Mərvan ibn Məhəmmədin Gürcüstanı ələ keçirməsi
Mərvan ibn Məhəmmədin Gürcüstanı ələ keçirməsi — ərəb sərkərdəsi Mərvan ibn Məhəmmədin 735-737-ci illəri əhatə edən hərbi yürüşü nəzərdə tutulur. Əməvi xəlifəliyi tərəfindən hərbi əməliyyatlar başladılmışdır. İşğalın məqsədi və hədəfləri tarixçilər tərəfindən mübahisəlidir. Gürcü tarixşünaslığı əsl məqsədin sonda ərəb hakimiyyətinə qarşı sərt gürcü müqavimətini qırmaq olduğu məsələsində israr edərkən[1], Kril Tumanov və Ronald Sani kimi qərbli tarixçilər həm qərbi Gürcüstana hakim olan Bizans imperiyasına, həm də təkrarlanan hücumları yalnız İberiya və bütün Qafqazı deyil, 730-cu ildə ərəb torppaqlarına qədər çatan Xəzərlərə yönəlik ümumi müharibə olaraq görür.[2][3]
| Mərvan ibn Məhəmmədin Gürcüstanı ələ keçirməsi | |
|---|---|
| Əməvi işğalları | |
 | |
| Tarix | 735-737 |
| Yeri | Qafqaz |
| Nəticəsi |
İberiya krallığı Ərəb xilafətinə vergi verməyə başladı. Gürcüstan işğal edildi. |
|
|
|
İşğal son Əməvi xəlifəsi olan Mərvan ibn Məhəmməd tərəfindən idarə edilmişdir. İlk olaraq Kartlidə əməliyyatlar başladı. daha sonra ordularını qərbə yönəltdi və Kaxetiyadan Arçil və Abxaziyadan I Leon tərəfindən dəstəklənən qardaşı Mihrin mövqe aldığı Anakopiya qalasını mühasirəyə aldı. Bir hücumdan qorxan çox sayda gürcü dağlıq bölgələrə qaçdı. Mərvan daha sonra Samtsheni işğal etdi. Odzrkhedə düşərgə saldı və güclərini gürcü şahzadələri olan Arqveti, Konstantin və Davuda qarşı göndərdi. Onlar ələ keçən zaman hər birindən qeyd-şərtsiz ilama keçmək tələb olundu. Rədd etdikləri üçün işğıncı edildilər və hər biri qətlə yetirildi. Bundan sonra Mərvan Tsxumi (hal-hazırkı Suxumi) vı Tsixeqojini ələ keçirdi və təkrar Anakopiyaya döndü. Gürcülər şiddətlə döyüşdülər, ərəblər, xüsusilə şiddətli yağmurlar və şellər başladıqdan sonra qalanı ələ keçirə bilmədilər və uğursuzluğa düçar oldular. Ağır itkilər verib, geri çəkildilər.
Mərvanın zülmü və mərhəmətsizliyi gürcülər tərəfindən onun Murvan Qru (Kar Mərvan) olaraq adlandırılmasına səbəb oldu. İşğaldan sonra böyük yaşayış məskənlərinin çoxu tamamən dağıdıldı və insanlar aclıqla qarşı-qarşıya qaldı. gürcü tarixşünaslığı Kartlinin işğalla dağıdılmasında israr etsə də, Tumanov yerli və ərəb qaynaqlarına əsaslanaraq, ölkənin şərq qismindəki dağıntının çoxunun əslində öncəki Xəzər axınlarının nəticəsi olduğunu və yerli gürcü şahzadəsinin - İberiyalı III Quaramın xəzərləri Qafqazdan qovmaq üçün ərəblərlə ittifaqa girdiyi bilinməkdədir.[4]
Hər bir halda, ərəb müdaxiəsi onlara İberiya üzərindən ötən əsrdə əldə etdiklərindən daha artıq hakimiyyət verdi. İberiya çarlığı ləğv edilmədi və yerli aristokratiyanın hakimiyyətin çoxunu əldə saxlamasına baxmayaraq, birbaşa əlaqə yaratmaq üçün Tiflsi əmirliyi quruldu.
- ↑ Georgian Soviet Encyclopedia, Vol. 7, pg. 199, Tb., 1984
- ↑ Cyril Toumanoff, "Iberia between Chosroid and Bagratid Rule", in Studies in Christian Caucasian History, Georgetown, 1963, p. 405. Accessible online at "Archived copy". 2012-02-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-06-04.
- ↑ Ronald Grigor Suny (1994), The Making of the Georgian Nation: 2nd edition, p. 28. Indiana University Press, ISBN 0253209153
- ↑ Toumanoff 1963, p. 405, note 54