Nadiyə Murad Base Taha (ərəb. نادية مراد باسي طه; 10 mart 1993, Koço[d], Neynəvə mühafəzəsi) — Almaniyada yaşayan 1993-cü ildə doğulmuş İraqlı Yezidilərdən olan insan hüquqları müdafiəçisi. 2014-cü ildə məmləkəti Koçodan qaçırılaraq üç ay müddətində İraq Şam İslam Dövləti tərəfindən saxlanılıb.
Nadiyə Murad | |
---|---|
ərəb. نادية مراد | |
Doğum tarixi | 10 mart 1993(31 yaş) |
Doğum yeri | |
Fəaliyyəti | mühazirəçi[d], aktivist, siyasi fəal[d] |
Fəaliyyət illəri | 2014-cü ildən |
Mükafatları |
"Nobel" sülh mükafatı Vatslav Havel adına mükafat |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Murad, "soyqırım, kütləvi vəhşiliklər və traffikinq (insan alveri) qurbanları olan qadınların və uşaqların həyatlarını və icmalarını sağaltmaq, yenidən qurmaqda köməklik edən" "Nadiyə Təşəbbüsü" təşkilatının yaradıcısıdır. 2018-ci ildə insan hüquqları üzrə fəallar Nadiyə Murad və Deni Mukveqe "cinsi zorakılığın döyüş silahı kimi və silahlı qarşıdurmalarda istifadəsinin sona çatdırılması uğrunda səylərinə görə" Nobel sülh mükafatı lauretı olublar.
Erkən həyatı və İŞİD tərəfindən tutulması
Murad, İraqın Səncər qəzasının Koço kəndində anadan olub. Ailəsi, yezidi azlığından olan əkinçi ailəsi idi. 19 yaşında, İraq Şam İslam Dövləti döyüşçüləri kənddəki Yezidi camaatını yaxaladıqda, Murad İraqın şimalındakı Səncar qəzasının Koço kəndində yaşayan bir tələbə idi, Nadiyənin altı qardaşı və ögey qardaşları da daxil olmaqla 600 nəfər öldürülür və gənc qadın və qızlar kölə kimi aparılır. Həmin il, Murad İraq Şam İslam Dövləti tərəfindən İraqda əsir götürülmüş 6.700-dən çox yezidi qadın və qızlarıdan biri idi. O,15 avqust 2014-cü ildə tutuldu. O, Mosul şəhərində, döyülərək, siqaretlə bədəninə xəsarətlər yetirilərək, təcavüzə məruz qalaraq, qul kimi tutuldu. Onları tutan insan evi kilidləmədən getdiyi üçün, o, evdən qaça bilir. Muradı, İraq Kürdüstanının Dəhükdəkı qaçqın düşərgəsinə yollanmasına kömək edən İraq Şam İslam Dövlətinin nəzarətində olan ərazidən qaçaq yolu ilə keçirə bilən qonşu bir ailə götürdü. Sentyabrın əvvəlində və ya 2014-cü ilin noyabrında o,İŞİD ərazisindən çıxdı. She was out of ISIS territory in early September or in November 2014.
2015-ci ilin fevral ayında o, Rvanqa düşərgəsində olarkən, çevrilən göndərmə konteynerində yaşayarkən Belçikanın gündəlik La Libre Belgique qəzetinin müxbirlərinə ilk ifadəsini verdi. 2015-ci ildə, onun yeni evi olan Almaniya,Baden-Vürtemberq hökumətinin təşkil etdiyi qaçqın proqramından faydalanan 1000 qadın və uşaqdan biri oldu.
Karyerası və aktivliyi
16 dekabr 2015-ci ildə Murad Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Təhlükəsizlik Şurasında insan alveri və qarşıdurma mövzusunda danışdı.. Bu, şuraya insan alveri ilə bağlı ilk dəfə məlumat verildi. Səfir kimi rolunun bir hissəsi olaraq, Murad insan alveri və qaçqınlar haqqında məlumatlandırmaq üçün qlobal və yerli təbliğat təşəbbüslərində iştirak edəcəkdi. Murad insan alveri və soyqırım qurbanlarının ifadələrini dinləmək üçün qaçqın və sağ qalan icmalara müraciət edir.
