Tanrı anasının yüksəlişi kilsəsi və ya Noraşen kilsəsi (gürc. ნორაშენი, erm. Նորաշեն) – Tbilisidə yerləşən Erməni Həvari kilsəsidir. Kilsə, şəhərin Qədim şəhər rayonunda, yerləşir. Noraşen kilsəsinin sağ tərəfində Sioni kafedralı, sağ tərəfində Cvaris Mama kilsəsi, bir qədər aralıda isə Tbilisi sinaqoqu yerləşir.
| Noraşen kilsəsi | |
|---|---|
| gürc. ნორაშენი erm. Նորաշեն | |
,_Tbilisi,_Georgia.jpg) | |
| 41°41′27″ şm. e. 44°48′23″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Gürcüstan
|
| Şəhər |
 Tbilisi
|
| Yerləşir | Tbilisi |
| Aidiyyatı | Erməni Həvari kilsəsi |
| Əsas tarixlər | 1650, 1795, 1808, 1875 - bərpa və yenidənqurma işləri aparılıb |
| Tikilmə tarixi | 1790-1796 |
| Günbəzləri | 1 |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərir |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
XV-XIX əsrlər
Hazırkı kilsənin yerində ilk məbəd 1467-ci ildə Sadat adlı bir nəfər tərəfindən atası, həyat yoldaşı və uşaqlarının xatirəsinə inşa edilmişdir. 1650-ci illərdə knyaz Xoca Nəzərin sifarişi ilə kilsədə bərpa və yenidənqurma işləri aparılmışdır. Həmin dövrdə kilsənin günbəzi ustad Petros tərəfindən inşa edilmişdir. 1795-ci ildə kilsə knyaz Bebutovun, 1808-ci ildə Katolikos Nersesin göstərişi ilə bərpa edilmiş, 1875-ci ildə kilsədə kiçik təmir işləri aparılmışdır.
Minas Medits tərəfindən tərtib edilmiş “Tbilisidəki erməni kilsələrinin təsviri” adlı siyahıda Noraşen kilsəsi xatırlanmır.
SSRİ dövründə
1924-1925-ci illərdə Kote Abxazi küçəsinin inşası zamanı kilsənin sökülməsi planlaşdırılsa da, sonradan küçənin daha kiçik ölçülü yaradılmasına görə sökülməyə ehtiyac qalmamışdır.
1934-cü ildə kilsə Teatr muzeyinin tabeliyinə verilmişdir. Akakiy Paqava və İvan Yenikolopovun rəhbərlik etdiyi kommisiya kilsədən bütün dini yazı və elementlərin yığışdırılmasını və bəzi əlavə tikinti işlərinin həyata keçirilməsini tələb etmişdir.
1937-1990-cı illərdə, SSRİ ərazisindəki bir çox dini məbədlər kimi Noraşen kilsəsi də bağlı olmuşdur. Həmin dövrdə kilsə binasından kitab anbarı kimi istifadə olunmuşdur.
Mübahisə mövzusu
Gürcüstanın müstəqillik əldə etməsindən sonra Gürcü pravoslav kilsəsi, Noraşen kilsəsinin yaxınlıqdakı Sioni və Cvari Mama kilsələri ilə kompleks təşkil etdiyini və ilkin olaraq Gürcü pravoslav təriqətinə aid olduğunu bildirir. Buna görə də, Noraşen kilsəsi hazırda Erməni Həvari və Gürcü Pravoslav kilsələri arasında mübahisə obyektidir. Erməni mənbələri gürcülərin kilsədəki erməni dilli kitabələri dağıtmağa çalışdığını və gürcü yazılı qəbir daşları gətirdiyini iddia edirlər.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Kilsə, fasadları dekorativ tağlarla bəzədilmiş tipik günbəzli bazilika quruluşuna malikdir. Qərb fasadı üzərində açıq rotonda formalı zəng qülləsi yerləşir.
Kilsənin interyerləri Ovnatyan qardaşları tərəfindən çəkilmiş freskalarla bəzədilmişdir. Kilsənin həyətində Lida Tamaşyan, Katarine Pridonyan və Vardanyan ailəsinin bir neçə nümayəndəsi dəfn edilmişdir.
İstinadlar
- Натела Вачнадзе «Арсенишвили Д. И.: Эскизы к творческому портрету» Тбилиси: Изд-во Тбилисск. Ун-та, 1990
- Ghazinyan, Aris. . ArmeniaNow. 2016-03-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 aprel 2019.
Ədəbiyyat
- Архитектура Тбилиси / Квирквелия Т. Р. — М.: Стройиздат, 1984. — 311 с. — 17 500 экз.