Nəcib Cihanov (2 (15) yanvar 1911 – 2 iyun 1988, Ufa) — tatar bəstəkar, müəllim və dövlət xadimi.
| Nəcib Cihanov | |
|---|---|
| Näcip Cihanov | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ural |
| Vəfat tarixi | (77 yaşında) |
| Vəfat yeri | Ufa |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | bəstəkar, musiqi pedaqoqu, siyasətçi |
| Partiyası | |
| Üzvlüyü | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
2 yanvar 1911-ci ildə Ural şəhərində anadan olmuşdur. Uşaqlar evində yaşayan Nəcib burada musiqi dərslərə almağa başladı. İlk musiqi müəllimi Svetçina Sankt-Peterburq Konservatoriyasının məzunu idi. 1928-ci ildə isə musiqi məktəbində oxumaq niyyəti ilə bacısı Faizanın yaşadığı Kazan şəhərinə gəldi. Kazan şəhərində N. A. Shevalinadan musiqi dərsləri almağa başladı. 1929-cu ildə Şərq Musiqi Kollecinə daxil olsa da, buradakı təhsilini davam etdirə bilmədi. Kollec müəllimləri ilə birgə çıxışlar edən Cihanov M. A. Pyatnitskayanın sinfində, violonçeldə - R.L.Polyakovda fortepianoda oxudu.1931-ci ildə bəstəkar A.S. Klyuçaryovun məsləhəti ilə Moskvaya getdi və 1935-ci ildə məzun olduğu Regional Musiqi Kollecinə (indiki P.İ. Çaykovski adına Moskva Konservatoriyası nəzdindəki Akademik Musiqi Kolleci) daxil oldu. Üçüncü kursda ixtisasını dəyişib kompozisiya sinfində oxudu. 1937-ci ildə Tatar ASSR Dövlət Filarmoniyasının açılışında bu janrda ilk tatar kompozisiyası olan İlk Simfoniyası ifa edildi. 1938-ci ildə konservatoriyanı bitirdikdən sonra Kazana qayıtdı.
Fəaliyyəti
1943-cü ildə Tatar Opera və Balet Teatrının bədii rəhbəri təyin edildi.Teatrın açılışında 1939-cu ildə yazdığı "Qaçqın" operası diplom tərkibi kimi səsləndirildi. 1944-cü ildə Tatar Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Nazirlər Sovetinə Kazanda konservatoriya yaratmaq təklifi verdi. SSRİ Xalq Komissarları Sovetinin 13 aprel 1945-ci il tarixli əmri ilə Respublika (RSFSR) tabeliyindəki Kazan Dövlət Konservatoriyası yaradıldı. Elə həmin ilin iyun ayında Konservatoriyaya rəhbər təyin edildi.
1939-1977-ci illərdə Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Bəstəkarlar İttifaqına rəhbərlik etmişdir. 1948-ci ildə baş tutmuş SSRİ Bəstəkarlar İttifaqının ilk qurultayında idarə heyətinin üzvü seçilmişdir.
1951-1959-cu illərdə Rusiya Ali Sovetində deputat, Tatar MSSR (1963-1967, 1977-1988) və Sovet İttifaqında (1966-1970) dövlət xadimi kimi fəaliyyət göstərmişdir.
Operaları
- Qaçqın -1939-cu il
- Azadlıq - 1940-ci il
- Goldiloks - 1941-ci il
- Şair - 1947-ci il
- Ildar - 1942, 2-ci nəşr - “Zəfər yolu”, 1954-ci il
- "Tuliak" - 1945, 2-ci nəşr - "Tuliak və Su-Slu", 1967-ci il
- Namus - 1950-ci il
- Cəlil - 1957-ci il
Baletləri
- Fatyx - 1943-cü il
- Zyugra - 1946-cı il
- İki əfsanə - Zyugra və Nzheri; 1970-ci il
Mükafatları
- SSRİ xalq artisti (1957)
- Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1981)
- İkinci dərəcəli iki Stalin mükafatı laureatı (1948, 1950)
- SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı (1970)
Ölümü
2 iyun 1988-ci ildə Ufada Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikasında Tatarıstanın Ədəbiyyat və İncəsənət Günləri günlərində "Cəlil" operasının yeni variantının konsertindən sonra qəflətən dünyasını dəyişmişdir. Kazan şəhərindəki Arskoye qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.
İstinadlar
- ↑ Исаев Ю. Н. (rus.). Чувашское книжное издательство, 2006. 2567 с. ISBN 978-5-7670-1471-2
- Nazib Gayazovitch, Näcip Ğayaz ulı, Назиб Гаязович, Нәҗип Гаяз улы, Nazib Gaïazovitch Cihanov // (fr.).
- Slonimsky, Nicolas. Zhiganov, Nazib. Baker's Biographical dictionary of musicians. Nyu-York. 1978. səh. 1944. ISBN 0-02-870240-9.
- "Назиб Жиганов: вехи биографии. По документам Национального архива Республики Татарстан". 15 sentyabr 2016 tarixində (). (); ()
- М. Друскин. . 2022-03-16 tarixində .