Mixail Millionşikov
Mixail Dmitriyeviç Millionşikov (16 yanvar 1913, Qroznı — 1973) — mexanika və tətbiqi fizika sahəsində alim, AMEA-nın həqiqi üzvü (1962), AMEA-nın fəxri üzvü (1945), Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1967), 2 dəfə SSRİ Dövlət mükafatı (1951, 1954) və "Lenin" mükafatı (1961) laureatı.[1]
| Mixail Millionşikov | |
|---|---|
| Mixail Dmitriyeviç Millionşikov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Çeçenistan Respublikası, Qrozni şəhəri |
| Vəfat tarixi | |
| Təhsili | Qroznı Neft İnstitutu (1932) |
| Tanınır | alim |
| Üzvlüyü | AMEA |
| Mükafatları |
   |
Mixail Millionşikov 16 yanvar 1913-cü ildə Qroznı şəhərində anadan olub. 1932-ci ildə Qroznı Neft İnstitutunu bitirib.[2]
Mixail Millionşikov Moskva Aviasiya İnstitutunda aspirant, assistent, dosent, böyük mühəndis (1934-1943), SSRİ EA Mexanika İnstitutunun direktor müavini (1945-1949), İ.V.Kurçatov adına Atom Enerjisi İnstitutunda sektor müdiri, şöbə müdiri, direktor müavini (1949-1962) vəzifələrində çalışıb. Alim 1949-cu ildə Moskva Mühəndis-Fizika İnstitutunda İzotopların bölünməsi kafedrasını (indi Molekulyar fizika kafedrası) yaradıb və ona rəhbərlik edib. SSRİ EA Rəyasət Heyətinin Fizika-Texnika və Riyaziyyat Seksiyasının sədri, Energetikanın Fiziki-Texniki Problemləri Bölməsinin akademik-katibi, 1962-ci ildə isə SSRİ EA-nın vitse-prezidenti olub.[1]
Mixail Millionşikov 1961-1973-cü illərdə "Atom enerjisi", 1966-1973-cü illərdə "Vestnik AN SSSR" jurnallarının baş redaktoru, SSRİ EA Redaksiya-Nəşriyyat Şurasının sədri olub.[2]
Mixail Millionşikov 1945-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının fəxri üzvü, 1953-cü ildə müxbir üzvü, 1962-ci ildə isə həqiqi üzvü seçilib.[2]
Mixail Millionşikov aero və hidrodinamika, nüvə fizikası və energetikası sahəsində görkəmli alimdir. İzotrop turbulentlik nəzəriyyəsini inkişaf etdirmiş, turbulent pulsasiyaların sönməsi qanununu formulə edib. Bu işlərində turbulentlik nəzəriyyəsi məsələlərini həll etmək üçün ilk dəfə olaraq müasir ehtimal nəzəriyyəsi aparatından istifadə etmiş, sınaq təcrübələrində təsdiq olunmuş və geniş tətbiqini tapmış nəticələr əldə etmişdir. Alim borularda axınların turbulentliyi nəzəriyyəsini yaradıb.[2]
Mixail Millionşikov neft quyularının sulanma konusu nəzəriyyəsini formulə edib; quyuların adi susuz istismar şəraitini ötən debitdə neftin azalması qanununu formulə edib; quyuların neftin zəhərli emulsiyalarının yaranması hallarının baş vermədiyi praktik istismar üsulunu verib; neft və qaz qarışığının hərəkət nəzəriyyəsini inkişaf etdirib; qaz ejektorunun qapanması hadisəsini aşkar və izah edib; qaz kəmərlərində təbii qazın izafi təzyiqinin elektrik enerjisinin alınmasında istifadəsi texnologiyasını işləyib; perforasiya olunmuş boruda mayenin filtrasiyası məsələsini həll edib.[2]
Alim silah uranının alınması üçün qaz sentrifuqalarının konstruksiyalarını işləyib. O, enerjinin maqnithidrodinamik çevrilməsi nəzəriyyəsini inkişaf etdirib, ilk nüvə reaktor-çeviricini- "Romaşka"nı yaradıb. Raketqayırmanın təməlini qoyanlardan alimlərdən biridir, aşağı və yüksəktemperaturlu plazmanın xassələrinin tədqiqinə mühüm töhfələr verib.[2]
Mixail Millionşikov 1967-ci ildə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, 1961-ci ildə Lenin mükafatı, 2 dəfə SSRİ Dövlət mükafatı (1951, 1954) laureatı olub.[1]
- ↑ 1 2 3 "Heydər Əliyev. Müstəqilliyimiz əbədidir" (PDF). www.anl.az. 18.11.2024. 2024-05-20 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-11-18.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 "Millionşikov Mixail Dmitriyeviç". science.gov.az. 18.11.2024. 2024-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-11-18.