Lümpen (alm. Lumpen‎ - “ cır-cındır ”, lümpen-proletariat və ya lümpenləşmiş proletariat, alm. Lumpenproletariat‎) — cəmiyyətdən qovulmuş və ya təcrid olunmuş əhali qruplarına, əhalinin iqtisadi cəhətdən sinifsizləşmiş təbəqələrinə (avaralar, dilənçilər, cinayətkar elementlər və digər asosial şəxslər) aid edilən və Karl Marks tərəfindən irəli sürülmüş termin. Tipik bir halda, lümpen heç bir əmlakı və peşəsi olmayan, qeyri-adi işlərdə yaşayan və ya dövlət sosial müavinətlərindən müxtəlif formalarda istifadə edən şəxsdir

Lümpenlər sosial kökləri olmayan, əxlaq kodeksi olmayan, güclülərə, yəni hazırda real gücə sahib olanlara ehtiyatsızcasına itaət etməyə hazır olan insanlardır.

Sovet və postsovet sosiologiyasında sinifsizləşmiş elementlər cəmiyyətin heç bir mövcud sosial sinfə aid olmayan üzvləridir. Bunlara xroniki işsizlər və həbsxana məhbusları, ruhi xəstələr, dilənçilər, avaralar və müxtəlif səbəblərdən ictimai əmək bölgüsündə şəxsən iştirak etməyən əhalinin digər oxşar qruplarının nümayəndələri daxildir. Vurğulamaq lazımdır ki, “mənəvi cəhətdən şübhə doğuran” peşələrlə məşğul olmaq: fahişəlik, mütəşəkkil cinayət qruplarında iştirak etmək, sifarişli oğurluq və ya qətllər həyata keçirmək, insan və ya narkotik alveri və s. də bura daxildir. Müəyyən bir fərdin sosial davranışının mənəvi qiymətləndirilməsi ikinci dərəcəli, istehsal vasitələrinə münasibət və ictimai əmək bölgüsündə iştirak isə lümpenə üzvlüyün müəyyən edilməsində birinci dərəcəlidir.