Malayziya Hava Yolları reys 370 — Malayziya Hava Yolları tərəfindən həyata keçirilən beynəlxalq sərnişin reysi idi və 8 mart 2014-cü ildə Malayziyanın Kuala Lumpur Beynəlxalq Hava Limanından nəzərdə tutulan təyinat yerinə, Çinin Pekin Paytaxt Beynəlxalq Hava Limanına gedərkən radarlardan itdi. Onun itkin düşmə səbəbi müəyyən edilməyib. Hadisə, aviasiya tarixində ən böyük sirr hesab olunur və təyyarənin itməsi ilə bağlı ən ölümcül hadisə olaraq qalır.
Malayziya Hava Yolları reys 370 | |
---|---|
| |
Ümumi məlumatlar | |
Tarix |
|
Qəza növü | İtmə |
Yer | |
Ölkə | |
Sərnişin sayı | 227 |
Komanda | 12 |
Yaralı sayı |
|
Ölü sayı |
|
Təyyarə | |
Təyyarə modeli | -200ER |
Havayolu şirkəti | |
İstiqamət | Kuala Lumpur,Malayziya → Pekin,Çin |
Uçuş nömrəsi | MH370, MAS370 |
Qeydiyyat nömrəsi | 9M-MRO |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
227-si sərnişin və 12-si ekipaj üzvündən ibarət olan təyyarə 8 saat davam edəcək səfəri üçün Kuala Lumpur Beynəlxalq Havalımanından yerli saatla gecə 00:41-də havalandı. Subang Hava Trafik İdarə Mərkəzi saat 01:22-də Tayland Körfəzi üzərindəykən təyyarə ilə bağlantını itirdi və 02:40 itkin hesabat olundu. Itkin düşdüyü doğrulandıqdan sonra Cənubi Çin dənizi və Tayland körfəzində ABŞ, Çin, Avstraliya, Vyetnam, Filippin, Malayziya, Sinqapur və Taylanddan qrupların qatıldığı ortaq axtarış-qurtarma əməliyyatı başladıldı.
Bir neçə ölkələrin axtarış səylərinə baxmayaraq, təyyarə hələ aşkar olunmamışdır. Bu faciə dünya tarixində ən sirli aviasiya hadisələrindən biri sayılır və itmiş təyyarənin taleyi haqqında bir çox fərziyyələr yaranıb.
Hadisənin təfərrüatları
Uçuş və son siqnal
Boeing 777-200ER təyyarəsi Kuala Lumpur Beynəlxalq Hava Limanından yerli vaxtla saat 12:41-də havaya qalxıb. Təyyarədə 227 sərnişin və 12 ekipaj üzvü var idi. Uçuşun təxminən 40-cı dəqiqəsində, yəni təyyarə Malayziya və Vyetnam hava məkanları arasındakı sərhədə yaxınlaşarkən, hava nəzarəti ilə sonuncu əlaqə qurulub. Bundan sonra təyyarə radarların müşahidəsindən çıxıb. Rəsmi radar izləmə məlumatları göstərdi ki, təyyarə Vyetnam hava məkanına daxil olmaq əvəzinə qərbə, Malay yarımadasına doğru dönüb. Daha sonra təyyarənin Hind okeanı istiqamətində uçduğu müəyyən edilib. Axırıncı siqnal təyyarənin avtomatik peyk kommunikasiya sistemi vasitəsilə baş tutub və sonuncu dəfə Hind okeanının cənub hissəsində qeydə alınıb. Təyyarənin itkin düşməsindən sonra genişmiqyaslı beynəlxalq axtarış əməliyyatı həyata keçirildi. Axtarış əməliyyatları əsasən Hind okeanının cənub hissəsində mərkəzləşdi və Malayziya, Avstraliya və Çin tərəfindən idarə olundu. Təyyarə qalıqları yalnız bir neçə il sonra, 2015-ci ildən etibarən Mozambik, Tanzaniya və Reunion kimi Hind okeanının qərb sahillərində tapılıb.
MH370 facisəsi ilə bağlı fərziyyələr
MH370 hadisəsi ilə bağlı çoxsaylı fərziyyələr mövcuddur. Təyyarədə baş verə biləcək mexaniki nasazlıq, yanğın və ya dekompressiya ilə bağlı bir çox fərziyyələr irəli sürülüb. Lakin bu fərziyyələr hadisənin niyə baş verdiyini və təyyarənin istiqamətini necə dəyişdirdiyini izah edə bilmir.
