Oskar Fişinger
Oskar Vilhelm Fişinger (alm. Oskar Wilhelm Fischinger; 22 iyun 1900[1][2][…] – 31 yanvar 1967[1][2][…], Hollivud, Kaliforniya[2]) – kompüter qrafikası və musiqi videokliplərinin yaranmasından bir neçə onillik əvvəl abstrakt musiqili animasiya yaratması ilə məşhurlaşan alman-amerikan animatoru, rejissor və rəssamı. Raketlər haqda ilk elmi-fantastik filmlərdən olan Frits Lanqın "Aydakı qadın " (1929) filmi üçün xüsusi effektlər yaratmışdır. 50-dən çox qısametrajlı filmin və 800-ə yaxın rəsm əsərinin müəllifidir, onların bir çoxu dünyanın müxtəlif yerlərində muzey, qalereya və kolleksiyalarda saxlanılır.
| Oskar Fişinger | |
|---|---|
| alm. Oskar Fischinger | |
| Doğum adı | Oskar Wilhelm Fischinger |
| Doğum tarixi | 22 iyun 1900[1][2][…] |
| Vəfat tarixi | 31 yanvar 1967[1][2][…] (66 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması[2] |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Fəaliyyəti | rəssam, kinorejissor, animasiyaçı, fotoqraf, kinematoqraf[d], rejissor, musiqiçi, vizual incəsənət rəssamı, kinooperator[d] |
| Fəaliyyət illəri | 1920-ci ildən |
| IMDb | ID0279202 |
| oskarfischinger.org | |
Oskar Fişinger 21 yaşında Valter Ruttmanın "Light-Play Opus № 1" adlı ilk tamaşasına baxdıqdan sonra özünü kinoya həsr etmək qərarına gəldi. Bu işdə ona skripka və orqan çalması, eləcə də memarlıq çertyojlarını öyrənməsi kömək etməli idi.
Onun ilk rəsmləri ən radikal hesab olunur. Bunda yəqin ki, onun Ruttmanın və Vikinq Eggelinqin əsərlərindən köklü şəkildə fərqlənəcək bir şey yaratmağa çalışması öz rolunu oynamışdır[4]. Hipnotik döngədə hərəkət edən olduqca mürəkkəb vizual nümunələr sayılan "Wax Experiments" və "Spirals" ziddiyyətli təsvirlərin bir kadrdan ibarət işartıları ilə kəsilir. Oxşar virtuozluğu onun 1925–1927-ci illər arasında çəkdiyi və multiekspozisiya prinsipinə əsaslanan "R-1: A Form-Play" abstrakt qısametrajlı filmində də nümayiş etdirilir.
İşlərinin uğuruna baxmayaraq, o, ənənəvi cizgi filmlərinin gəliri ilə dolanırdı, bu filmlərdə Fişinger anatomiya, perspektiv və hekayələr mövzusunda ustalığını nümayiş etdirirdi. Bununla belə, "Spiritual Constructions" adlı işində o, yenidən qeyri-adi texnikalardan istifadə edir. Bu abstrakt filmdə iki sərxoş mübahisə edir və başqa insanların evlərində dolaşırlar, sonra isə onların macərası əyilmiş formaların gəzintisinə çevrilir.
1927-ci ildə o, Münhendən Berlinə gedir və səyahətini videolentə çəkir. 1929-cu ildə o, Frits Lanqın "Aydakı qadın" elmi-fantastik filmi üçün raketlərin, kosmik mənzərələrin və planetar səthlərin xüsusi effektlərinin yaradılması üzərində işləmişdir. O, bu filmi çəkərkən topuğunu sındırdı və xəstəxanada olarkən kömürlə çoxlu rəsmlər çəkdi və onlar "Studies" seriyasından 17 əsərin yaranmasına səbəb oldu.
