Kiberxondriya və ya kompuxondriya — axtarış nəticələrinin və onlayn ədəbiyyatın nəzərdən keçirilməsinə əsaslanan ümumi simptomologiya ilə bağlı narahatlıqların əsassız şəkildə artması. Populyar mediada mövcud olan məqalələr kiberxondriyanı müvəqqəti nevrotik artıqlıqdan əlavə ipoxondriyaya qədər hər yerdə yerləşdirir. Kiberxondriya bir çox tibb işçiləri arasında getdikcə artan narahatlıq doğurur, çünki pasiyentlər indi nadir bir xəstəliyin hər hansı və bütün simptomlarını araşdıra və tibbi narahatlıq doğuran vəziyyətini göstərə bilirlər.
Tədqiqi
Onlayn axtarış davranışları
2008-ci ilin noyabrında bildirilən kiberxondriyanın ilk sistematik tədqiqi "Microsoft" tədqiqatçıları Rayen Vayt və tərəfindən aparılmışdır. Onlar təhlilin bir neçə mərhələsini əhatə edən genişmiqyaslı tədqiqat aparmışlar. White və Horvitz kiberxondriyanı "İnternetdəki axtarış nəticələrinin və ədəbiyyatın nəzərdən keçirilməsinə əsaslanan ümumi simptomologiya ilə bağlı narahatlıqların əsassız artması" olaraq təyin etmişdilər. Onlar veb-məzmunda xəstəliklərlə simptomların eyni vaxtda baş verməsi üçün internetdə təmsil olunan tədqiqatı araşdırmışdılar. Vayt və Horvits simptomlar üzrə sorğular nəticəsində axtarış nəticələri kimi qaytarılan məzmunu təhlil etmişdilər və beyin xərçəngi kimi nadir xəstəliklərin baş ağrısı kimi ümumi simptomlar ilə əlaqələndirilməsinin yüksək nisbətdə olduğunu tapmışdılar.
Vayt və Horvits 500-dən çox insan arasında internetdən qaynaqlanan tibbi narahatlıqların yayılmasını təsdiqləyən sorğu keçirmişdir. Sorğu göstərdi ki, subyektlərin əhəmiyyətli bir hissəsi tibbi sorğuda nəticələrin siyahısının sıralanmasını müvafiq pozğunluqların olma ehtimalı ilə əlaqələndirir. Onlar tədqiqatlarında mühakimə psixologiyasından əldə edilən tapıntıların potensial əhəmiyyətini qeyd etmişdilər. Vayt və Horvitsə görə, əvvəllər öyrənilmiş "mühakimə qərəzləri" kiberxondriyada rol oynayır.
Səhiyyə sistemləri üzrə xərclər
London İmperial Kollecinin tədqiqatçıları tərəfindən 2018-ci ilin sentyabrında dərc edilən araşdırmada bu problemin İngiltərədə sağlamlıqla bağlı narahatlıq epidemiyasına səbəb olduğu qənaətinə gəlmişdir. Müəlliflərin fikrinə görə, Birləşmiş Krallığın (NHS) hər beş təyinatdan biri indi internetin yaratdığı irrasional qorxu ilə əlaqədardır. Tədqiqatda bu cür ziyarətlərin ictimai səhiyyə sisteminə xərclərini "yalnız ambulator qəbullarda, milyonlarcası daha çox gərəksiz testlərə və skanlara xərclənməklə" ildə 420 milyon funt sterlinq olaraq qiymətləndirmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Ryen White; Eric Horvitz. "Cyberchondria: Studies of the escalation of medical concerns in Web search". ACM Transactions on Information Systems. 27 (4). 2009: 1–37. doi:.
- White, R. W.; Horvitz, E. (PDF). AMIA Annual Symposium Proceedings. 2009. 2009. 696–700. PMC . PMID . 2016-03-03 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-12-28.
- Ferguson, Leila. . The Conversation. 2013-12-04. 2017-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-07-20.
- Thomas, Elizabeth. . The Asian Age. 11 June 2018. 26 September 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 28 December 2023.
- White, Ryen W.; Horvitz, Eric. (Technical Report (MSR-TR-2008-178)). . 2008. İstifadə tarixi: 2008-11-26. [ölü keçid][ölü keçid]
- . The New York Times. 2008. 2017-07-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-12-28.
- . JSTOR .
- ↑ Donnelly, Laura. . The Telegraph (ingilis). 2017-09-07. ISSN . 2018-10-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-09.
Əlavə ədəbiyyat
- Baumgartner, Susanne E.; Hartmann, Tilo. (PDF). Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 14 (10). 2011: 613–8. doi:. PMID .
- Muse, K; McManus, F; Leung, C; Meghreblian, B; Williams, J. M. (PDF). Journal of Anxiety Disorders. 26 (1). 2012: 189–96. doi:. PMID . 2014-09-20 tarixində (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-27.
Xarici keçidlər
- a November 2008 article from The New York Times written by John Markoff
- – WebMD – undated
- – 2009 article in Last Exit Magazine
- — an April 2001 article from The New Zealand Herald
- A November 2013 article from Bangalore Mirror written by Tapasya Mitra Mazumder