1914-cü il avqustun 19-da Kornilov general Aleksey Brusilovun 8-ci ordusunun (Cənub-Qərb cəbhəsi) 24-cü ordu korpusunun tərkibində Qalisiya və Karpat bölgələrində vuruşan 48-ci Piyada Diviziyasının komandiri təyin edildi. Kornilovu bəyənməyən Brusilov, sonradan xatirələrində onu belə qiymətləndirmişdir:

Həmişə qabaqda idi və bu onu sevən əsgərlərin ürəyini cəlb edirdi. Onun hərəkətlərindən xəbərdar deyildilər, amma həmişə onu atəşdə gördülər və cəsarətini yüksək qiymətləndirdilər.

Zboronun alınması, əsir düşməsi və əsirlikdən qaçması

"650 hündürlükdə" yerləşən və möhkəmləndirilmiş atəş nöqtələri olan tel çəpərləri və xəndəkləri ilə qorunan Zboronun tutulması Kornilovun həyata keçirdiyi ən parlaq əməliyyatlardan biri idi. General ərəfəsində əməliyyat planını diqqətlə hazırladı, düşmən istehkamlarının planını öyrəndi və tutulan avstriyalıların sorğularında iştirak etdi. Nəticədə hücum Lavr Georgieviçin planına uyğun olaraq getdi: rus artilleriyasının ağır artilleriya atəşi və piyada qüvvələrinin cəbhə hücumu, birdən hündürlüyə çökdü, Kornilovun əsas vuruşçu qüvvələri düşməni diqqətdən yayındıraraq onu uçuşa buraxdı. Kornilovlar tərəfindən 650 hündürlük götürmək Macarıstana rus qoşunlarına yol açdı.

1915-ci ilin aprelində, diviziyanın ölümü əsnasında batalyonlardan birinin şəxsi komandanlığını öz üzərinə götürən general Kornilov'un "Polad" diviziyalarından birinin qüvvələri tərəfindən Karpatlılar səbəbiylə Brusilovun geri çəkilməsini ört-basdır edərək, qolundan və ayağından iki dəfə yaralandı, bunlardan yalnız 7-si sağ qaldı. batalyonun döyüşçüləri dörd günə özlərinə keçməyə çalışdılar, nəticədə (inadkar süngü döyüşündən sonra) Avstriya əsirliyinə düşdülər.

General Kornilovun 48-ci "Polad" diviziyası tərəfindən üstün düşmən qüvvələrinə verilən döyüşlər, general Tsurikovun 24-cü korpusuna daxil olduğu 3-cü Orduya tam məğlubiyyətə uğramamağa imkan verdi.

Korpus komandiri general Çurikov Kornilovu 48-ci diviziyanın məhvinə görə məsuliyyətə cəlb etdi və onun məhkəməsini tələb etdi. Ancaq Cənub-qərb cəbhəsinin komandiri general İvanov 48-ci diviziyanın şücaətini təriflədi və Ali Baş Komandan, böyük knyaz Nikolay Nikolayeviç "qalan hissələrin təxmini mükafatlandırılması haqqında" ərizə göndərdi. 48-ci diviziyanın hissələri və xüsusilə onun qəhrəmanı, bölmə rəhbəri General Kornilov. " Artıq 28 aprel 1915-ci ildə İmperator II Nikolay General Kornilovun 3-cü dərəcəli Müqəddəs Georgi ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam imzaladı.

Əsir düşdükdən sonra general Kornilov bir neçə hərbi əsir düşərgəsində idi, daha sonra indi Macarıstanın Köseg şəhərində olan Vyana yaxınlığında böyük zabitlər üçün düşərgəyə yerləşdirildi. Yaraları sağaldır, qaçmağa çalışdı, amma qaçmaq üçün ilk iki cəhd uğursuzluqla başa çatdı. Kornilov 1916-cı ilin iyulunda düşərgədə əczaçı kimi çalışan çexiyalı Frantişek Mrniakın köməyi ilə əsirlikdən xilas ola bildi. Qatarda qaçanlar Rumıniya-Macarıstan sərhəddinə çatdılar. Mrnyak tutuldu, Kornilovun özü də bir çobanın köməyi ilə cəbhə xəttini dağlardan keçərək Rumıniyanın Turnu Severin şəhərinə keçdi.

