Ləzgihəngi (ansambl)
Dağıstan Dövlət Akademik Əməkdar Rəqs Ansamblı "Ləzginka" — Tanxo İzrayılov tərəfindən 1958-ci ildə yaradılmış Dağıstan Respublikası Dövlət Akademik Əməkdar Rəqs Ansamblı.
| Ləzginka | |
|---|---|
| Dağıstan Dövlət Akademik Əməkdar Rəqs Ansamblı "Ləzginka" | |
.jpg) Rusiya Federasiyası Federasiya Şurasında çıxışdan sonra (Moskva, 2021) | |
| Əsas məlumatlar | |
| Üslub | Dağıstan, Qafqaz və Rusiya xalqları milli rəqsləri |
| Fəaliyyət illəri | 1958-ci ildən hazırkı dövrə qədər |
| Ölkə |
 SSRİ  Rusiya |
| Şəhər | Mahaçqala |
| Dil | Dağıstan xalqları dilləri, rus dili |
1957-ci ildə Dağıstan vilayət partiya komitəsinin birinci katibi Əbdürəhman Daniyalov, Tanxo İzrayılova respublika xalq rəqsləri ansamblı təşkil etmək üçün tapşırıq verdi. Bir xoreoqrafiya qrupu yaratmaq üçün İzrayılov həmkarları ilə birlikdə Dağıstanın bütün bölgələrini gəzdi. Bu ezamiyyət zamanı İzrayılov xalq rəqsləri üzrə mütəxəssislərlə görüşmüş, yerli toy və bayramlarda iştirak etmişdir. İzrayılov xeyli sayda material toplamağı bacardı və bunun əsasında Dağıstan xalqlarının rəqslərini səhnələşdirməyə başladı.[1]
1958-ci ildə Dağıstanda yeni bir ansambl üçün rəqqasları seçmək üçün böyük bir müsabiqə elan edildi. Bunun üçün Dağıstanın hər yerindən Mahaçqalaya 700-dən çox iştirakçı gəldi. Nəticədə 16 ilə 25 yaş arasında yalnız qırx cüt oğlan və qız seçildi.[1]
Doqquz ay davam edən məşqlər üçün 17 nömrədən ibarət konsert proqramı hazırlanmışdır. İlk tamaşa 1958-ci ilin may ayında Mahaçqala şəhərində M.Qorki adına Dövlət Respublika Rus Dram Teatrında baş tutdu. Ansamblın sənətçiləri Nikolay Lakovun eskizlərinə görə hazırlanan kostyumlarda çıxış etdilər.[1]
1970-ci ildə Tanxo İzrayılov bədii rəhbər vəzifəsini qoruyaraq ansamblın rəhbərliyindən istefa verdi. Direktor vəzifəsinə ansamblın həmkarlar ittifaqı komitəsinin sədri, Dağıstan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi Eldar Mirzəyevin təyin edilməsini təklif etdi. Mirzəyevin rəhbərlik etdiyi beş il ərzində ansambl keçmiş SSRİ ərazisində 170-dən çox konsert vermişdir.[2].
Kollektiv fəaliyyət göstərdiyi müddət ərzində dünyanın 65 ölkəsində (Livan, İspaniya, ABŞ, Fransa və s.) qastrol səfərində olmuşdur.[3]
Ansambl Dağıstan, Qafqaz və Rusiya xalqlarının 100-dən çox rəqsini səhnələşdirmişdir. 1994-cü ilin martında "Ləzgin"ka Dağıstan tarixində ilk üç hissəli "Partu - Patima" baletini səhnələşdirdi. "Ləzginka" peşəkar qruplar arasında dünyaca məşhur 48 xalq rəqs festivalının qalibidir.[3]
Yarandığı gündən bu yana kollektivdə 2 Rusiya xalq artisti və 5 Dağıstan xalq artisti, 1 SSRİ əməkdar artisti, 5 Rusiya əməkdar rəssamı və 59 Dağıstan əməkdar artisti, 1 Rusiya əməkdar rəssamı çalışmışdır.[3]
Ansamblın qurucusu və ilk proqramın müəllifi SSRİ xalq artisti Tanxo İzrayılovdur. O, 20 il ansambla daimi rəhbərlik edib.
1970-1975-ci illərdə ansamblın direktoru əməkdar mədəniyyət işçisi Eldar Mirzəyev idi.[4].
1979-1982-ci illərdə ansambla Rusiya Federasiyasının əməkdar artisti, DMSSR xalq artisti Qurban Qurbanov rəhbərlik edib.
1983-1993-cü illərdə - Rusiya Federasiyasının Xalq artisti, İosif Matayev kollektivin rəhbəri olub.
1993-cü ildən bəri ansamblın direktoru Rusiyanın əməkdar artisti - Cambulat Maqomedov, bədii rəhbəri - Rusiya Federasiyasının əməkdar artisti Zulumxan Xanqereyevdir.[3]
- 1961-ci ildə "Ləzginka" "Əməkdar" kollektiv adına layiq görüldü.
- 1994-cü ildə ən yüksək "Akademik" adına layiq görülmüşdür.
- 2001-ci ilin aprelində ansambl Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putinin "Xoreoqrafiya sənətinin inkişafındakı xidmətlərinə görə" tərifinə layiq görülmüşdür.
- 2004-cü ilin noyabrında kollektiv Dağıstan Respublikasının Fəxri Fərmanı ilə təltif edilmişdir.
- 2007-ci ilin sentyabr ayında ansambl Rusiya Federasiyası Mədəniyyət və Kütləvi Kommunikasiyalar Nazirliyi tərəfindən Fəxri fərmanla təltif edildi.
- 2015-ci ilin sentyabrında “Ləzginka” ansamblı Dağıstan Respublikasına xidmətlərinə görə ordeni ilə təltif edilmişdir.[3]
- ↑ 1 2 3 Сегодня исполняется 98 лет со дня рождения основателя ансамбля «Лезгинка» Танхо Израилова Arxivləşdirilib 2016-01-13 at the Wayback Machine rgvktv.ru
- ↑ Э. Мирзоев, Г. Мирзоев. Народный артист СССР Танхо Израилов - создатель ансамбля "Лезгинка". Москва: ООО "СиДиПрессАрт". А.А. Извеков. 2016. 152–153. ISBN 978-5-905999-82-6.
- ↑ 1 2 3 4 5 История ансамбля. Arxivləşdirilib 2016-08-12 at the Wayback Machine lezginka.com
- ↑ "«ЛЕЗГИНКА» ОТКРЫЛА МИРУ ДАГЕСТАН" (rus). midag.ru. 2019-02-17 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-17.
- История ансамбля. lezginka.com