Mirzə Məhəmməd Fədai
Mirzə Məhəmməd Qayıb oğlu Fədai (d. Aşağı Salahlı, Qazax sultanlığı - ö. XIX əsr, Aşağı Salahlı, Gürcüstan quberniyası, Rusiya imperiyası) — XVIII əsrin sonlarında və XIX əsrin əvvəllərində fəaliyyət göstərmiş şair.
Müasir Qazax rayonunun Aşağı Salahlı kəndində dünyaya gəlmişdir. Atasının Qayıb olmuşdur. O, Azərbaycanın siyasi-mədəni həyatında mühüm rol oynamış Qayıbovlar ailəsinin banisi hesab edilir.[1]
Mirzə Məhəmməd yaradıcılığının əksər hissəsini Azəbaycan türkcəsində yazmış və bu şeirlərində Fədai təxəllüsündən istifadə etmişdir. O, Qazax sultanları nəslindən gələn Kazım ağa Saliklə dostluq etmiş və olar bir-birilərinə qəzəllər həsr etmişdirlər:[2][1]
|
Nәdәndir, ey bәyim, әşarıma sizdәn cavab olmaz,
Bu gündәn böylә daxi şeriniz gәlsә, hesab olmaz. Sәdayi-qafiyә ya bir qәzәl yox suyi-dilbәrdәn, Necә sәbr eylәsin dil, bundan artıq kim, әzab olmaz. Keçib ol novcәvanlıq, kimsә yad etmәz mәni hәrgiz, Qocalıq damәnim tutmuş, dәxi zövqi-şәbab olmaz. Gәrәk yad eylәsin sәyyadi-tazә köhnә sәyyadı, Tәsәvvür etmәsin torlan kim, üstündә üqab olmaz. Rәqibi-kәcrәvi gör yar ilә işrәt qılır hәr dәm, O yerdә şәbpәrә pәrvaz edәr kim, afitab olmaz. Tikilmiş bir hәdәfdir lövhi-sinәm tiri-müjganә, Xәdәngi-qәmzәdәn üşşaqlәrdә ictinab olmaz. Fәdai gәlsә yarın kuyinә, didarı mәn etmin, Neçün kim, aşiqü mәşuq arasında hicab olmaz. |
|
Salikin Mirzә Mәhәmmәd Qaib oğluna yazdığı bir qәzәl:
|
|
Olma, ey Mirzә Mәhәmmәd, zәmmi-şerimdәn mәlul,
Әhli-dil әhli-dilin azarını eylәr qәbul. Nalәvü fәryaddır arayişi-bәzmi-cünun, Şövkәtidir şairin hәm söylәmәk tulü füzul. Gәrçi istәrsәn ki, Misri-şerә sultan olasan, Eylә bir yari-әziza canını, әlbәttә, qul. Aşiqi-sadiqlik istәrsәn әgәr, ey әhli-hal, Adına Mәcnun desinlәr Qeys tәk divanә ol. Ey mәcazi eşq ilәn kәsbi-hәqiqәt eylәyәn, Çәk qәdәm ki, mәnzili-mәqsudinә getmәz bu yol. Ey ki, bәhri-eşqә düşmәk istәr isәn, qıl hәzәr, Eşq dәryasın görüb Mәcnun demiş: biәrzü tul. Salika, ol yar yari-qәmküsarın olmasa, Vәrteyi-vәhşәtdә qaldın, başına bir çarә bul. |
|
- ↑ 1 2 Firudin Köçərli. "Azərbaycan ədəbiyyatı (F.Köçərli, I cild) /Mirzə Məhəmməd Qaib oğlu "Fədai" təxəllüs". az.wikisource.org. 19 sentyabr 2020. 1 dekabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 yanvar 2022.
- ↑ Heyət, 1998. səh. 100
- Cavad Heyət. Azərbaycan ədəbiyyatına bir baxış. 1998.