Məlumat savadlılığı

Məlumat savadlılığı və ya informasiya savadlılığı — tərifinə görə, "informasiyanın əks etdirici kəşfini, məlumatın necə istehsal edildiyini və qiymətləndirildiyini başa düşməyi və yeni biliklərin yaradılmasında məlumatdan istifadəni və öyrənmə icmalarında etik cəhətdən iştirak etməyi əhatə edən inteqrasiya edilmiş bacarıqlar toplusu".Birləşmiş Krallıqda bu termin üçün hazırladığı tərifdə həm "nə vaxt", həm də "niyə" məlumatının lazım olduğunu bilməyə istinad edilir.

1989-cu ildə (AKA) Məlumat Savadlılığı üzrə Prezident Komitəsi məlumat savadlılığını bir insanın atributları kimi müəyyən etmişdir. Burada qeyd edilmişdir ki, "məlumat savadlılığı üçün insan məlumatın nə vaxt lazım olduğunu anlaya bilməli və lazım olan məlumatları tapmaq, qiymətləndirmək və səmərəli istifadə etməyi bacarmalıdır". 1990-cı ildə akademik Lori Erp "Məlumat savadlılığı təlimatı ilə biblioqrafik təlimat eynidirmi?" sualı ilə məqalə dərc etdirmişdir. Erp iddia etmişdir ki, heç bir termin bu sahədə nəzəriyyəçilər və ya praktiklər tərəfindən xüsusilə yaxşı müəyyən edilməmişdir. Onun fikrinə görə, qarışıqlığı azaltmaq və sualın parametrlərini ifadə etməyə davam etmək üçün əlavə tədqiqatlara ehtiyac var.

2005-ci il İsgəndəriyyə Bəyannaməsində bu termin insan hüquqları məsələsi kimi müəyyən edilmişdir: "İnformasiya savadlılığı həyatın bütün təbəqələrində olan insanlara şəxsi, sosial, peşə və təhsil məqsədlərinə çatmaq üçün məlumatı səmərəli şəkildə axtarmaq, qiymətləndirmək, istifadə etmək və yaratmaq səlahiyyətini verir. Bu, rəqəmsal dünyada təməl insan hüququdur və bütün xalqlarda sosial inklüzivliyi təşviq edir". Amerika Birləşmiş Ştatlarının Məlumat Savadlılığı üzrə Milli Forumu məlumat savadlılığını "məlumata ehtiyac olduqda bunu bilmək, müəyyən etmək, tapmaq, qiymətləndirmək və mövcud məsələ və ya problem üçün bu məlumatdan səmərəli istifadə etmək bacarığı" kimi müəyyən etmişdir.

Alimlər iddia etmişdilər ki, insanların demokratik və plüralist cəmiyyətə töhfələrini maksimum dərəcədə artırmaq üçün təhsil işçiləri hökumətlərə və biznes sektoruna məlumat savadlılığı sahəsində təhsil təşəbbüslərini dəstəkləmək və maliyyələşdirmək üçün çağırış etməlidirlər.

Təhsilə təsiri

Sürətlə inkişaf edən informasiya mənzərəsi buna uyğun olaraq təkamül etmək və uyğunlaşdırmaq üçün təhsil metodları və təcrübələrinə ehtiyac olduğunu nümayiş etdirmişdir. Məlumat savadlılığı bütün səviyyələrdə təhsil müəssisələrinin əsas diqqət mərkəzindədir. Bu standarta riayət etmək üçün qurumlar ömürboyu təhsilə sadiqliyi və dəyişikliklərlə ayaqlaşmaq və ya onları qabaqlamaq üçün lazım olacaq innovasiyaları axtarmaq və müəyyən etmək bacarığını təşviq edirlər.

Tənqidi düşüncə tələbələr üçün mühüm təhsil nəticəsidir. Təhsil müəssisələri tələbələr arasında məlumatın qiymətləndirilməsi və məlumat savadlılığının artırılması vasitəsi kimi tənqidi təfəkkürün inkişafına kömək etmək üçün bir sıra strategiyaları sınaqdan keçirmişlər. Sübutları qiymətləndirərkən tələbələr formal arqumentasiya tətbiq etməyə təşviq edilməlidir.

