| Parasetamol | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| N-(4-hydroxyphenyl)acetamide | |
| Qısaldılmış adı | APAP |
| Ənənəvi adı | Parasetamol |
| Kimyəvi formulu | C8H9NO2 |
| C8H9NO2 | |
| 151.16 g/mol | |
| Molyar kütlə | 0 kq |
| Fiziki xassələri | |
| Aqreqat halı () | Qatı |
| Sıxlıq | 1.263 g/cm³ q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 169 °C (336 °F) °S |
| 540 °C | |
| Kimyəvi xassələri | |
| Suda | Suda həll olur (14 g/L, 25 °C) q/100 ml |
| Həll olmur maddəsində | Eter q/100 ml |
| Həll olur maddəsində | Etanol q/100 ml |
| Quruluşu | |
| Monoklinik | |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | |
| PubChem | |
| 203-157-5 | |
| SMILES | CC(=O)NC1=CC=C(C=C1)O |
| ChEBI | |
| ChemSpider | |
| Toksikologiya | |
| 1944 mg/kg (siçan, ağız yolu ilə) mq/kq | |
| Hepatotoksik | |
Giriş
Parasetamol (kimyəvi adı: N-(4-hydroxyphenyl)acetamide), həmçinin acetaminofen olaraq da tanınır, ağrı kəsici və hərarət salıcı dərmandır. O, dünya miqyasında geniş yayılmış bir dərmandır və ümumiyyətlə, müalicə məqsədilə istifadə olunur. Parasetamol, müxtəlif ağrı və hərarət hallarında effektiv təsir göstərir və adətən aspirin və digər qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanlarla müqayisədə daha az mədə-bağırsaq narahatlıqlarına səbəb olur.
Tarixçə
Kəşfi və İnkişafı
Parasetamol ilk dəfə 1877-ci ildə kəşf edilmişdir və 1893-cü ildə klinik istifadə üçün təqdim edilmişdir. 1948-ci ildə Bernard Brodie və Julius Axelrod tərəfindən parasetamolun metabolizmi və təsiri araşdırılmışdır. Onlar parasetamolun ağrı kəsici təsirini göstərmişlər. 1950-ci illərdə isə parasetamolun ticari olaraq geniş yayılması başlamışdır.
Kimyəvi Tərkibi və Xüsusiyyətləri
Parasetamolun kimyəvi formulu C8H9NO2 dir. Onun molekulyar kütləsi 151.16 q/mol-dur. Suda həll olan bir qatı maddədir və monoklinik kristallik quruluşa malikdir. Parasetamol suda orta dərəcədə həll olur, etanolda isə yaxşı həll olur.
Tətbiqlər
Ağrı Kəsici və Hərarət Salıcı
Parasetamol baş ağrısı, diş ağrısı, əzələ ağrıları, artrit və menstrual ağrılar kimi müxtəlif ağrı növlərinin müalicəsində istifadə olunur. O, həmçinin hərarətin salınmasında da təsirlidir.
Kombinə Dərmanlar
Parasetamol tez-tez digər dərmanlarla kombinə olunur. Məsələn, kodein və ya ibuprofen ilə birləşdirilərək daha güclü ağrı kəsici təsir göstərir.
Təsirləri və Zəhərliliyi
Parasetamol ümumiyyətlə təhlükəsiz bir dərman olaraq qəbul edilir, lakin yüksək dozada qəbul edildikdə hepatotoksik təsirlərə səbəb ola bilər. Xüsusilə, 4 qramdan artıq gündəlik doza qaraciyər zədələnməsinə səbəb ola bilər.
İstinadlar
- (ing.).
- (ing.).
- World Health Organization. Model List of Essential Medicines. 2019. Retrieved from: 2005-10-14 at the Wayback Machine
- Brodie, Bernard B.; Axelrod, Julius. The fate of acetanilide and other aniline derivatives in the body. Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics. 1948.
- ChemicalBook. Paracetamol. Retrieved from: 2024-08-04 at the Wayback Machine
- Mayo Clinic. Acetaminophen (Oral Route, Rectal Route) Description and Brand Names. Retrieved from:
- WebMD. Tylenol-Codeine Oral: Uses, Side Effects, Interactions, Pictures, Warnings & Dosing. Retrieved from:
- U.S. Food and Drug Administration. Acetaminophen Information. Retrieved from: 2019-10-28 at the Wayback Machine
Sitat səhvi: "" <references> qrupu daxilində müəyyən edilmiş "WHO2019" adlı <ref> teqi məzmuna malik deyil.
Sitat səhvi: "" <references> qrupu daxilində müəyyən edilmiş "ChemicalBook" adlı <ref> teqi məzmuna malik deyil.
Sitat səhvi: "" <references> qrupu daxilində müəyyən edilmiş "MayoClinic" adlı <ref> teqi məzmuna malik deyil.
Sitat səhvi: "" <references> qrupu daxilində müəyyən edilmiş "WebMD" adlı <ref> teqi məzmuna malik deyil.
Sitat səhvi: "" <references> qrupu daxilində müəyyən edilmiş "FDA" adlı <ref> teqi məzmuna malik deyil.