Murtuz Talıbzadə
Murtuza Heydər oğlu Talıbzadə (15 yanvar 1902, Qazax – 5 yanvar 1938, Bakı) — Polkovnik.
| Murtuz Talıbzadə | |
|---|---|
| Murtuza Heydər oğlu Talıbzadə | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (35 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vəfat səbəbi | Azərbaycanda Stalin repressiyaları |
| Dəfn yeri | Bakı, Azərbaycan SSR |
| Həyat yoldaşı | Almaz Qədir qızı Məmmədova |
| Uşaqları | qızları Sevil (1930), Tamella (1932), oğlu Valid (1936). |
| Atası | Heydər Talıbzadə |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| İxtisası | polkovnik |
| Təhsili | Ali hərbi |
| Mükafatları | "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni ilə təltif edilmişdir. Döyüş təlimində uğurlarına görə gümüş “portsigar” (papiros qabı) |
Talıbzadə Murtuz 15 yanvar 1902-ci ildə Bakı şəhərində molla (ruhani) ailəsində dünyaya göz açmışdır. On beş yaşındaikən valideynsiz qalmışdır. 1915-ci ildə rus-tatar məktəbini bitirmişdir. Anası 1912-ci ildə vəfat edir. 1917-ci ildə ailəyə daha bir ağır itki üz verir, atası Heydər vəfat edir. Bundan sonra Murtuzanın himayəsində 12 yaşlı bacısı və 10 yaşlı qardaşı qalır. O, ailədəki vəziyyətilə əlaqədar ali ibtidai peşə məktəbində təhsilini ikinci sinifdən dayandırmağa məcbur olur.[1]
1918-ci illərin ortalarına qədər kuryer vəzifəsində çalışmış, 1918-ci illərin sonundan isə Bakıda dəyirmanda işləyirdi. Azərbaycanın Sovetləşməsinin ilk günlərində könüllü kimi Fəhlə-Kəndli Qırmızı Ordusunun (P.K.K.A) sıralarına yazılmaqla bərabər Komandanlıq məktəbinə də qəbul edilir. Murtuza 13 fevral 1920-ci ildə Ümumittifaq Komunist (b) partiyasına üzv qəbul edilir (p.b. № 1435288). 1921-ci ildə Azərbaycan Komandanlıq məktəbin bitirən Murtuza taqım komandiri təyin olunur. Talıbzadə, olduqca enerjili və kifayət qədər təşəbbüskar, intizamlı komandir idi. O, 1922-ci ildən 1926-cı ilə qədər bölüyə, 1926-cı ildən 1929-cu ilə qədər isə tabora komandanlıq etmişdir. Daha sonra Bakı şəhərinin komendantı təyin olunur və 1930-cu ilin may ayına qədər bu vəzifədə çalışır.
Stalin repressiyaları M.Talıbzadədən yan keçmədi. Avqustun 11-də, 1937-ci ildə Talıbzadə həbs olunub və məhkum edilmişdir[2]. Mayın 30-da 1957-ci ildə SSRİ Müdafiə nazirinin qərarı ilə yenidən reablitasiya olunmuşdu. Sənədlərin arasında həm də (kartoçka) var ki, o, hərbi qulluğunda olub və ona hərbi rütbə verilib. Baş Kadrlar idarəsi SSSR 1957 № 02538 Moskva şəhəri fərmanı əsasında deyilir ki, hərbi ofiser qoşun hissələri faşistlərə qarşı döyüşlərdə (itkin olub) həlak olunub və Sovet qoşunları tərkibindən çıxarılır polkovnikin ölümünə əsasən.
Belə ağıllı, istedadlı sərkərdələr bölmə komandiri, general-mayor Gambbai Vəzirov, briqada komandiri Cəmşidxan Naxçıvanski, komissarlar Heydər Vəzirov, Cabir Əliyev, polkovniklər Seyfulla Mehtiyev, Cəlil Əliyev, Murtuz Talıbzadə, digər komandirlər Şəmistan Zubov və onlarla digər…. Bu komandirlərin iyirmi və otuzuncu illərində milli hərbi kadrların yetişdirilməsində, ölkəmizin müdafiə qabiliyyətinin möhkəmləndirilməsində əvəzsiz xidmətləri var. [3]
Talıbzadə Murtuza Heydər oğlu və Məmmədova Almaz Qədir qızı 1927-ci ilin may ayının 16-da Kirovabad (Gəncə) şəhərində nigaha giriblər. Nigahdan üç övladları var: qızları Sevil (1930), Tamella (1932), oğulları Valid (1936).
Yaxın qohumlardan ancaq 1908-ci il təvəllüdlü qardaşı və bacısı ilə əlaqəsi var idi. Qardaşı hökumət hesabına uşaq evində tərbiyə alırdı və texnikumda işləyirdi. Bacısı Bakı şəhərində uşaq evinin müdüri işləyirdi. Həyat yoldaşının qohumlarından nənəsi və 1913-cü il təvəllüdlü tələbə qardaşı, onlar da Talıbzadənin himayəsində idilər.
"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni ilə təltif edilmişdir. Döyüş təlimində uğurlarına görə gümüş “portsigar” (papiros qabı) layiq görülmüşdür.
- ↑ R.Həsənova "Milli Azərbaycan Tarixi muzeyinə yeni daxil olmuş bir sənədin izi ilə // "Azərbaycan tarixinin öyrənilməsində muzeylərin rolu" IV Respublika elmi konfransının materialları, Bakı-19.VI.2014, səh 61-64
- ↑ Талыб-заде Муртуз Гейдарович (1902) // Проект "Открытый список"
- ↑ Назирли Ш. Генералы - жертвы 37-го... // Газета "Айна" - "Зеркало"