Həmin dövrdə Ruttman artıq abstrakt filmlər yaratmırdı, ona görə də Fişinger "sadə formaların xoreoqrafiyasını" yaratmaqda özünü rahat hiss edirdi. "Studies"-in hər birində o, özü üçün həll etməyə çalışdığı özünəməxsus vizual tapşırıq qoymuşdu. Məsələn, "Study No. 6"-da göz mandala və ya Eynşteynin nisbilik nəzəriyyəsinə görə aerodinamik hərəkət vasitəsilə maddənin parçalanması kimi təmsil olunur; "Study No. 7"-də itiuclu fiqurlar və üzərində ar-nuvo üslubundakı həssas formaların metamorfozlarının baş verdiyi düz səth bir-biri ilə toqquşur və s.
"Studies"-də təsvirin və musiqinin qüsursuz sinxronizasiyası onları bütün dünyada məşhurlaşdırdı, lakin nasistlərin hakimiyyətə gəlməsindən sonra Fişingerə bu işləri davam etdirməyə icazə verilmədi. Bununla belə, onun "Gasparcolor" filminin üzərində işləməsi ona "Circles" adlı başqa bir əsəri lentə almağa imkan verdi. Film reklam filmi kimi nəzərdə tutulsa da, əslində reklam mətninin son bir neçə kadrda göründüyü abstrakt qısametrajlı film idi.
Fişinger bundan sonra gizlin şəkildə "Composition in Blue" adlı başqa bir rəngli film çəkdi. O, bu əsəri xaricdə keçirilən festivallarda təqdim etdi və Brüsseldə keçirilən 1935-ci il Ümumdünya Sərgisində kral mükafatına layiq görüldü. Lakin Fişingerin buna icazə almaması onu təhlükəli vəziyyətə saldı. Xoşbəxtlikdən, Paramount şirkəti onu tezliklə Hollivuda dəvət etdi, lakin ora gəldikdən sonra ona rəngli filmlər çəkməyə icazə verilmədi. Quggenhaym Fondunun qrantı hesabına o, "Paramount"dan rəngli vizual musiqinin heyrətamiz nümunəsi olan özünün "Allegretto" filmini geri ala bildi: bu filmdə o, ritm, harmoniya və formanın kontrapunktu ilə bağlı fikirlərini inkişaf etdirir, kadrdan kadra rənglərin dəyişməsi isə divizionizm prinsiplərinə əsaslanır.
Fişinger Amerikada film çəkməkdə çətinlik çəkirdi: o, MGM üçün Ferens Listin İkinci Macar Rapsodiyası əsasında "An Optical Poem" filmini çəkdi, lakin ondan heç bir qazanc əldə etmədi. Daha sonra Baxın "Tokkata və fuqa re minor" əsəri əsasında Disney studiyası üçün "Fantaziya" (1940) cizgi filminin bir səhnəsini çəkdi, lakin ona pul ödənilmədi və tamaşaçıya daha anlaşılan olması üçün onun bütün işləri sadələşdirildi və dəyişdirildi.
Kino çəkilişindən məyus olan Fişinqer yağlı boyaya üz tutdu. Fişinger kommersiya filmləri istisna olmaqla, bir də heç vaxt öz şəxsi filmləri üçün kənardan pul almadı.
"Motion Painting No. 1" filmi 1949-cu ildə Beynəlxalq Eksperimental Film Festivalında Qran-prini qazandı. Həmçinin, onun iki filmi 1984-cü ildə Animasiya Olimpiadasında ən yaxşılar arasında yer aldı[5].
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Fischinger, Oskar // Who's Who in Animated Cartoon (ing.): An International Guide to Film and Television's Award-Winning and Legendary Animators. NY: Hal Leonard LLC, 2006. ISBN 978-1-55783-671-7
- ↑ Moritz W. Animation World Network. 1999.
- ↑ "Fischinger Biography, Long V." www.oskarfischinger.org. 2019-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-16.
- ↑ "The Olympiad of Animation: An Interview With Fini Littlejohn". www.awn.com. 2018-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-16.
- "Haqqında yaradılmış veb-sayt" (ingilis). The Fischinger Trust. İstifadə tarixi: 2017-06-22.