Oktyabr çevrilişindən sonra Rusiyada vətəndaş qarşıdurmasında yeni mərhələ başlandı. Hakimiyyətdən kənarlaşdırılmış qüvvələr: monarxistlər, mülkədar-burjua qüvvələri vahid cəbhədə birləşərək bolşevik rejiminə qarşı cihad elan etdilər. 1918-ci ilin yanvarında sovet hökuməti tərəfindən Məclisi Müəssisənin (parlamentin) buraxılması xırda burjua qüvvələrinin qarşı cəbhəyə qoşulmasına səbəb oldu. Sovet rejiminə və onun yerlərdə yayılmasına qarşı müqavimət hərəkatı bütün ölkəni bürüdü. Separatizm hərəkatı sovet rejiminə qarşı mübarizə ilə çulğalaşdı. Ucqarlara qaçmış generallar öz ətraflarına böyük silahlı qüvvə toplayaraq Sovet dövlətinə qarşı güclü cəbhə yaratdılar. Şimalda general Müller, Kerenski, şimal-qərbdə general Yudeniç, cənubda ataman Kaledin, general Alekseyev, general Krasnov, general Kornilov, general Denikin, Cənubi-Uralda ataman Dutov, Zabaykalda ataman Semyonov, Sibirdə admiral Kolçak sovet hakimiyyətinə qarşı hərbi yürüşə başladılar. Beləliklə, sovet hakimiyyətinə qarşı «ağlar» hərəkatı formalaşdı.

Bolşevizmi, sovet quruluşunu istəməyən xarici iri dövlətlər də ona qarşı hərbi müdaxilə təşkil etdilər. Brest-Litovsk sülh müqaviləsini pozan Almaniya Ukraynaya, Gürcüstana və Fransa Arxangelskə, Odessaya, İngiltərə Cənubi Qafqaza, Bakıya, Yaponiya və ABŞ Uzaq Şərqə qoşun çıxardılar. Onlar həmin bölgələrdə olan «ağlar» hərəkatına kömək etdilər. Sovet respublikası üzük qaşı kimi mühasirəyə alındı. Müharibə zamanı əsir düşmüş 40 mindən yuxarı çex və slovaklardan ibarət korpusun qiyamı vətəndaş müharibəsini daha da kəskinləşdirdi. Onlar Almaniya ilə sülh imzalandıqdan sonra Sibir və Uzaq Şərqdən keçib Fransaya getməyə icazə almışdılar. Lakin müxtəlif şayiələr və tərksilah etmək cəhdləri onları Sovet hakimiyyətinə qarşı üsyan qaldırmağa sövq etmişdi. Qiyam nəticəsində onların keçdiyi yerlərdə (Volqaboyunda, Uralda, Sibir və Uzaq Şərqdə) Sovet hakimiyyəti devrildi.

Bundan sonra Sovet hakimiyyətinin əleyhidarları daha fəallaşdılar. Sibirdə admiral Kolçak «Rusiyanın ali hökmdarı» elan edildi. Cənubda general Denikin hərbi-diktatura yaratdı, Şimalda Müller hərbi qubernatorluq təşkil etdi.

Sovet hakimiyyətinin nəzarət etdiyi ərazilərdə də narazı qüvvələr, terrorçu qruplar fəaliyyət göstərirdilər. Onlar bolşeviklərə qarşı ağ terror elan etmişdilər. Onlar bir-birinin ardınca qiyamlar qaldırır, sui-qəsdlər təşkil edirdilər. 1918-ci il avqustun 30-da sui-qəsd təşkil edərək Lenini yaraladılar.

Vətəndaş müharibəsi şəraitində keçmiş Rusiya imperiyası məkanında milli-azadlıq hərəkatı gücləndi. Oktyabr çevrilişindən sonra imperiya ərazisində müstəqil dövlətlər yaranmağa başladı. Sovet hökumətinin elan etdiyi «Rusiya xalqlarının hüquq bəyənnaməsi»nə müvafiq olaraq 1917-ci ilin noyabrında Polşa, dekabrda Finlandiya müstəqillik əldə etdilər. 1918-ci ildə Qafqazda Dağlılar Respublikası, Cənubi Qafqazda müstəqil Gürcüstan, Azərbaycan, Ermənistan Respublikaları yarandı.

1920-ci ilin aprelində Uzaq Şərq Respublikası təşkil olundu. Lakin bunların ömrü çox olmadı. Tezliklə Qırmızı Ordu tərəfindən sözü gedən müstəqil respublikalar işğal olundular. Həmin ərazilərdə də Sovet rejimi quruldu.

Sovet hökuməti özünü qorumaq və əleyhidarlarına qarşı mübarizə aparmaq üçün güclü ordu yaratmağı başlıca vəzifələrindən biri hesab edirdi. Vətəndaş müharibəsinin gedişində — 1918-1919-cu illərdə belə bir ordu yaradıldı. L.Trotski onun ilk komissarı oldu. 1919-cu ilin oktyabrında Qırmızı Ordunun sıralarında 3 milyondan çox əsgər və zabit var idi. 1920-ci ildə onun sayı 5 milyona çatmışdı.

