Nafi Cusoyti
Nafi Cusoyti — Sovet və Osetiya şairi, dramaturq, publisist, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi, Osetiyanın xalq yazıçısı. Filologiya elmləri doktoru, Gürcüstan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Yabloko Narts mükafatı laureatı. Şair Taymuraz Hacetinin qardaşı.
| Nafi Cusoyti | |
|---|---|
| oset. Нафи Джусойты | |
| Doğum tarixi | 27 fevral 1925[1] |
| Vəfat tarixi | 26 iyun 2017 (92 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | yazıçı, şair |
| Elmi dərəcəsi | |
| Partiyası | |
Cənubi Osetiyanın Kudar dərəsində kəndli ailəsində anadan olmuşdur. 1941-ci ildə Kirov orta məktəbini qızıl medalla bitirib və Böyük Vətən müharibəsinin başlaması ilə iyulun 24-də könüllü olaraq cəbhəyə yollanır. 1945-ci ilin noyabrında tərxis edilir[2].
1945-ci ildə müharibə bitdikdən sonra Cənubi Osetiya vilayət partiya komitəsinin təlimatçısı kimi işə başlayır. 1947-ci ildən 1949-cu ilə qədər Cənubi Osetiya başlıqlarının senzurası, "Zarya Vostoka" qəzetinin Cənubi Osetiyada xüsusi müxbiri işləyir. V.I. adına Şimali Osetiya Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Tarix fakültəsində qiyabi təhsil alır. 1949-cu ildə məzun olur. Məzun olduqdan sonra Leninqrad Rus Ədəbiyyatı İnstitutunun aspiranturasına daxil olur. 1953-cü ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü P. N. Berkovun rəhbərliyi altında "Kosta Xetaqurov və rus ədəbiyyatı" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir.
1954-cü ildən Z. N. Vaneeva adına elmi-araşdırma institutu ədəbiyyat və folklor şöbəsinin müdiri işləməyə başlayır. 1968-ci ildə "İnqilabdan əvvəlki dövrün Osetiya ədəbiyyatı tarixi" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edir.
12 monoqrafiya daxil olmaqla 400-dən çox elmi işin müəllifidir. Seka Qadiyev, Elbazduko Britayev, Temirbolat Mamsurov və Osetiya ədəbiyyatının digər klassiklərinin ilk elmi nəşrlərini hazırlayır. Xüsusilə, osetin yazıçı və şairləri haqqında kitabları monoqrafiya şəklində nəşr edilmişdir:
- "Kosta Xetaqurov" (1958),
- "Seka Qadiyev" (1958),
- "Elbazduko Britayev" (1963),
- Arsen Kotsoytı (1964),
- Somak Qadiyev (1965),
- "Aleksandr Kobalov",
- "Qino Barakov",
- "Sözur Baqrayev",
- "Niqer" (1992),
- "Qris Pliyev".
8–9-cu siniflər üçün osetin ədəbiyyatı dərsliyinin, ədəbi terminlərin lüğətinin və s. müəllifidir. Rus, ukrayna, gürcü klassiklərini osetin dilinə, o cümlədən Aleksandr Puşkinin "Yevgeni Onegin" romanını tərcümə etmişdir. Öz növbəsində Cusoytinin kitabları rus (4 kitab), gürcü (3), ukrayna (2), polyak və qazax dillərinə tərcümə edilmişdir.
Nafi Cusoyti Tsxinvalidə yaşmış və çalışmışdır. 26 iyun 2017-ci ildə Vladiqafqazda həyatının 93-cü ilində vəfat edir[3].
1949-cu ildə ilk şeirlər kitabı olan "Əsgərin ürəyi" nəşr olunur. "Ürək sözü" (1953), "Liriklər" (1955), "Osetiya Duması" (1959), "Dağlarda doğulmuşam" (1960), "Çətin bir yaşda" (1962), "Adsız Kitab" (1967), "Gündönümü" hekayəsi (1965) və "Ataların qanı" (1965), "On iki yara bir kimi …" (1970) kitabları da vardır.
Cənubi Osetiya şəhər komitəsinin və regional icra komitəsinin, Gürcüstan SSR Ali Sovetinin, SSRİ-nin deputatı seçilmişdir.
"Uatsamonqa" ordeni (17 iyun 2015, Cənubi Osetiya) — Vətən qarşısındakı xidmətlərinə, Cənubi Osetiya Respublikasının dövlətçiliyinin qurulmasına, elmi osetinşünaslığın inkişafına və 90 yaşı münasibətilə böyük şəxsi töhfəsinə görə[4].
"Şərəf nişanı" ordeni (1984).
Puşkin medalı (17 mart 2008, Rusiya) — rus dilinin yayılmasına, öyrənilməsinə və mədəni irsin qorunmasına, millətlərin və xalqların mədəniyyətlərinin yaxınlaşmasına və qarşılıqlı zənginləşməsinə verdiyi böyük töhfəyə görə[5].
Rusiya Federasiyası Prezidenti minnətdarlığı (25 may 2015) — Rusiya Federasiyası ilə Cənubi Osetiya Respublikası xalqları arasında dostluğun və əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsindəki xidmətlərinə görə[6].
Cənubi Osetiya Respublikasının əməkdar elm xadimi (14 mart 2013) — Osetiya ədəbiyyatı sahəsində böyük xidmətlərinə, uzun illər səmərəli elmi və ictimai-siyasi fəaliyyətinə görə[7].
K. Xetaqurov mükafatı laureatı.
- ↑ Джусойты Нафи Григорьевич // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ "Память народа". 2021-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-02.
- ↑ "Сегодня ночью скончался человек-эпоха, Нафи Джуссойты!". АланияИнформ. 2017-06-26. 2021-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-26.
- ↑ "Указ Президента Республики Южная Осетия от 17 июня 2015 года "О награждении Орденом "Уацамонга" Джусойты Н.Г."". 2021-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-02.
- ↑ "Указ Президента Российской Федерации от 17 марта 2008 года № 348 "О награждении медалью Пушкина"". 2019-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-02.
- ↑ "Распоряжение Президента Российской Федерации от 25 мая 2015 года № 150-рп "О поощрении"". 2021-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-02.
- ↑ "Указ Президента Республики Южная Осетия от 14 марта 2013 года "О присвоении почётного звания "Заслуженный деятель науки Республики Южная Осетия" Джусойты Н.Г."". 2021-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-02.
- Нафи Григорьевичу Джусойты — 80 лет[ölü keçid] // Вестник Владикавказского научного центра. Т. 5, № 1, с. 76.
- Биография на сайте ossetians.com
- Биография на сайте Государственного комитета по информации и печати Республики Южная Осетия