Pilotun qəsdən hərəkət etməsi
Ən geniş yayılmış nəzəriyyələrdən biri budur ki, təyyarənin pilotu və ya ikinci pilotu təyyarənin istiqamətini qəsdən dəyişdirib. Bəzi mənbələrə görə, təyyarənin uçuş marşrutunu dəyişdirmək üçün kifayət qədər bacarığı və təcrübəsi olan kapitan Zahari Əhməd Şah (ing. Zaharie Ahmad Shah) bu istiqaməti bilərəkdən seçmiş ola bilər. Lakin bu iddianı dəstəkləyən dəqiq sübutlar tapılmayıb. Təyyarənin qaçırılması və ya terror hücumuna məruz qalması ehtimalı da araşdırılıb. Lakin bu fərziyyəni sübut edəcək heç bir ciddi dəlil aşkar edilməyib. Uçuş zamanı təyyarənin idarəetmə sistemlərində texnoloji problemlərin meydana çıxması da mümkündür. Lakin bu, təyyarənin uzun müddət boyunca yönləndirilməsi və uçuşunun davam etməsini izah etməkdə çətinlik yaradır.
Rəsmi araşdırmaların nəticəsi
2018-ci ildə Malayziya tərəfindən təqdim edilən son rəsmi hesabatda təyyarənin itkin düşməsinin əsas səbəbinin dəqiq müəyyən edilə bilmədiyi bildirildi. Hesabatda təyyarənin marşrutunu qəsdən dəyişdirən kimsə olduğuna dair ehtimal verilsə də, bu şəxsin kim olduğu və ya niyə belə etdiyi barədə dəqiq məlumat yox idi. Hadisə ilə bağlı kifayət qədər sübut olmadığından, nə baş verdiyini dəqiq öyrənmək mümkün olmadı. MH370 hadisəsi aviasiya sahəsində bir çox dəyişikliklərə səbəb olub. Daha inkişaf etmiş və davamlı izləmə sistemlərinin tətbiqi aviasiyada standartlara çevrildi. Fasiləsiz məlumat qeydlərinin saxlanması və peyk vasitəsilə əlaqənin qorunub saxlanması daha önəmli hala gəldi.
MH370 faciəsi həm texniki, həm də insan faktoru nəzərə alınaraq beynəlxalq aviasiyada təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirmiş və standartları yeniləməyə səbəb olmuşdur.
İstinadlar
- .
- .
- ↑ MacLeod, Calum; Winter, Michael; Gray, Allison. . USA Today. 8 March 2014. 11 November 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 3 May 2014.
- . caaa.com.au. 8 August 2022. 1 September 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 1 September 2024.
- . theguardian.com. 6 March 2023. 15 June 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 1 September 2024.
- . theconversation.com. 10 June 2024. 10 June 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 10 June 2024.
- Keith Bradsher; Edward Wong; Thomas Fuller. . The New York Times. 25 March 2014. 25 March 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 25 March 2014.
-
. BBC News. 26 June 2014. 8 July 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 15 November 2014.
The search for the missing airliner is already among most expensive in aviation history.
- . New Straits Times. AsiaOne. 9 March 2014. 8 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 30 October 2024.
- Spoonts, Sean. . SOFREP.COM (Special Operations Forces Report-Special Ops News & Intel). Sean Spoonts. 22 March 2014. 30 March 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 10 May 2014.
- Sharp, Tim. . livescience.com. Future plc. 17 January 2017. 8 May 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 20 August 2019.
- . Aviation Week & Space Technology. 12 March 2014. 21 July 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 12 April 2015.
- Forsythe, Michael; Schmidt, Michael. . The New York Times. 14 March 2014. 18 December 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 14 February 2015.
- Wardell, Jane. . Sydney: Reuters. 8 April 2014. 14 April 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 15 November 2014.
- . The Wall Street Journal. 15 March 2014. 10 September 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 12 April 2015.
- Rayner, Gordon. . The Telegraph. 24 March 2014. 10 January 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 26 March 2014.
- Cenciotti, David. . The Aviationist. 11 March 2014. 7 March 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 3 April 2014.
- . FlightAware. 8 March 2014 tarixində .
- Koswanage, Niluksi; Govindasamy, Siva. . Kuala Lumpur: Reuters. 14 March 2014. 23 March 2014 tarixində . İstifadə tarixi: 28 September 2014.
- Kuhn, Anthony. . NPR. 20 March 2014. 10 May 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 11 May 2014.
-
. Out of Control Videos. 17 March 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 July 2014.
Timing of ACARS deactivation unclear. Last ACARS message at 01:07 was not necessarily point at which system was turned off
Xarici keçidlər
- BBC (rus.)