Qırmızı Ordu hissələri 1919-cu ildə Şərqdə Kolçakın qüvvələrini darmadağın etdi. Kolçakın özü 1920-ci ilin əvvəllərində güllələndi. 1919-cu ilin payızında Cənubda Denikinin «Könüllü ordusu» pərən-pərən edildi. O, qalan ordu hissələrini (40 min) Krımda general Vrangelə verib xaricə qaçdı. 1920-ci ilin noyabrında Vrangel də məğlub edildi. Şimalda vaxtaşırı Petroqrada hücumlar edən Yudeniç məğlub edildi. 1920-ci ildə Arxangelsk və Murmansk azad edildi. Qırmızıların-bolşeviklərin cəbhələrdəki qələbələrinə şübhə etməyən xarici müdaxiləçilər də çəkilib öz ölkələrinə getdilər. Yalnız yaponlar Uzaq Şərqdə 1922-ci ilə kimi dayandılar. 1920-ci ildə Polşa ilə başlanmış müharibə də Riqa sülhü ilə başa çatdı.

Vətəndaş müharibəsi illərində bolşeviklər düşmənlərinin ağ terroruna qarşı qırmızı terror elan etdilər. RSFSR XKS-i Leninə sui-qəsd edildikdən sonra 1918-ci il sentyabrın əvvəllərində (5-də) qırmızı terror barədə qərar verdi. Bu qərara əsasən 1918-ci ildə Petroqradda 500 nəfərə qədər adam güllələndi. Natamam məlumata görə 1918-1919-cu illərdə 10 minə qədər adam qırmızı terrorun qurbanı olmuşdu. Qırmızı terrorun ən dəhşətli səhifələrindən biri də 1918-ci il iyulun 17-də çar II Nikolay başda olmaqla bütün ailə üzvlərinin Yekaterinburqda güllələnməsidir.

• Краткий отчёт о поездке по Северной Монголии и Западному Китаю. РГВИА. Ф. 1396. Оп. 6. Д. 149. Л. 39—60.
• Военные реформы Китая и их значение для России. РГВИА. Ф. 2000. Оп. 1. Д. 8474.
• Справка по вопросу об изучении офицерами восточных языков. РГВИА. Ф. 2000. Оп. 1. Д. 955. Л. 29—38 об.
• Очерк административного устройства Синь-Цзяна. Сведения касающиеся стран, сопредельных с Туркестанским военным округом (СССТВО0), 1901, вып. XXVI.
• Вооруженные силы Китая в Кашгарии. СССТВО, 1902, вып. XXXII—XXXIII.
• Поездка в Дейдади. Общий очерк. Прибавление к «Сборнику географических, топографических и статистических материалов по Азии» (СМА), 1902, № 6.
• Сеистанский вопрос. Туркестанские Ведомости, 1902, № 41 (то же. — СССТВО, 1903, вып. XXXIX).
• Кашгария или Восточный Туркестан. Опыт военно-статистического описания. Ташкент: Тип. Штаба Туркестанского военного округа, 1903.
• Сообщение, сделанное в Военном собрании Туркестанского военного округа 7 марта 1903 г. Укрепленные пункты в сопредельных с округом областях Китая, Персии и Афганистана. Туркестанские Ведомости, 1903, № 22 (то же. — СССТВО, 1903, вып. XLV, XLVII).
• Историческая справка по вопросу о границах Хорасана с владениями России и Афганистана. СССТВО, 1904, вып. LX (то же. — СМА, 1905, вып. LXXVIII).
• Нушки-Сеистанская дорога. Маршрутное описание Нушки-Сеистанской дороги (участок Кала-и-Рабат — Кветта). СМА, 1905, вып. LXXVIII.
• Отчет о поездке по Индии. СПб.: Воен. тип., 1905. — (Добавление к Сборнику материалов по Азии, № 8). — С. 1—90.
• Вооруженные силы Китая. Иркутск: Тип. Штаба Иркутского военного округа. 1911.

• Елена Семёнова.
• Данилов В. С. 2009-01-01 at the Wayback Machine // журнал «Кадетская перекличка», № 49, 1990.
• Оберучев К. М. В дни революции. Генерал Корнилов и его мятеж
• ^{[ölü keçid]}
• Егоров Н. // «Донской временник»: краеведческий альманах. — Ростов-на-Дону: Донская государственная публичная библиотека, 1993—2014.