Norveç gerbi (bukmol Norges riksvåpen) — ölkənin əsas dövlət simvollarından biridir. Gerb, ön pəncələrində qızıl sekiralı gümüş dirək tutan qızıl taclı aslan və kral tacı ilə tamamlanmış qırmızı qalxanla təsvir olunmuşdur. Dövlət başçısı mantiya ilə xüsusi şəxsi emblemdən, Müqəddəs Olaf ordeninin nişanlarından və Norveç kral tacından istifadə edir. Norveçin gerbi Avropadakı ən qədim gerblərdən biridir. İndiki forması, 1285-ci ildən bəri Kral Erik Maqnussonun gümüş pennisindən tanınır
| Norveç gerbi | |
|---|---|
| bukmol Norges riksvåpen | |
 | |
| Versiyalar | |
|
|
| Detallar | |
| Təsis edilib | 1285 |
| Tac | Norveç kral tacı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təsviri
Hal-hazırda Norveçin 1937-ci il 19 mart tarixli Kral fərmanına uyğun olaraq Milli Gerbi Aktı var:
|
1. Norveçin milli gerbi, qırmızı bir sahədə ön hissələrində qızıl sekiralı gümüş dirək tutan qızıl taclı aslandır; 2. Dövlət gerbi qalxan şəklində olmalıdır. Qalxan xaç və hakimiyyət rəmzi ilə fərqlənən bir kral tacı ilə tamamlanmalıdır; 3. Rəsmi qurumların istifadəsi üçün Dövlət gerbinə edilən hər hansı bir dəyişiklik, dövlət başçısı tərəfindən qurulduğu hallar istisna olmaqla, Xarici İşlər Nazirliyi ilə razılaşdırılmalıdır; 4. Norveçin milli möhürü kral tacı ilə bəzədilmiş Milli Gerbdən və bir dairədə kralın adı və titulu yazılmış kitabələrdən ibarətdir; 5. 14 dekabr 1905-ci il tarixli Dövlət gerbi və dövlət möhürü haqqında Kral Fərmanı artıq qüvvədədir. |
|
Tarixi
Aslan təsviri ilk dəfə XII əsrin sonu - XIII əsrin əvvəllərində Norveç krallarının gerblərində görünməyə başlamışdır. Kral Hokon Haakonsson və oğlu Qanunverici Maqnusun qalxanlarında artıq aslan var idi. Qanunverici Maqnusun oğlu Erik Maqnusson, aslana tac və döyüş baltası əlavə etdi. O vaxtdan bəri, qırmızı sahədəki qızıl taclı aslan, ön pəncələrində qızıl sekiralı gümüş dirək tutan, heraldik dəbdə bütün dəyişiklikləri yaşamış, lakin Norveçin dəyişməmiş gerbi olmuşdur.
Heraldikadakı aslan gücün simvolu, döyüş baltası - sekira yalnız qədim norveçlilərin sevimli silahı deyil, hər şeydən əvvəl Norveçin səmavi himayəçisi - Müqəddəs Olavın atributudur. "Müqəddəs Olav dastanı" na görə, məhz sekiranın vurduğu yara Olavın ölümünə səbəb olmuşdur.
Gerbdən istifadə heç bir konstitusiya qanunu ilə tənzimlənməmiş, sabit olmamış və yalnız ənənəyə əsaslanmışdır. Son orta əsrlərdə balta sekira tədricən uzanırdı, balta gövdəyə bənzəyirdi. 10 iyul 1844-cü il tarixli fərmanı ilə alebarda yenidən balta ilə əvəz edildi.
Norveçin gerblərini kral tacı kimi təsvir etmək adəti Reformasiya dövrünə aiddir və nəhayət 1671-ci ildə təsdiqlənmişdir, o zaman orta əsrlər açıq bir tac əvəzinə, kral tacı qapalı, xaç və hakimiyyət rəmzi ilə təsvir olunmağa başlandı.
7 iyun 1905-ci ildə Norveç parlamenti İsveç-Norveç birliyini pozdu və qısa bir müddət sonra Norveç müstəqil konstitusiyalı monarxiya elan edildi. Yeni seçilmiş Norveç Kralı Hakon, 14 dekabr 1905-ci il tarixli fərmanı ilə orta əsr qanunlarına qayıdacaq və XII-XIII əsrlərə aid köhnə sikkələr və möhürlərdəki şəkillərdən praktik olaraq fərqlənməyən yeni Dövlət Gerbinin layihəsini təsdiqlədi.
Ədəbiyyat
- P. Petersen: Historisk-heraldisk Fremstilling af Kongeriget Norges Vaaben, og Sammes Afbildning i Bannere, Flag, Mynter og Sigiller, Christiania 1836
- Gustav Storm: , Oslo 1894
- Chr. Brinchmann: Norske konge-sigiller og andre fyrste-sigiller fra middelalderen, Kristiania 1924
- Poul Bredo Grandjean: Det danske Rigsvaaben, Copenhagen 1926
- Hallvard Trætteberg: «Norges statssymboler inntil 1814», Historisk Tidsskrift, Vol. 29 No. 8 and 9, Oslo 1933
- Hallvard Trætteberg: Norges våbenmerker. Norske by- og adelsvåben, published by Kaffe Hag, Oslo 1933
- Hallvard Trætteberg: «Norges krone og våpen», i Festskrift til Francis Bull på 50 årsdagen, Oslo 1937
- Hallvard Trætteberg: «The Coat of Arms of Norway», The American-Scandinavian Review, June 1964
- Hallvard Trætteberg: «Det norske kongevåpen i Gelre-våpenboka», Heraldisk Tidsskrift, Vol 3, No 23 p. 126 ff., Copenhagen 1970-74
- Hallvard Trætteberg: «Norges våpen i engelske kilder i middelalderen», Heraldisk Tidsskrift, Vol 3, No 21 p. 29 ff., Copenhagen 1970-74
- Odd Fjordholm: «Om opphavet til det norske løvevåpen. En historiografisk framstilling». Heraldisk Tidsskrift, p. 31-41, Copenhagen 1984
- Hans Cappelen: Oslo 1988.
- Harald Nissen: «Det norske kongevåpnet», Heraldisk Tidsskrift, Vol10 No 91, Copenhagen March 2005
- Hans Cappelen: «Norge i 1905: Gammelt riksvåpen og nytt kongevåpen», Heraldisk Tidsskrift, Vol 10 No 94, Copenhagen October 2006
- Tom Sverre Vadholm: «Hellig-Olavs øks som norsk symbol», Heraldisk Tidsskrift, Vol 11, No 102, Copenhagen October 2010, p. 59-82