2016-cı ilin sentyabrında vəkil Əməl Kluni Muradın İŞİD komandirlərinə qarşı qanuni hərəkətlərdə təmsil olunması üçün 2016-cı ilin iyununda verdiyi qərarı müzakirə etmək üçün,Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Narkotiklər və Cinayətkarlıq İdarəsi qarşısında çıxış etdi. Kluni, İŞİD tərəfindən edilən soyqırımı, təcavüz və insan alverini "sənaye miqyasında pis bürokratiya" olaraq, bunu Facebookda və bu gün də aktiv olan Orta Şərqdə mövcud olan bir qul bazarı olaraq xarakterizə etdi. Murad gördüyü işlər nəticəsində təhlükəsizliyi üçün ciddi təhdidlər alıb.
2016-cı ilin sentyabr ayında Murad, Nyu-Yorkda Tina Brounun ev sahibliyi etdiyi bir tədbirdə Nadiyənin təşəbbüsünü elan etdi. Təşəbbüs təbliğat aparmaq və soyqırım qurbanlarına yardım niyyətindədir. Elə həmin ay o, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan alveri qurbanlarını müdafiəsinə görə ilk xoşməramlı səfir seçildi.
3 may 2017-ci ildə Murad Vatikan şəhərində Roma Papası Fransisk və Yepiskop Qallaxer Pop Riçard ilə görüşdü. Görüş zamanı "Hələ İŞİD əsirliyində olan Yezidilərə kömək istədi, Vatikanın azlıqlara verdiyi dəstəyi etiraf etdi, İraqdakı azlıqlar üçün muxtar bölgə sahəsini müzakirə etdi, İraq və Suriyadakı dini azlıqların, qurbanlar və məcburi köçkünlər, habelə mühacirlərin mövcud vəziyyət və çətinliklərini vurğuladı."
Muradın "Son qız: Əsirlik tarixçəm və İslam Dövlətinə qarşı mübarizəm" adlı xatirəsi Croun nəşriyyat qrupu tərəfindən 7 noyabr 2017-ci il tarixində nəşr edilmişdir.
2018-ci ildə rejissor Aleksandriya Bombak, Muradın həyat hekayəsini və aktivliyini əks etdirən "Onun çiyinlərində" adlı sənədli film hazırlandı.
2019-cu ildə Murad Dini Azadlıqların İnkişafına Köməkçi İllik Nazirlərə müraciət etdi və burada öz hekayəsi və 3 avqust 2014-cü il hücumlarından təxminən beş il sonra yezidilərin üzləşdiyi çətinliklər haqqında danışdı,İraqda qarşılaşdıqları problemləri həll etmək üçün "beş bəndlik fəaliyyət planı" hazırladı. Hekayəsi zirvədə olan Murad, dünyanın hər yerindən gələn dini təqiblərdən sağ qalanların heyətindən birində idi. Heyətin tərkibində 17 iyul 2019-cu ildə, Murad anası və altı qardaşı da daxil olmaqla ailə üzvlərini itirməklə bağlı şəxsi hekayəsini bölüşməyə çalışdığı prezident Donald Tramp ilə Oval Ofisdə görüşdü və bir şey etmək istədi.
Şəxsi həyatı
2018-ci ilin avqust ayında Murad yoldaşı yezidi hüquq müdafiəçisi Abid Şamdinlə nişanlandı.
Mükafat və təltifləri
- 2016: Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnsan alverinə qarşı mübarizə istiqamətində ilk xoşməramlı səfir
- 2016: Avropa Şurası Vaçlav Havel adına İnsan Haqları mükafatı
- 2016: Fikir azadlığına görə Saxarov mükafatı (Lamiyə Hacı Bəşər ilə birlikdə)
- 2018: Nobel sülh mükafatı (Denis Mukveqe ilə birlikdə)
- 2019: Bembi mükafatı
Ədəbiyyat
- Nadia Murad: The Last Girl: My Story of Captivity, and My Fight Against the Islamic State (Virago eBook, 7 November 2017), ISBN 978-0-349-00974-2 (English)
- Nadia Murad: Ich bin eure Stimme: Das Mädchen, das dem Islamischen Staat entkam und gegen Gewalt und Versklavung kämpft (Knaur eBook, 31 October 2017), ISBN 978-3-426-21429-9 (German)
Film
- Onun çiyinlərində
Həmçinin bax
İstinadlar
- ↑ .
