Katolikos Viro və ya Viroy (erm. Վիրոյ, pəhl. 𐭥𐭩𐭥𐭥𐭩, v. 630) — VII əsrAlban Həvari Kilsəsinə rəhbərlik etmiş katolikos.

Katolikos Viro

Albania, LpinaÇolanın katolikosu
Kilsə Alban Həvari Kilsəsi
Oturulub 596
Səlahiyyət müddəti sona çatıb 630
Sələf Katolikos Abas
Xələf Katolikos II Zəkəriyyə
Vəfat 630

Sasani sarayında fəaliyyəti

Həyatının ilkin dövrləri haqqında məlumat yoxdur. O, 596-cı ildə Abasdan sonra Alban Həvari Kilsəsinin başçısı olub. Stepanos Asoqikin dediyinə görə, o, II Xosrovun erkən dövründə Paytakaranda yaşayırdı.Albaniya ölkəsinin tarixi”nə görə 603-cü ildə alban əhalisi Sasani hakimiyyətinə qarşı üsyan qaldıranda Sasani sarayına qaçmışdı. Mari Brosset bunu 602-628-ci illər Bizans-Sasani müharibəsi zamanı Xosrovun Bizans İmperiyasına hücumu ilə əlaqələndirsə də, Çarlz Dousett bunu inandırıcı hesab etmir. O, mənbələrdə pəhləvi dilini öyrənməyə müvəffəq olan və şahənşahın arvadı Şirinin himayəsindən istifadə edən alim ilahiyyatçı və bacarıqlı diplomat kimi təsvir edilmişdir. Şirinin onu qoruması müqabilində II Xosrov belə bir şərt qoymuşdudu ki, Viro ömrünün sonunadək "öz ölkəsinə qayıtmasın və sarayda nəzarət altında qalsın. O,(Xosrov) Vironun patriarx gəlirini əlindən almadı və onu katolikos titulundan məhrum etmədi". Katalikos Viro ev dustağı ikən II Xosrovdan Mehranilər sülaləsindən olan alban knyazlarına "Girdiman hakimləri və Albaniya knyazları" titulu verilməsi barədə fərman ala bilmişdir.

Albaniyada fəaliyyəti

Albaniya ölkəsinin tarixi”nə görə 628-ci ildə hakimiyyətə gələndən sonra üsyanda günahlandırılan yerli alban hakimləri birlikdə 25 illik həbsdə qalan alban katalikosu Viro da Ktesifondan azad oldu. O, Albaniyaya nin qızğın vaxtında gəlib çatmışdı. Sasani mərzbanı Göytürklərin qabağından qaçarkən, Viroy onların irəliləməsini dayandırmağa, Sasanilərdən dəstək gözləməyə çalışsa da, gözləməkdən yorulan Göytürk ordusu Albaniyaya soxuldu. Viro və Qad Vşnasp adlı bir zadəgan (Konstantin Zukerman onu Varaz Qriqorla bərabərləşdirir) Albaniyanın dağlıq əyaləti olan Arsaka qaçdılar. Lakin türk ordusu onlara çataraq Albaniyanın katolikos və zadəganlarını tabe olmağa məcbur etdi. Viroy və onun heyəti Partav yaxınlığındakı Börü Şadın düşərgəsini hədiyyələrlə ziyarət etdi. Viroy təslim oldu və sülh əldə etdi, sülh sayəsində əsarət altında qalan albanları geri qaytardı.

628-ci ildə Göytürklərin müttəfiqi Albaniyaya girdikdən sonra onun dəstəyi ilə Varaz Qriqoru xaç suyuna saldı və hökmdar kimi təqdis etdi. O, Mxitar Qoş tərəfindən "Xeyirxahlığı ilə parlayan pak insan" kimi səciyyələndirilirdi. Viro Albaniyada tüğyan edən Şiruyə vəbasının şahidi olmuş və onun haqqında təfərrüatlı yazmışdı, özü də yəqin ki, 630-cu ildə elə həmin epidemiyadan öldü.

Teoloji mövqeyi

Gürcü alimi Zaza Aleksidze Vironu Xalkedonçu kimi təsvir edir, onun məcburiyyət altında Xalkedonu lənətlədiyini önə sürür. Bununla belə, Kiril Tumanov hesab edir ki, Viro monofizit idi və Heraklius onu pravoslavlığa gətirə bilməmişdi. Erməni alimi Akopyan da bu versiyanı dəstəkləyir. Ceyms Hovard-Conston isə belə nəticəyə gəlib ki, Vironun hekayəsi onun həyatından çox sonralar yazılın və müəlliflər onun həmyerliləri üçün etdiyi əməllər fonunda onun pravoslav olmağını etiraf etmək istəmirdilər.

Şəxsi keyfiyyəti

Albaniya ölkəsinin tarixi”ndə Viro dahi və müdrik bir insan, fəlsəfənin mahir bilicisi kimi təsvir edilir. Onun teoloji və diplomatik bacarıqları təriflənir.

İstinadlar

  1. Greenwood, Tim. (First). Oxford. 2017. 162–163. ISBN 978-0-19-879251-2. OCLC . 2023-07-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
  2. Baca-Winters, Keenan. (Tezis) (ingilis). UC Irvine. 2015. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
  3. Brosset, Marie-Félicité. (fransız). l'Académie impériale des sciences. 1851. 474–475. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
  4. Movses; Dowsett, C. J. F. . London; New York: Oxford University Press. 1961. 93–103. OCLC . 2022-01-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
  5. Zuckerman, Constantine. . The World of the Khazars (ingilis). 2007-01-01: 399–403. doi:. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
  6. Dowsett, C. J. F. . Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. 21 (1/3). 1958: 472–490. ISSN . 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
  7. . Jost Gippert. Turnhout: Brepols. 2008–2010. xix. ISBN 2-503-53116-4. OCLC .
  8. Toumanoff, Cyrille. (ingilis). Georgetown University Press. 1963. 477. 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
  9. Akopjan, A. A. (Russian). Erevan: Izd. Armjansk. SSR. 1987. 191–195. OCLC . 2022-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
  10. Howard-Johnston, J. D. (ingilis). Ashgate Publishing, Ltd. 2006. 56–57. ISBN 978-0-86078-992-5. 2016-05-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-13.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023