Məmməd Rəhim oğlu Əliyev (rus. Мамед Рагимович Алиев; 25 oktyabr 1940, Maştağa – 4 mart 1988[1], Moskva) — professor ,fizika-riyaziyyat elmləri doktoru , molekulyar fizikanın bir çox sahələrinə elmi töhfələr bəxş etmiş azərbaycanlı Sovet fiziki. Onun elmi nailiyyətləri arasında molekulda mərkəzdənqaçma genişlənmə sabitinin tapılması metodunun kəşfi, dinamik effektlərin düzgün şərhini təklif etməsi və s. yer alır.
| Məmməd Əliyev | |
|---|---|
| Məmməd Rəhim oğlu Əliyev | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Maştağa, Bakı, Azərbaycan SSR |
| Vəfat tarixi | (47 yaşında) |
| Vəfat yeri | Ottava, Kanada |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ |
| Həyat yoldaşı | Elena Vladimirovna Alieva |
| Uşağı | Gülşən Məmməd qızı Əliyeva |
| Elm sahələri | Molekulyar fizika,Nəzəri fizika |
| Elmi dərəcəsi | Fizika-riyaziyyat elmləri doktoru |
| Elmi adları | Professor, SSRİ EA-da laboratoriya müdiri |
| Alma-mater | BDU, Moskva Dövlət Universiteti |
Məmməd Əliyev 1940-cı ilin 13 oktyabr tarixində Bakıda müsəlman ailəsində anadan olmuşdur (atası-Rəhim Əliəkbər oğlu Əliyev, anası-Gövhər Hilal qızı, dayısı-kimya elmləri doktoru, professor Ağarəfi Ağayev). Məmməd 17 yaşında Bakı şəhəri,Maştağa qəsəbəsində yerləşən 128 saylı tam orta məktəbi bitirmiş, 1957-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinə qəbul olunmuşdur. Burada o, fizika-riyaziyyat ixtisasları üzrə təhsil almışdır. 1961-ci ildə Moskva Dövlət Universitetində aspirant təhsilini davam etdirmiş və doktor dərəcəsini almışdır. Daha sonra Rusiya Elmlər Akademiyasının tərkibində fəaliyyət göstərən Spektroskopiya İnstitutunda ömrünün sonunadək çalışmışdır. O,1972–1986-cı illər ərzində Çexiyanın paytaxtı Praqada keçirilən ümumittifaq konfranslarında fəal iştirak etmiş və əldə etdiyi mühüm elmi nəticələrə görə Çexiya Elmlər Akademiyasının mükafatına layiq görülmüşdür. Bundan əlavə Almaniya, Fransa, İngiltərə, Kanada kimi dövlətlərdə olan əməkdaşları ilə birlikdə bir çox məqalələr və əsərləri dərc olunmuşdur.
1988-ci ilin 4 martında Məmməd Əliyev ürək infaktından dünyasını dəyişib. O, Moskva şəhərində dəfn olunub.
- M. R. Aliev and J. K. G. Watson, J. Mol. Spectrosc. 75, 150 (1979).
- M. R. Aliev and J. K. G. Watson, in Molecular Spectroscopy: Modern Research, edited by K. Narachari Rao (Academic, New York, 1985), Vol. III
- D. Papousek and M. R. Aliev, Molecular Vibrational Rotational Spectra (Academia, Prague, 1982).
- Aliev M, Papoušek D, Urban Š,Third-order theory of the line intensities in the allowed and forbidden vibrational-rotational bands of C<inf>3v</inf> molecules, Journal of Molecular Spectroscopy (1987)
- Aliev M, Mikhailov V, Watson J,Higher order dipole moments for pure rotational transitions of methane-type molecules, Journal of Molecular Spectroscopy (1986)
- Aliev M, Yamada K, Birss F,Effective Hamiltonian for polyatomic linear molecules, Journal of Molecular Spectroscopy (1985)
- Aliev M, Mikhailov V,Forbidden rotational and vibrational-rotational transitions in H<inf>3</inf>+, Acta Physica Hungarica (1984)
- Aliev M, Hougen J,The effects of vibration-rotation interaction on the quadrupole hyperfine structure of molecular rotational levels, Journal of Molecular Spectroscopy (1984)
- Aliev M, Watson J,The rotational dependence of diagonal Coriolis coupling, Journal of Molecular Spectroscopy (1979)
- Aliev M, Watson J,Upper and lower bounds of quartic centrifugal distortion constants, Journal of Molecular Spectroscopy (1979)
- Aliev M, Watson J,Calculated sextic centrifugal distortion constants of polyatomic molecules, Journal of Molecular Spectroscopy (1976)
- Aliev M,Forbidden rotational transitions in molecules, Soviet Physics – Uspekhi (1976)
- Aliev M, Mikhaylov V,Forbidden rotational spectra of axially symmetric polar moleculesJournal of Molecular Spectroscopy (1974)
- Aliev M,New relations between centrifugal distortion and coriolis coupling constants of polyatomic molecules, Journal of Molecular Structure (1974)
- Aliev M,Sextic centrifugal distortion constants of axially symmetric molecules, Journal of Molecular Spectroscopy (1974)
- Aliev M, Aleksandrov A,Transformation properties of centrifugal distortion constants of polyatomic molecules, Journal of Molecular Spectroscopy (1973)