1848-ci ildə nəşr olunub. Hekayə 1830-cu və 1840-cı illər əsnasında İngiltərənin Mançester şəhərində qurulur. Yazıçı o zaman İngiltərədə, Mançesterdə sənaye və çartizmin mərkəzi olan Mançester şəhərində yaşamışdır. O, fəhlələrin ağır həyatının şahidi olmuş, 1940-cı illərdəki aclıq zamanı işsizlərə kömək etmək üçün çox çalışmışdır. Bu romanında o, 1940-cı illərdə Mançester işçilərinin vəziyyətini təsvir etmişdir. Qaskell fəhlələrə yazıq adamlar kimi deyil, hörmətə layiq insanlar kimi davranırdı. İşçilər çətin şəraitdə yaşasalar da, həmişə cəsarətlərini, nikbinliklərini və insan ləyaqətlərini itirmirlər. Məqsədləri uğrunda mübarizə aparmağa, özlərini qurban verməyə həmişə hazırdılar. Onların birliyi ən çətin sınaqlarda möhkəmlənir. Con Bartonun surəti vasitəsilə Qaskell fəhlələrdə sinfi şüurun tədricən oyanması prosesini göstərir. Con Barton sadə fəhlədən öz rayonunda Həmkarlar İttifaqı üzvünə və Çartistlərin liderinə qədər yüksəldi. Gəncliyinin mürəkkəbliyini dərk etməyən Con Barton sənaye böhranı zamanı işini itirdikdən və xəstə uşağı ac qaldıqdan sonra müflis olduğunu başa düşməyə çalışır: "Mən həftələrlə evdə işsiz qalanda varlılar öz işini mənimlə bölüşmürlər. Çalışa bildikcə onların köləsiyik, onların sərvətini alın tərimizlə qazanırıq, amma sanki ayrı aləmlərdə yaşayırıq". Qaskell istehsalçıları nifrət və qəzəblə təsvir edərək, onların xalqa problem yaratdıqlarını göstərir. Karson ac və çılpaq insanların karikaturasını çəkir. Qəzəblənən işçilər onu öldürmək qərarına gəlirlər. Bu gərgin vəziyyətdə işçilərlə istehsalçılar arasında aparılan danışıqlar heç bir nəticə vermədikdə baş verir.

• Alison Chapman, Elizabeth Gaskell: Mary Barton-North and South, Duxford, Palgrave Macmillan, 1999, 192 p. (ISBN 978-1-84046-037-7)