- ↑ .
- ↑ (ing.). Nobel Foundation.
- By Editorial Staff. . Kurd Net - Ekurd.net Daily News. 20 August 2018. 2019-01-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-02-28.
- Murad, Nadia; Krajeski, Jenna. (ingilis). Little, Brown Book Group. 7 November 2017. ISBN 9780349009766. 19 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 28 February 2020.
- Siddique, Haroon; Maclean, Ruth. . The Guardian. 5 October 2018. 11 March 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 28 February 2020.
- Westcott, Lucy. . Newsweek. 19 March 2016. 12 February 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 22 September 2016.
- . Forbes. 5 October 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 5 October 2018.
- . The National. 2019-04-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-02-28.
- ↑ Murad Basee Taha, Nadia. (Video). (UNTV). 16 December 2015. 26 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 21 September 2016.
- ↑ (Video). (UNTV). 16 September 2016. 26 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 21 September 2016.
- ↑ Alter, Charlotte. . Time. 20 December 2015. 14 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 18 December 2016.
- Collard, Rebecca. . Time (magazine) (ingilis). 13 July 2018. 30 October 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 11 November 2018.
- ↑ Lamfalussy, Christophe. . 22 February 2015. 11 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 28 February 2020.
- Alter, Charlotte. . Time (magazine). 20 December 2015. 14 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 19 September 2016.
- Whyte, Lara. . Broadly. 18 February 2016. 4 August 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 19 September 2016.
- . عراق برس. 18 December 2015. 4 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 October 2016.
- ↑ Harris, Elise. . The Washington Times. 19 September 2016. 7 June 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 22 September 2016.
- ↑ McFadden, Cynthia; Whitman, Jake; Rappleye, Hannah. . . 19 September 2016. 3 August 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 19 September 2016.
- Allum, Cynthia. . The New York Times. 9 June 2016. 17 December 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 September 2016.
- Lara, Maria Mercedes. . People (magazine). 19 September 2016. 22 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 19 September 2016.
- . Uncommon Union. 31 January 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 October 2016.
- del Campo, Carlos Gomez. . (UNODC). 16 September 2016. 18 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 17 September 2016.
- . nadiamurad.org. 8 May 2017. 28 October 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 October 2017.
- . nadiamurad.org. 17 August 2017. 27 December 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 October 2017.
- NadiaMuradBasee. (Tweet). 23 October 2017.
- Weissberg, Jay; Weissberg, Jay. . Variety (ingilis). 28 January 2018. 12 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 19 June 2019.
- Ehrlich, David; Ehrlich, David. . IndieWire (ingilis). 20 January 2018. 12 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 19 June 2019.
- Minow, Nell. . www.rogerebert.com (ingilis). 12 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 19 June 2019.
- . 2022-09-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-02.
- Ochab, Ewelina U. . Forbes. 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-02.
- Ochab, Ewelina U. . Forbes (ingilis). 2022-03-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-08-02.
- (ingilis), 2022-03-25 tarixində , İstifadə tarixi: 2019-08-02
- Saffeya Ahmed. . CNN. 2022-04-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-08-02.
- . BBC News. 20 August 2018. 11 April 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 28 February 2020.
- Monasebian, Simone. . (UNODC). 14 September 2016. 19 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 21 September 2016.
- . PACE News. 5 October 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 5 October 2018.
- . Beatriz Becerra. 12 September 2016. 10 October 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2016.
- Becerra Basterrechea, Beatriz. . EurActiv. 20 July 2016. 23 July 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2016.
- . 27 October 2016. 26 December 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 28 February 2020.
- Callimachi, Rukmini; Gettleman, Jeffrey; Kulish, Nicholas; Mueller, Benjamin. . The New York Times. 5 October 2018. 5 October 2018 tarixində . İstifadə tarixi: 5 October 2018.
- . landeszeitung.de (alman). 2019-11-21. 2020-10-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-07.