Bəziləri məlumat savadlılığı təlimatında tənqidi təhlilin artırılmasını tələb edir. Sahə üzrə mütəxəssis Lauren Smit bu haqda qeyd etmişdir ki, "fərdlər, xüsusən də gənclər üçün formal təhsil dövründə faydalıdır. Bu, onları siyasi sistemi və onun içindəki yerlərini anlamaq və lazım gəldikdə buna etiraz etmək üçün lazım olan bacarıqlarla təchiz edə bilər".

Dövlət kitabxanaları

İctimai kitabxanalarda informasiya savadlılığı ömürboyu öyrənmə, məşğulluq bacarıqlarının inkişafı, şəxsi sağlamlığın idarə edilməsi və qeyri-rəsmi öyrənmə ilə əlaqələndirilir.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. (PDF). Association of College & Research Libraries. 2016. səh. 8. April 28, 2021 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: May 1, 2022.
  2. Information Literacy Defined, alternate definition - In the Library with the Lead Pipe. Retrieved from 2023-10-10 at the Wayback Machine
  3. Tilvawala, Khushbu; Myers, Michael D.; Andrade, Antonio Díaz. "Information Literacy in Kenya". The Electronic Journal of Information Systems in Developing Countries (ingilis). 39 (1). 2009: 1–11. doi:. :. ISSN .
  4. Gregory, Lua. "Critical Information Literacy in Practice: A Bibliographic Review Essay of Critical Information Literacy, Critical Library Pedagogy Handbook, and Critical Literacy for Information Professionals". Communications in Information Literacy. 11 (2). 2017: 390–403. doi:. ISSN .
  5. Chartered Institute of Library and Information Professionals (2004), quoted in , 2023-10-16 at the Wayback Machine, accessed 20 March 2023
  6. American Library Association, 1989
  7. Stern, Caroline; Kaur, Trishanjit. "Developing theory-based, practical information literacy training for adults". International Information & Library Review. 42 (2). 2010-06-01: 69–74. doi:. ISSN .
  8. Arp, Lori. "Information literacy or bibliographic instruction: semantics or philosophy". RQ. 30 (1). 1990. .
  9. Alexandria Proclamation on Information Literacy and Lifelong Learning, 2005. Information literacy. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Retrieved from 2022-04-28 at the Wayback Machine
  10. . National Forum on Information Literacy. 2012-01-16 tarixində . İstifadə tarixi: October 25, 2012.
  11. . January 10, 1989. 2012-11-13 tarixində . İstifadə tarixi: Oct 25, 2012.
  12. McTavish, Marianne. "'I get my facts from the Internet': A case study of the teaching and learning of information literacy in in-school and out-of-school contexts". Journal of Early Childhood Literacy. 9 (1). April 2009: 3–28. doi:.
  13. Eisenberg, B. M.; Lowe, C.; Spitzer, K. (2nd). Libraries Unlimited. 2004.
  14. Fitzgerald, M. A. . School Library Media Research, 2. May 29, 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 28, 2012.
  15. Kuhn, D. . New York: Cambridge University Press. 1991. səh. [səhifə göstərin].
  16. Smith, Lauren. "Towards a model of critical information literacy instruction for the development of political agency". Journal of Information Literacy. 7 (2). 24 November 2013. doi:.
  17. Demasson, Andrew; Partridge, Helen; Bruce, Christine. (PDF). . 51 (2). June 2019: 473–487. doi:. 2023-10-10 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-10-30.

