov adaları | |
|---|---|
| ing. Pribilof Islands | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Ümumi sahəsi | 194,436 km² |
| Əhalisi | 684 nəfər (2000-ci il) |
| Yerləşməsi | |
| 56°50′ şm. e. 170°00′ q. u.HGYO | |
| Ölkə |
 ABŞ |
| Akvatoriya | |
|
|
|
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adalar Unalaşka adasından 320 km şimalda və materikdən təxminən eyni məsafədə cənub-qərbdə yerləşir. Ən böyük adaları:
- Müqəddəs Paul adası - 104 km²,
- Müqəddəs Georgi adası - 90 km².
Müqəddəs Paul adasının yaxınlığında yaşayış olmayan qayalar vardır:
- Otter adası - 0,67 km²,
- Uolrus adası - 0,20 km²[1].
Adaların ümumi sahəsi 194,436 km²-dir. 2000-ci il siyahıyaalınmasına əsasən, Müqəddəs Georgi və Müqəddəs Paul adalarında 684 nəfər yaşayır.
1768, 1769, 1770 və 1771-ci illərdə dənizçi Qavrila Pribılov Mixail Nevodçikovun komandanlığı altında Berinq dənizində və Şimali Sakit Okeanda ekspedisiyada iştirak edir. Ekspedisiyadan qayıdan Pribılov qeydlər edir, bu qeydlər imperatriça II Yekaterinanın diqqətini çəkir Orada bildirildi ki, səyahət zamanı Pribilov Aleut adalarından birində şamanın ağzından bir əfsanə eşidir. 30 oktyabr 1771-ci ildə Pribılov II Yekaterina ilə görüşür və özü ona pişiklərin hekayəsini danışaraq, əfsanəni niyə etibarlı hesab etdiyini izah edir. Pribılovu dinlədikdən sonra imperatriça bir ekspedisiya təchiz etməyi əmr edir, bunun açıq-aydın məqsədi Nevodçikovun Berinq dənizində kəşflərini davam etdirmək və genişləndirmək istəyi idi. Əslində suitilərin bol tapıldığı adaları axtarmaq istəyi olur. 1773-cü ilin yazında Pribılov Petropavlovsk-Kamçatskini tərk edərək ekspedisiyasına başlayır. Ekspedisiya nəticəsiz başa çatır. İkinci ekspedisiya, birincisi kimi, uğursuzluqla sonlanır. Üçüncü, dördüncü, beşinci və bir çox başqaları eyni nəticə ilə bitir. 1786-cı ilin yazının sonunda Pribılov on səkkizinci dəfə dənizə çıxır. O, qeydlərində həmin ilin dənizə açılma baxımından xüsusilə duman səbəbindən çətin keçdiyi bildirilir. Dənizə açılmanın 22-ci günündə nəhayət, suitilərin uğultusunda boğulan bir ada aşkarlanır.
Məlumdur ki, adalarda uzun müddət dəniz dəniz samurlarının böyük bir populyasiyası var idi. Populyasiya sonradan ovçular tərəfindən tamamilə məhv edilir. 1811-ci ildən bəri adalarda dəniz samurlarına rastlanılmır[2].
Əvvəlcə adalarda yaşayış olmamışdır, lakin xəzlərə olan tələbat səbəbindən Dəniz pişikləri ovlayan aleutlar orada məskunlaşmağa başlayır. 1867-ci ildə Alyaskanın satışı ilə birlikdə adalar Rusiyadan ABŞ-yə keçir. 1870-1890-cı illərdə ABŞ hökuməti adaları Alyaska Kommersiya Şirkətinə icarəyə verir; 1890-cı ildən 1910-cu ilə qədər Şimali Amerika kommersiya şirkəti adalarda xəz hasilatı üzərində monopoliyaya sahib olur.
1911-ci ildə ABŞ, Kanada, Rusiya və Yaponiya dəniz pişiklərinin mühafizəsi haqqında Konvensiyanı imzalayırlar[3]. Üstəlik bu regionda balıq ovuna məhdudiyyət qoyulur[4]. ABŞ-nin 1966-cı il qanununa əsasən Pribılov adalarında suiti ovlamaq orada yaşayan aleutlardan başqa hamıya qadağandır.
1980-ci ildən bəri adalar Alyaska Dəniz Milli Qoruğuna daxil edilmişdir[5].
- ↑ "1911 Encyclopædia Britannica, Volume 22". 2021-12-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-01.
- ↑ «Записки об островах Уналашкинского отдела». И. Вениаминов, издано иждивением Российско-Американской компании, Санкт-Петербург, 1840 год, Часть Первая, Гл. XIII «Произведения и выгоды Уналашкинского отдела», стр. 75
- ↑ Природа островов Прибылова Arxivləşdirilib 2017-04-14 at the Wayback Machine - Geosfera.org
- ↑ Fur Seal Act of 1966 (16 U.S.C. 1151—1187, P.L. 89-702, November 2, 1966, 80 Stat. 1091)
- ↑ "Bering Sea Unit". Alaska Maritime National Wildlife Refuge (ingilis). U.S. Fish and Wildlife Service. 2008-08-27 tarixində arxivləşdirilib.