Laelatu (est. Laelatu puisniit) — Estoniyanın qərbində meşə-çöl. Şimali Avropada qorunub saxlanılan ən böyük meşə-çöllərdən biri. Estoniyanın, eləcə də Şimali Avropanın ən zəngin fitosenoz ərazisi hesab olunur..
| Laelatu | |
|---|---|
| est. Laelatu puisniit | |
 Laelatu meşə-çölü sentyabr ayında (2010) | |
| Yerləşməsi | |
| 58°35′01″ şm. e. 23°34′11″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Estoniya
|
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Meşə-çöl Pyarnumaa vilayətində, Virtsu qəsəbəsindən 3 km şimal-şərqdə yerləşir. Qərbdən Rame və Mıyza körfəzləri ilə, şərqdən isə Kasselaxt və Xeynlaxt gölləri ilə əhatələnib. Meşə-çöl Puhtu-Laelatu Milli Parkının tərkibinə daxildir və parkın şimal hissəsində yerləşir. Əraziyə 1931–1968-ci illərdə fəaliyyət göstərmiş dəmiryolu yolu ilə gəlmək mümkündür. Laelatu meşə-çölünün ekosistemini öyrənmək üçün ərazidə Laelatu bioloji stansiyası fəaliyyət göstərir.
Tarixi
XX əsrin birinci yarısında meşə-çöl Qərbi Estoniyanın vizit kartı idi. XX əsrin ikinci yarısında isə kənd təsərrüfatının intensiv inkişafı ilə əlaqədar meşə-çöl ərazisinin sahəsi azalmağa başlamışdır.
1961–1981-ci illərdə meşə-çöl ərazisində sovet botaniki Kalo Pork tədqiqat işləri aparmışdır. Eyni zamanda ərazidə bioloji stansiyanın binasının inşasına başlanılmışdır. Binanı yerli meşəçi Elmar Vesker inşa etmişdir. Stansiya 1985-ci ildə fəaliyyət göstərməyə başlamışdır.
2 oktyabr 2015-ci ildə 2007-ci ildə yanmış stansiyanın yerində yenisi istifadəyə verilmişdir. 2007–2015-ci illər aralığında isə meşə-çöl ərazisində ancaq çöl tədqiqat işləri aparılmışdır.
Xarakteriskası
Laelatu meşə-çölündə 546 ali bitki və 30-dan çox mamır növünə rast gəlinir. Meşə-çöl ərazisinin hər kvadrat km-nə 76 növ bitki düşür. Bu göstəricəyə görə o Argentinadakı dağ otlaq sahəsindən sonra dünyada ikincidir (89 növ). Bu ərazidə Estoniyanın orxideya növlərinin 2/3 bitir.
Son illərin araşdırmalarına görə meşə-çöl ərazisinin biomüxtəlifliyi azalır.
İstinadlar
- . Pärandkoosluste Kaitse Ühing (eston). 2021-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-21.
- . Keskkonnaamet / Департамент окружающей среды. 2021-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-21.
- . EELIS Infoleht (eston). Keskkonnaagentuur. 2021-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-21.
- (PDF). web.archive.org. Archived from the original on 2020-11-19. İstifadə tarixi: 2024-04-12.
- . Estonica. Энциклопедия об Эстонии. 2021-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-21.
- ↑ Toomas Kukk. Laelatu ajalugu ja loodus (эст.). — Estonia Maritima 9. — Tallinn, 2013. — ISBN 9789949332144.
- Botaanika osakond. . Tartu Ülikool (eston). 2021-06-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-21.
- Центр управления государственными лесами. . Riigimetsa Majandamise Keskus (rus). 19.07.2018. 2021-05-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-21.
- . Looduskalender (rus). 02.01.2020. 2021-05-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-21.
- Primack, Richard B.; Kuresoo, Rein; Sammul, Marek. Sissejuhatus looduskaitsebioloogiasse. — Tartu: Eesti Loodusfoto, 2008. — Lk. 49. — 416 lk. ISBN 9789985830895.