Məmmədtağı Qasım oğlu Qəniyev (9 may 1907, Şamaxı - 24 may 1979, Bakı) ― baytarlıq elmləri doktoru (1944), professor, mikrobioloq, epizootoloq, dövlət xadimi, pedaqoq, Azərbaycan SSR Əməkdar elm xadimi (1958), SSRİ Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının üzvü, Azərbaycan SSR EA-nın həqiqi üzvü (1962).
| Məmmədtağı Qəniyev | |
|---|---|
| Məmmədtağı Qasım oğlu Qəniyev | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şamaxı |
| Vəfat tarixi | (72 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ |
| Atası | Qasım Qəniyev |
| Elm sahələri | mikrobioloq, epizootoloq |
| Elmi dərəcəsi | baytarlıq elmləri doktoru (1944) |
| Təhsili | Zakfederasiya adına Yerevan Baytar-Zootexnika İnstitutu |
| Tanınır | professor |
| Üzvlüyü | AMEA-nın həqiqi üzvü (1962) |
| Mükafatları | Azərbaycan SSR Əməkdar elm xadimi (1958) |
Həyatı
Məmmədtağı Qəniyev 9 may 1907-ci ildə Şamaxı şəhərində anadan olmuşdur. 1920-ci ildə S.Orconikidze adına hərbi hazırlıq məktəbinə daxil olmuş, 1926-cı ildə oranı bitirmişdir. Elə həmin il Leninqrad hərbi rabitə məktəbinə göndərilmişdir. Lakin sağlamlığı ilə əlaqədar 1927-ci ildə hərbi təhsildən azad edilmiş və Bakıya qayıtmışdır. 1928-ci ildə M.Ə.Sabir adına orta məktəbi bitirən Məmmədtağı Qəniyev 1928-1932-ci illərdə Zakfederasiya adına Yerevan Baytar-Zootexnika İnstitutunda ali təhsil almışdır.
Əmək fəaliyyəti
Məmmədtağı Qəniyev 1932-1959-cu illərdə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda Mikrobiologiya kafedrasının dosenti və direktoru vəzifəsini icra etmişdir. O, 1943-1947-ci illərdə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Baytarlıq Stansiyasının direktoru, 1947-1955-ci illərdə direktor müavini, 1955-1970-ci illərdə isə həmin stansiyanın əsasında yaradılmış institutun direktoru olmuşdur. Daha sonra 1970-1971-ci illərdə Zoologiya İnstitutunda mikrobiologiya bölməsinin, 1971-ci ildən isə həmin bölmənin böyük elmi işçisi kimi fəaliyyət göstərmişdir.
Elmi fəaliyyəti
Məmmədtağı Qəniyev 1936-cı ildə baytarlıq üzrə fəlsəfə, 1944-cü ildə elmlər doktorluğu dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1958-ci ildə SSRİ Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının, 1962-ci ildə Azərbaycan SSR EA-nın həqiqi üzvü seçilmişdir. Məmmədtağı Qəniyevin əsas elmi fəaliyyəti iribuynuzlu heyvanlarda pasterellyoz xəstəliyinin tədqiqi ilə bağlı olmuşdur. Belə ki hazırlanan vaksin 1949-cu ildən sənaye miqyasında kütləvi istehsal edilməyə başlanmışdır. Sonralar vaksinin daha effektli variantı hazırlanmış, 1966-cı ildə keçmiş SSRİ Kənd Təsəsrrüfatı Nazirliyi tərəfindən müsbət rəy alınaraq preparat kimi təsdiq olunmuş və geniş şəkildə tətbiq edilmişdir.
Eyni zamanda Məmmədtağı Qəniyev Ə. Ənnağıyev ilə birlikdə listerioz xəstəliyinə qarşı vaksin təklif etmiş və bu vaksin 1965-ci ildə keçmiş SSRİ Kənd Təsəsrrüfatı Nazirliyinin Elmi Texniki Şurası tərəfindən təsdiq edilərək və kütləvi istehsalına başlanmışdır. Akademik M.Q.Qəniyevin arasında monoqrafiya və dərsliklər olan 200-dən artıq elmi əsəri nəşr olunmuşdur. Alimin 1933-cü ildə "Mikrobiologiyanın əsasları" adlı dərsliyi işıq üzü görmüşdür. Məmmədtağı Qəniyevin rəhbərliyi ilə 36 fəlsəfə və elmlər doktoru hazırlanmışdır.
Vəfatı
Məmmədtağı Qəniyev 24 may 1979-cu ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.
Mükafatları
- "Şərəf nişanı" ordeni;
- "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni;
- Əməkdar elm xadimi (1958);
İstinadlar
- ↑ (Azərbaycan). science.gov.az. 17-09-2021 tarixində .
- ↑ (Azərbaycan). shamakhi-encyclopedia.az. 24-03-2017 tarixində .
- ↑ (Azərbaycan). www.nkpi.az. 10-10-2022 tarixində .
- . Xalq Qəzeti (ingilis). 2021-04-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-09-24.