Kolon (sinif)

Kolon (lat. colonus, coloni) — Roma imperiyasının tənəzzülü zamanı və Bizansda asılı kəndli.

Vətəndaşların sosial-iqtisadi sinfi kimi kolonlar ən çox Qərbi Roma imperiyasında, ilk növbədə Roma Qalliyasında şimal yarısında geniş yayıldı, burada kolonlar əslində klassik feodalizm dövrünün asılı kəndlilərinin sələflərinə çevrilmişdir. Bu formalarda formalaşan kolonlar imperiyanın süqutundan sonra sağ qalmış və barbar krallıqlarında eyni formada mövcud olmağa davam etmişdir. Feodalizmin son qurulması dövründə kolonlar tədricən təhkimçilər sinfinə keçmişdilər.

Klassik Roma hüquqşünasları icarə və işə götürmə fəslində koloniyalardan bəhs edir və buna görə də kolonat hələ də xüsusi hüquq sahəsinə aid idi. Müqavilənin müddəti başa çatdığı halda torpaq sahibi sütunu çıxara bilər və kolon ya torpağı tərk edə bilər, ya da torpaq sahibi ilə razılaşaraq müqaviləni davam etdirə bilər. Buna baxmayaraq, Böyük Konstantinin dövründə kolonlar artıq becərdikləri və istifadəsi üçün torpaq sahibinin xeyrinə müəyyən vəzifələr daşıdıqları torpağa bağlı insanlar idi.

Əlavə ədəbiyyat

• Колонат  // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
• Похлёбкин В. В. Колоны. // Советская историческая энциклопедия. М.,1965.— Т.7. — Ст.534.
• Коптев А. В. Римское законодательство IV—V вв. о браках рабов и колонов. — Вестник древней истории (Москва). № 4 (175). 1985. С. 62—83.
• Коптев А. В. О «пекулии» позднеримских колонов. — Десятая авторско-читательская конференция «Вестника древней истории». Тезисы докладов. Москва, 1987. С. 124—125.
• Коптев А. В. Императорское законодательство IV—V вв. о колонах. — Хрестоматия по истории Древнего Рима. Под ред. В. И. Кузищина. Москва, 1987. С. 387—405.
• Изменение статуса римских колонов в IV—V вв. (по данным императорского законодательства). — Вестник древней истории (Москва). № 4 (191). 1989. С. 33—48.
• Коптев А. В. «Свобода» и «рабство» колонов в Поздней Римской империи. — Вестник древней истории (Москва). № 2 (193). 1990. С. 24—40.
• Коптев А. В. Методологические проблемы изучения позднеримского колоната. — Методология и методика изучения античного мира. Доклады конференции. Москва, 1994. С. 73—79.
• Коптев А. В.Три постановления о колонах в ранневизантийском Кодексе Юстиниана. — Античность и средневековье Европы. Вып. 2. Пермь, 1994. С. 157—167.
• Коптев А. В. От прав гражданства к праву колоната. Формирование крепостного права в поздней Римской империи. Вологда: Ардвисура, 1995. 264 с.
• Коптев А. В. От прав граждан к праву колоната. — Гуманитарная наука в России: соросовские лауреаты. История, археология, культурная антропология и этнография. Москва, 1996. С. 75—81.
• Коптев А. В. Кодекс Феодосия о колонах. — Древнее право (Москва). № 1. 1996. С. 262—312.
• Коптев А. В.Кодекс Феодосия и римский колонат. Учебное пособие. Вологда: Русь, 1996. 120 с.
• Коптев А. В. «Свобода» и «рабство» колонов в Поздней Римской империи. — Древние цивилизации. Античный Рим. Москва: Ладомир, 1997. С. 675—691.
• Коптев А. В. Императорское законодательство IV—V вв. о колонах. — История Древнего Рима: Тексты и документы. Часть 2. Под ред. В. И. Кузищина. Москва, 2004. С. 362—380.
• Коптев А. В. 1996: Формирование крепостного права в поздней Римской империи — ранней Византии IV—VI вв.: Авт. дисс… д.и.н. М.
• В. В. Карева. История Средних веков. М.: ПСТБИ. 1999.