Əlavə ədəbiyyat

  • 2011-12-01 at the Wayback Machine
  • 2017-12-19 at the Wayback Machine
  • Breivik P.S. and Gee, E.G. (2006). Higher Education in the Internet Age: Libraries Creating a Strategic Edge. Westport, CT: Greenwood Publishing.
  • Association of College and Research Libraries. . 2016. 2016-07-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-30.
  • Association of College Research Libraries. . 2007. 5 July 2008 tarixində . İstifadə tarixi: April 20, 2008.
  • Barner, R. "Seven changes that will challenge managers-and workers". The Futurist. 30 (2). March–April 1996: 14–18.
  • Breivik, P. S.; Senn, J. A. (2nd). Washington, DC: National Education Association. 1998.
  • Bruch, C & Wilkinson, C.W. (2012). Surveying Terrain, Clearing Pathways, in Wilkinson, Carroll. Transforming Information Literacy Programs: Intersecting Frontiers of Self, Library Culture, and Campus Community. Chicago, IL: ACRL Publications in Librarianship. 2012. 3–44. ISBN 978-0-8389-8603-5.
  • Carpenter, J. P. Using the new technologies to create links between schools throughout the world: Colloquy on computerized school links, Exeter, October 17–20, 1988. Exeter, Devon, United Kingdom. 1989.
  • Doty, P. . 2003. May 28, 2010 tarixində . İstifadə tarixi: July 12, 2009.
  • Doyle, C.S. Outcome Measures for Information Literacy Within the National Education Goals of 1990. Final Report to National Forum on Information Literacy. Summary of Findings. 1992.
  • Eisenberg. (PowerPoint Presentation). 2004. 2011-10-01 tarixində . İstifadə tarixi: July 14, 2009.
  • Eisenberg, M.; Lowe, C.; Spitzer, K. (2nd). Libraries Unlimited. 2004.
  • Ercegovac, Zorana. (2nd). Columbus, OH: Linworth Books. 2008. 2013-09-14 tarixində .
  • Ercegovac, Zorana. . Knowledge Quest. 40 (3). 2012: 36–39. 2014-10-31 tarixində .
  • Federer, Lisa M.; Lu, Ya-Ling; Joubert, Douglas J. . Journal of the Medical Library Association. 104 (1). January 2016: 52–57. doi:. PMC . PMID .
  • Fister, Barbara. (2019, February 14). Information Literacy's Third Wave. Inside Higher Ed. Retrieved November 10, 2019, from 2023-10-30 at the Wayback Machine
  • Grassian, E. . American Libraries. 35 (9). 2004: 51–53.
  • Munn, Joanne; Small, Jann. "What is the Best Way to Develop Information Literacy and Academic Skills of First Year Health Science Students? A Systematic Review". Evidence Based Library and Information Practice. 12 (3). 18 September 2017: 56–94. doi:.
  • National Commission of Excellence in Education. (1983). A Nation at risk: The imperative for educational reform. Washington, DC: U.S. Government Printing Office. (ED 226 006)
  • National Hispanic Council on Aging. (nd). Mission statement. Retrieved July 13, 2009, from National Forum on Information Literacy Web site.
  • Nierenberg, Ellen; Fjeldbu, Øyvind Gjems. "How much do first-year undergraduate students in Norway know about information literacy?". Journal of Information Literacy. 9 (1). 7 June 2015: 15. doi:.
  • Obama, B. (2009). Presidential Proclamation: National Information Literacy Awareness Month, 2009. Washington, DC: U.S. Government Printing Office. Retrieved October 27, 2009 from
  • Osborne, R. (Ed.). (2004). From outreach to equity: Innovative models of library policy and practice. Chicago: American Library Association.
  • Ryan, J.; Capra, S. Information literacy toolkit. Chicago: American Library Association. 2001.
  • Schwarzenegger, S. (2009). Executive order S-06-09. Sacramento, CA. Retrieved October 27, 2009 from
  • SCONUL. . 2007. 28 October 2007 tarixində . İstifadə tarixi: November 3, 2010.
  • . 2017-10-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-30.
  • Tuominen, Kimmo; Savolainen, Reijo; Talja, Sanna. . The Library Quarterly. The University of Chicago Press. 75 (3). 2005: 329–345. doi:.

Xarici keçidlər

Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023